1. Εμείς που είμαστε πεπτωκότες, όπως τα πεπτωκότα πνεύματα, επιτρέπουμε στον εαυτό μας να υποδουλωνόμαστε από πράγματα και ανθρώπους. Δεν ισχύει το ίδιο για τα αγγελικά τάγματα. Και όσοι ανάμεσά μας ενώνονται με τον Κύριο μέσα στην καρδιά και το νου τους, ούτε αυτοί υποδουλώνονται ποτέ από κάποιο κτιστό αντικείμενο. Υπάρχουν μαζί με τον Κύριο και μαζί Του αγαπάνε όλη την κτίση. Είναι ολότελα απίστευτοι: σε μια τέτοια κατάσταση ο άνθρωπος νιώθει συγγενείς του όλους τους ανθρώπους , καλούς και κακούς. Το μόνο πράγμα που τον στενοχωρεί είναι ότι οι λογισμοί των άλλων ανθρώπων αντίκεινται στην αγάπη και την αγαθοσύνη.
2. Ό,τι δημιούργησε ο Θεός, το δημιούργησε υπέροχο και τέλειο. Ακόμα και τα πνεύματα εκείνα που αργότερα εξέπεσαν από τον Θεό, δημιουργήθηκαν ως τέλεια όντα. Εξέπεσαν της νοητικής τελειότητας , κι επειδή αποξενώθηκαν από την πηγή της ζωής, αναζήτησαν παρηγοριά σε μια ζωή ψεύδους. Δεν έχουν αληθινή ζωή αλλά την αναζητούν σε κτιστά πράγματα, σε πράγματα πεπερασμένα. Από αυτά αντλούν ικμάδα. Αλλά επειδή έχουν αποξενωθεί από την αγάπη- ενώ θυμούνται πώς ήταν όταν βρισκόντουσαν κάτω από τη φτερούγα του Αγίου Πνεύματος, εν τη πληρότητι της Χάριτος- προσπαθούν να μιμηθούν αυτή την αγάπη και να δελεάσουν τους ανθρώπους , δίνοντας τους ψευδή παρηγοριά, προκειμένου να τους κερδίσουν.
Κι έτσι οι άνθρωποι καταπιάνονται με πολλές δραστηριότητες : με φιλοσοφία, ορθολογισμό, επιστημονική έρευνα. Όμως όλα αυτά είναι πολύ εφήμερα. Η παρηγοριά διαρκεί πολύ λίγο κι έπειτα εδραιώνεται η κατάθλιψη και η απόγνωση. Οι άνθρωποι σ’ αυτή τη γη νιώθουν γενικώς πολύ μόνοι, ακόμα κι όταν είναι ανάμεσα στα πιο κοντινά τους οικογενειακά πρόσωπα. Αυτό οφείλεται στην πεπτωκυία φύση μας. Τα παιδιά κλαίνε και το κλάμα τους είναι συνάμα και κλάμα των γονιών τους.
Τα πεπτωκότα πνεύματα νιώθουν επίσης μοναξιά και γι’ αυτό κρατάνε συντροφιά το ένα στο άλλο με το να κάνουν κάθε είδους κακό, όπως ακριβώς και οι άνθρωποι εδώ στη γη. Τα πεπτωκότα πνεύματα ομονοούν και ενεργούν από κοινού , ό,τι κι αν κάνουν, προσπαθώντας να βρουν παρηγοριά, αλλά δεν την βρίσκουν ποτέ. Το ίδιο και οι άνθρωποι : πηγαίνουν μαζί σε μπαρ και ταβέρνες και μεθάνε, σπάνε ποτήρια και μπουκάλια και επιστρέφουν σπίτι τους με κοψίματα και ουλές , αλλά παρηγοριά δεν βρίσκουν . Την αναζητούν παντού, μα δεν την βρίσκουν. Όμως όσοι είναι ένα με τον Κύριο, όπως οι άγγελοι, είναι πάντοτε εν ειρήνη και έχουν χαρά στην καρδιά τους. Η ειρήνη και η χαρά τους είναι αναλλοίωτες.
3. Είναι ακριβώς όπως το λένε οι Άγιοι Πατέρες: τα πνεύματα που έχουν εκπέσει από τα ύψη της τελειότητας βρίσκονται τώρα στη γη και βλέπουν ότι ο χρόνος τους τελειώνει. Πλησιάζει πλέον ο καιρός που θα ολοκληρωθεί η περίοδος από τη Δημιουργία μέχρι τη Φοβερή Κρίση. Τα πεπτωκότα πνεύματα υποφέρουν πάρα πολύ, διότι γνωρίζουν ότι θα υπάρξει Κρίση και ότι θα είναι δίκαιη. Γνωρίζουν ότι μετά την Κρίση θα είναι απομονωμένα. Προς το παρόν έχουν μια κάποια ελευθερία. Κινούνται ανάμεσα στους ανθρώπους , παράγουν ψευδαισθήσεις και παίρνουν πολλούς ανθρώπους με το μέρος τους. Πιστεύουν ότι η νίκη θα είναι δική τους , αλλά εν τέλει θα επικρατήσει η θεία δικαιοσύνη.
4. Εμείς οι άνθρωποι είμαστε πολύ παράξενα όντα. Μας έχουν δοθεί θαυμάσια πράγματα από τον Kύριο , αλλά εμείς δεν δείχνουμε να το συνειδητοποιούμε. Εκπέσαμε και εξαιτίας της πτώσης του ανθρώπου, όλη η κτίση υποφέρει, διότι ο άνθρωπος πλάστηκε για να είναι κύριος του υλικού κόσμου.
Ο υλικός κόσμος πλάστηκε υπέροχος , όχι τραχύς και άγριος , όπως είναι σήμερα. Μετά την παράβαση της εντολής του Θεού εκ μέρους του Αδάμ, όλα εκτραχύνθηκαν. Γι’ αυτό και ο απόστολος Παύλος λέει: «…πᾶσα ἡ κτίσις συστενάζει καὶ συνωδίνει ἄχρι τοῦ νῦν·» και τὴν ἀποκάλυψιν τῶν υἱῶν τοῦ θεοῦ ἀπεκδέχεται» ( Ρωμ. 8,22∙ 8,19 ) . Η φύση περιμένει από μας να απελευθερωθούμε , έτσι ώστε να απελευθερωθεί και αυτή από τη φθορά, μιας και στην παρούσα κατάστασή της είναι φθαρτή και ευμετάβλητη. Και μέσα μας, στα σώματά μας, υπάρχουν όλα τα συστατικά και οι ανόργανες ουσίες που υπάρχουν στο σύμπαν. Κάποτε ήμασταν οι κύριοι όλων των υλικών όλων των υλικών πραγμάτων, αλλά τώρα όλα εξεγείρονται εναντίον μας, διότι εμείς είμαστε υπόλογοι για την πτώση των πάντων. Πρέπει να γίνουμε εμείς καλύτεροι προκειμένου όλα να ανανεωθούν.
5. Οι παλαιότερες γενιές θυμούνται ακόμα πώς ήμασταν εμείς οι Σέρβοι πριν από τον πόλεμο [ τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο ] , εν συγκρίσει με το πώς είμαστε τώρα. Και πριν τον πόλεμο υπήρχαν χοροί σε όλες τις πόλεις και τα χωριά, και οι νέοι άνθρωποι συγκεντρώνονταν μαζί και χόρευαν και τραγουδούσαν . Όμως οι χοροί τους ξεκίναγαν το απομεσήμερο, μετά το γεύμα και μέχρι να γείρει ο ήλιος στη δύση του, είχαν όλοι γυρίσει στα σπίτια τους. Σήμερα οι νέοι μας βγαίνουν έξω στις 10-11 το βράδυ και έχουν κάνει τη νύχτα μέρα. Τι καλό να περιμένει κανείς;
6. Όπως ακριβώς το σώμα πεθαίνει όταν το αφήνει η ψυχή, έτσι και η ψυχή πεθαίνει όταν την εγκαταλείπει το Άγιο Πνεύμα. Ο θάνατος είναι αποτέλεσμα της αμαρτίας, επειδή τόσο ο θάνατος όσο και η φθορά αποτελούν καρπούς της παρουσίας της αμαρτίας στην ψυχή, και διαμέσου της αμαρτίας είναι που η ψυχή πεθαίνει για την αιώνια ζωή και διαχωρίζεται από το Άγιο Πνεύμα και τη Βασιλεία του Θεού. Αλλά η ψυχή που έχει γίνει ένα με τον Θεό έχει πραότητα και ταπείνωση , είναι πάντοτε προσευχόμενη και ζει αδιαλείπτως μέσα της, την παρουσία του Θεού. Μια τέτοια ψυχή δεν επιτρέπει ποτέ στον εαυτό της να λοξοδρομήσει σε περισπασμούς…
Από το βιβλίο : «ΟΙ ΛΟΓΙΣΜΟΙ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ
Βίος και διδαχές του γέροντα Θαδδαίου της Βιτόβνιτσα
Εκδόσεις : «Εν πλω»