Κυριακή 27 Ιουνίου 2010

«ΘΕΜΑΤΑ ΖΩΗΣ Β΄» ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

Απελπισία και αμέλεια

ΣΤΗ ζωή του χριστιανού η απελπισία και η αμέλεια είναι καταστροφικές. Εκείνον που έπεσε σε αμάρτημα, η απελπισία δεν τον αφήνει να σηκωθεί∙ κι εκείνον που είναι όρθιος, η αμέλεια τον κάνει να πέσει. Η απελπισία στερεί τον άνθρωπο από τ’ αγαθά που έχει αποκτήσει ∙ η αμέλεια δεν τον αφήνει ν’ απαλλαγεί από τα κακά που τον βαραίνουν. Η αμέλεια σε κατεβάζει και απ’ αυτούς τους ουρανούς, ενώ η απελπισία σε γκρεμίζει ολότελα στην άβυσσο της κακίας. Κοίτα να δεις τη δύναμη που έχουν και οι δύο.
Ο διάβολος πρώτα ήταν αγαθός άγγελος∙ επειδή ,όμως, έδειξε αμέλεια και κυριεύθηκε από απόγνωση, έπεσε σε τόση κακία, που δεν μπορεί πια να σηκωθεί. Το ότι ήταν αγαθός πρώτα, το βεβαιώνει ο Κύριος, που λέει: «Είδα το σατανά να πέφτει από τον ουρανό σαν αστραπή» (Λουκ. 10:18 ) . Η παρομοίωσή του με την αστραπή φανερώνει και τη λαμπρότητα της προηγούμενης καταστάσεώς του και τη σφοδρότητα της πτώσης του.
Ο Παύλος ήταν βλάσφημος και διώκτης και υβριστής∙ επειδή , όμως, δεν κυριεύθηκε από απόγνωση και σηκώθηκε από την αμαρτία, έγινε ίσος με τους αγγέλους. Ο Ιούδας ήταν απόστολος∙ επειδή ,όμως, έδειξε αμέλεια, έγινε προδότης. Ο ληστής , ύστερ’ από τόσα κακουργήματα που έκανε, δεν απελπίστηκε∙ έτσι μπήκε πρώτος απ’ όλους στον παράδεισο. Ο Φαρισαίος ,επειδή υπερηφανεύθηκε, έπεσε από τα ύψη της αρετής∙ και ο τελώνης , επειδή δεν απελπίστηκε, ανέβηκε τόσο ψηλά, ώστε ξεπέρασε την αρετή του Φαρισαίου.
Θέλεις να σου δείξω και όλη ολόκληρη που έκανε το ίδιο; Η πόλη των Νινευϊτών μ’ αυτόν τον τρόπο σώθηκε, μολονότι η απόφαση του Θεού τους οδηγούσε σε απόγνωση∙ γιατί δεν είπε πως , αν μετανοήσουν ,θα σωθούν, αλλά : «Τρεις μέρες ακόμα και η Νινευή θα καταστραφεί» (Ιων.3:4 ) . Όμως, αν και απειλούσε ο Θεός, αν και φώναζε ο προφήτης Ιωνάς, αν και η απόφαση δεν είχε αναβολή ή περιορισμό, οι Νινευϊτες δεν έχασαν τον θάρρος και την ελπίδα τους. Και γιατί δεν έβαλε κανέναν όρο; Γιατί δεν είπε: «Αν μετανοήσουν, θα σωθούν»; Για να παραδειγματιστούμε εμείς και, όταν ακούμε καταδικαστική απόφαση του Θεού χωρίς όρο κι περιορισμό, ούτε τότε ν’ απελπιζόμαστε, αλλά να μετανοούμε.
Αυτά, λοιπόν, έχοντας υπόψη μας, ποτέ να μην απελπιζόμαστε. Κανένα όπλο δεν είναι τόσο αποτελεσματικό στα χέρια του διαβόλου όσο η απόγνωση. Γι’ αυτό και δεν του προξενούμε τόση ευχαρίστηση όταν αμαρτάνουμε, όση όταν απελπιζόμαστε…
… Γνωρίζοντας λοιπόν, πως ο ουράνιος Πατέρας μας , ο Καλός Ποιμένας , όχι μόνο δεν μας περιφρονεί, όταν επιστρέφουμε σ’ Αυτόν, αλλά και με μεγαλύτερη προθυμία και στοργή μας δέχεται απ’ ό,τι εκείνους που κατόρθωσαν την αρετή, γνωρίζοντας πως όχι μόνο δεν τιμωρεί τους πλανεμένους, αλλά και βγαίνει σε αναζήτησή τους και χαίρεται περισσότερο γι’ αυτούς, όταν τους βρει, παρά για όσους έχει κοντά Του, ούτε ν’ απελπιζόμαστε πρέπει, όταν βρισκόμαστε στην αμαρτία, ούτε όμως και να ξεθαρρεύουμε όταν κάνουμε το καλό∙ αλλά, και όταν αμαρτάνουμε, να μετανοούμε, και όταν ασκούμε την αρετή, να προσέχουμε μην πέσουμε. Γιατί προδοσία της σωτηρίας μας είναι και τα δυο τούτα, δηλαδή τόσο το να ξεθαρρεύουμε , όταν βρισκόμαστε στο δρόμο της αρετής, όσο και το ν’ απελπιζόμαστε, όταν πέφτουμε στην αμαρτία…
… «Σήμερα», λοιπόν, όσο δηλαδή διαρκεί η παρούσα ζωή, ας μην απελπιζόμαστε. Στηρίζοντας τις ελπίδες μας στον Κύριο και αναγνωρίζοντας την άπειρη φιλανθρωπία Του, ας πετάξουμε πρόθυμοι μακριά μας κάθε κακία, ας πιαστούμε από την αρετή, ας δείξουμε απέραστη μετάνοια, ας καθαριστούμε εδώ απ’ όλα τ’ αμαρτήματά μας, για να μπορέσουμε με παρρησία να σταθούμε στο φοβερό βήμα του Χριστού και να μπούμε στη βασιλεία των ουρανών, με τη χάρη του Θεού μας.

Αποφθέγματα και παραινέσεις

Πολλά είναι εκείνα που χαρακτηρίζουν τους Χριστιανούς, αλλά τα σπουδαιότερα απ’ όλα είναι η αγάπη και η ειρήνη. Γι΄ αυτό και ο Χριστός είπε: «Έτσι θα καταλαβαίνουν ότι είστε μαθητές μου, αν έχετε αγάπη ο ένας για τον άλλο» ( Ιω. 13:35) . Και : «Σας δίνω τη δική μου ειρήνη» ( Ιω.14:27 ) .

Τίποτα δεν μπορεί να γεμίσει τόσο την ψυχή με ευχαρίστηση, όσο το ν’ αγαπάει και ν’ αγαπιέται ειλικρινά.

Τίποτα δεν αποδεικνύει τόσο την αξία ενός άρχοντα, όσο η αγάπη και το ενδιαφέρον του για τους πολίτες. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα των καλών αρχόντων. Αν ο άρχοντας αγαπάει τον πολίτη , όλα τα κοινωνικά προβλήματα λύνονται και στην πολιτεία επικρατεί ευταξία.

Ας πονάμε γι’ αυτούς που μας βλάπτουν περισσότερο απ’ όσο πονούν οι ίδιοι∙ γιατί η βλάβη που προσπαθούν να προξενήσουν σ’ εμάς, μεταβιβάζεται σ’ αυτούς. Όπως, δηλαδή, εκείνοι που κλοτσούν καρφιά και καμαρώνουν για την πράξη τους, είναι αξιολύπητοι, έτσι κι εκείνοι που αδικούν τους άλλους, αξίζουν την συμπόνια μας, γιατί τραυματίζουν τις δικές τους ψυχές.

Η αγάπη μας πρέπει ν’ αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους. Αν αγαπάμε τον ένα και δεν αγαπάμε τον άλλο, τότε η αγάπη μας δεν ξεπερνάει τα μέτρα των άπιστων ανθρώπων. Η δική μας αγάπη, όμως, η αγάπη των χριστιανών, δεν είναι τέτοια.

Ας ευεργετούμε όσους μας κάνουν κακό, έστω κι αν εξακολουθούν να μένουν αδιόρθωτοι. Έτσι, και των αμαρτιών μας τη συγχώρηση θα βρούμε και με ταπεινωμένη καρδιά θα κάνουμε τις προσευχές μας. Γιατί όταν η ψυχή αποβάλει κάθε εχθρότητα και είναι ειρηνική, παρακαλεί τον Κύριο με πολλή νήψη και ελκύει μεγάλη βοήθεια από τον ουρανό.

Τα ορθόδοξα λόγια μας είναι σαν όπλα, που προστατεύουν τους δικούς μας και χτυπούν τους αιρετικούς. Και τους χτυπούν όχι για να τους ρίξουν κάτω, μα για να τους σηκώσουν από την πτώση. Τέτοιος είναι ο σκοπός αυτής της μάχης∙ αποβλέπει στη σωτηρία των εχθρών.

Εγώ- σου λέει ο Χριστός- είμαι ο πατέρας σου, εγώ είμαι ο αδελφός σου, εγώ είμαι ο νυμφίος της ψυχής σου, εγώ είμαι το καταφύγιό σου, εγώ είμαι η τροφή σου, εγώ είμαι το ένδυμά σου, εγώ είμαι η ρίζα σου, εγώ είμαι το στήριγμά σου , εγώ είμαι καθετί που επιθυμείς. Τίποτε δεν θα σου λείψει , όταν έχεις εμένα. Εγώ είμαι και υπηρέτης σου, γιατί ήρθα να υπηρετήσω και όχι για να υπηρετηθώ. Εγώ είμαι και φίλος σου και μέλος του σώματός σου και κεφαλή σου και αδελφός σου και αδελφή σου και μητέρα σου, όλα εγώ για σένα. Φτάνει να είσαι κοντά μου. Εγώ φτωχός έγινα για σένα, αλήτης έγινα για σένα, στο σταυρό ανέβηκα για σένα, στον τάφο κατέβηκα για σένα, στον ουρανό παρακαλώ για σένα τον Πατέρα μου, στην γη ήρθα για σένα, σταλμένος από τον Πατέρα μου. Τα πάντα εισ’ εσύ για μένα, και αδελφός και συγκληρονόμος και φίλος και μέλος του σώματός μου. Τι περισσότερο θέλεις; Γιατί Αυτόν που τόσο στοργικά σε αγαπάει Τον περιφρονείς;
(συνεχίζεται)

Αρετή και κακία

ΌΠΟΙΟΣ θέλει, μπορεί ν’ αφήσει τη γη και ν’ ανέβει στον ουρανό. Δεν του χρειάζονται γι’ αυτό παρά προαίρεση και αρετή! «Θέλω αλλά δεν μπορώ» , λένε πολλοί, «γιατί η αρετή είναι δύσκολη». Δεν είναι καθόλου δύσκολη, αν έχεις ζήλο και πόθο Θεού.
Για συλλογίσου αυτούς που μονάζουν στα βουνά και στις ερημιές! Τι κάνουν; Αφήνουν τα σπίτια τους, τους συγγενείς τους, την περιουσία τους και κάθε άνεση, κλείνονται σ’ ένα μικρό κελλί και ταλαιπωρούν το σώμα τους με νηστεία, αγρυπνία, με σκληρές ασκήσεις. Και μη μου πεις: «Εκείνοι μπορούν να κάνουν αυτά τα πράγματα, εγώ όμως δεν μπορώ». Γιατί πολλοί μοναστές, μολονότι ήταν πιο αδύναμοι και πιο καλομαθημένοι από σένα , εντούτοις αποφάσισαν να ζήσουν τη σκληρή παραχωρητική ζωή. Θα μου πεις ακόμα πως ο αγώνας αυτός είναι τόσο μεγάλος, που δεν τον αντέχουν όλοι; Τότε, λοιπόν, κάνε έναν αγώνα μικρότερο, επιδίωξε άσκηση και αρετή κατώτερη.
Δεν μπορείς να ξοδεύεις τα χρήματά σου για τους φτωχούς; Τουλάχιστον μην αρπάζεις όσα ανήκουν σε άλλους. Δεν μπορείς να νηστεύεις; Τουλάχιστον μη ρίχνεσαι στις υλικές απολαύσεις. Δεν μπορείς να δίνεις ευχές σ’ αυτούς που σε βρίζουν; Τουλάχιστον υπόμεινε τις βρισιές με σιωπή και μακροθυμία. Δεν μπορείς να ευεργετείς αυτούς που σε βλάπτουν; Τουλάχιστον μην τους εκδικείσαι.
Ο Χριστός έπαθε τόσα για χάρη σου, όντας αθώος και αναμάρτητος. Κι εσύ δεν θέλεις να πάθεις τίποτα για χάρη Του, ή μάλλον για τη δική σου ψυχική ωφέλεια και σωτηρία; Πώς, λοιπόν, θα παρουσιαστείς μπροστά Του την ημέρα της Κρίσεως; Τι απολογία θα δώσεις για την παράβαση των εντολών Του; Μην εξαπατάς τον εαυτό σου λέγοντας: «Ας απολαύσω τώρα τις ηδονές της ζωής, ας αδικήσω τον συνάνθρωπό μου, ας εκδικηθώ τον εχθρό μου, ας κάνω κάθε αμαρτία, και στα γεράματά μου θα μετανοήσω» .Πες μου, ποιος σε βεβαίωσε ότι θα ζήσεις τόσο πολύ; Δεν βλέπεις πόσους νέους επισκέπτεται καθημερινά ο θάνατος; Μα κι αν πεθάνεις σε μεγάλη ηλικία, πώς θ’ αντικρίσεις τότε τον Κύριο, έχοντας για μιαν ολόκληρη ζωή περιφρονήσει Εκείνον και υπηρετήσει τον διάβολο;
Ο Δημιουργός σ’ έκανε ανώτερο απ’ όλα τα κτίσματα∙ σ’ έκανε άνθρωπο. Γιατί γίνεσαι προδότης της θείας ευεργεσίας και καταφρονητής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας; Γιατί εξομοιώνεις τον εαυτό σου με άλογο ζώο, με πλάσμα δίχως αθάνατη ψυχή, εσύ που σε άλογα ζώα δίνεις ανθρώπινες ιδιότητες; Να, στον παπαγάλο, ύστερ’ από κατάλληλη εκγύμναση, δίνεις ανθρώπινη λαλιά. Στο λιοντάρι, με επιδέξια αγωγή, δίνεις ανθρώπινη ημερότητα. Και τα πιο άγρια θηρία μπορείς να τα δαμάσεις. Πώς, λοιπόν, γίνεσαι δούλος των άγριων και άλογων παθών, που βρίσκονται μέσα σου;
Αν είσαι άνθρωπος , απόδειξέ το με τη διαγωγή σου. Πλάστηκες σύμφωνα με την εικόνα και την ομοίωση του Θεού. Και αφού Εκείνος είναι άγιος, πρέπει να είσαι κι εσύ. Έτσι πρόσταξε ο ίδιος ήδη από τα χρόνια της Παλαιάς Διαθήκης. «Να είστε άγιοι, γιατί και εγώ, ο Κύριος και Θεός σας, είμαι άγιος» ( Λευιτ. 11:44 ) . Πώς όμως θα φτάσεις στην αγιότητα; Τηρώντας τις θείες εντολές, όλες τις εντολές και όχι μία ή δύο μόνο. Γιατί όπως δεν μπορεί να παραχθεί μουσική από έναν κιθαριστή, αν αυτός χρησιμοποιεί μία μόνο χορδή της κιθάρας του και όχι όλες, έτσι δεν μπορεί ν’ αποκτηθεί και αρετή από ένα χριστιανό, αν αυτός τηρεί μία μόνο εντολή και όχι όλες. Τι θα κερδίσει εκείνος που δίνει ελεημοσύνη, με χρήματα όμως που αποκτάει άνομα; Τι θα κερδίσει εκείνος που αποκτάει χρήματα με τρόπο τίμιο, ελεεί όμως επιδεικτικά, για να τον βλέπουν και να τον επαινούν οι άνθρωποι; Τι θα κερδίσει εκείνος που δεν ελεεί επιδεικτικά, υπερηφανεύεται όμως εσωτερικά για τις αγαθοεργίες του; Τι θα κερδίσει εκείνος που δεν υπερηφανεύεται, παραδίνεται όμως στη λαιμαργία, την ασέλγεια και τιε άλλες ηδονές; Και τι θα κερδίσει εκείνος που δεν παραδίνεται στις ηδονές, είναι όμως δούλος της φιλαργυρίας;
Ας αγωνιζόμαστε , λοιπόν, να τηρούμε όλες τις εντολές και ν’ αποκτούμε όλες τις αρετές. Σ’ αυτόν τον αγώνα αποτελεσματική βοήθεια μας προσφέρουν οι ενάρετοι και φιλάγαθοι άνθρωποι, που με τις καλές συμβουλές και το ωφέλιμο παράδειγμά τους μας παρακινούν σε άγια ζωή. Γι’ αυτό ,άλλωστε, ο Θεός μας έβαλε στον ίδιο κόσμο με όλους, κακούς και καλούς, για να μειώνεται η αχρειότητα των πρώτων από την συναναστροφή τους με τους δεύτερους. Έτσι, ενώ οι καλοί είναι διπλά αξιοτίμητοι, επειδή και το δρόμο της αρετής ακολουθούν αλλά και από τη συναναστροφή τους με τους κακούς δεν ζημιώνονται, οι αμετανόητοι κακοί είναι διπλά αξιοτιμώρητοι, επειδή και το δρόμο της κακίας ακολουθούν αλλά και από τη συναναστροφή τους με τους καλούς δεν ωφελούνται.
Δυστυχώς, όμως, οι περισσότεροι άνθρωποι ζηλεύουν όχι τους καλούς αλλά τους κακούς- τους πονηρούς και πανούργους, τους διπλοπρόσωπους και ραδιούργους, τους πλεονέκτες και συμφεροντολόγους- επειδή είναι ικανοί για όλα, επειδή, βλάπτοντας και αδικώντας αδίστακτα τους άλλους, αποκτούν πλούτο ή αναρριχώνται σε αξιώματα. Αυτούς, όμως, αντί να τους ζηλεύουν , θα έπρεπε να τους λυπούνται, γιατί στην πραγματικότητα βλάπτουν τον εαυτό τους και όχι τους άλλους. Ολέθριο, βλέπεις, δεν είναι το να αδικείται κανείς, αλλά το να αδικεί. Ο Θεός δεν είναι άδικος. Έτσι, είτε σ’ ετούτη τη ζωή είτε στην άλλη, η αδικία πληρώνεται όσο της πρέπει, όπως άλλωστε και η αρετή…
… Γνώρισμα του αληθινού ανθρώπου, που έχει πλαστεί σύμφωνα με την εικόνα του Θεού, είναι το να μοιάζει στον Πλάστη του και να Τον ευαρεστεί. Όποιος, λοιπόν, δεν θέλει ούτε ν’ ακούσει για το πώς θα ευαρεστήσει το Θεό, μπορεί να λέγεται άνθρωπος; Κάθε άλλο. Θηρίο μάλλον πρέπει να λέγεται. Και σκέψου πόσο φοβερό κατάντημα είναι, ενώ ο Χριστός θέλει από ανθρώπους να μας κάνει όμοιους με τους αγγέλους, ή καλύτερα όμοιους με τον Ίδιο, εμείς ούτε καν άνθρωποι να μη μένουμε, αλλά να γινόμαστε θηρία. Γιατί θηρίων γνωρίσματα είναι η αλόγιστη υποδούλωση στα ένστικτα, η αρπακτικότητα, η σκληρότητα, η καταφρόνηση των εντολών του Θεού. Ανθρώπων γνωρίσματα, από το άλλο μέρος, είναι η έλλογη κυριαρχία πάνω στα πάθη, η καλοσύνη, η ευσπλαχνία, η αποφυγή του κακού και η επιτέλεση του καλού.
Ο Θεός έβαλε μέσα στον άνθρωπο τον νόμο, τη συνείδηση, που τον πληροφορεί ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό. Γι’ αυτό και όσοι αμαρτάνουν, από συναίσθηση ενοχής και ενδόμυχη ντροπή δεν θέλουν να χαρακτηρίζονται με το όνομα των κακών τους πράξεων. Αν, λ.χ. φωνάξεις , «Μοιχέ!» , σ’ έναν άνθρωπο που μοιχεύει θα του κακοφανεί, μολονότι ευχαριστιέται όταν διαπράττει τη μοιχεία…
… Καμία κακία , άλλωστε δεν εμφανίζεται με το αληθινό της πρόσωπο. Πάντα δανείζεται τη μορφή κάποιας αρετής. Όταν ο ψεύτης λέει ψέματα , υποκρίνεται ότι λέει την αλήθεια. Όταν ο δολερός ραδιουργεί ,προσποιείται τον έντιμο και ειλικρινή. Και όταν ο συκοφάντης διαβάλλει, υποστηρίζει πως οι κατηγορίες του είναι βάσιμες…
«Και γιατί δεν αφανίζει τους κακούς, που δημιουργούν τα σκάνδαλα, ώστε να μη βλάπτονται οι υπόλοιποι;», ρωτάνε μερικοί. Επειδή από τα σκάνδαλα βλάπτονται μόνο οι κακοπροαίρετοι και από την ξένη κακία επηρεάζονται μόνο οι εθελόκακοι. Άλλωστε, αν ο Θεός αφάνιζε τους κακούς, τότε κανένας μας δεν θα γλύτωνε. Τη δική μας κακία, όμως, δεν τη βλέπουμε, γι’ αυτό και δεν μετανοούμε, δεν διορθωνόμαστε, δεν αγιαζόμαστε. Την κακία των άλλων μόνο παρατηρούμε, σχολιάζουμε και καταδικάζουμε, ξεχνώντας πως ο Κύριος δεν θα μας ζητήσει λόγο την ημέρα της Κρίσεως για τα έργα των συνανθρώπων μας, μα για τα δικά μας έργα.
Ας εγκαταλείψουμε , λοιπόν, χωρίς καθυστέρηση ή αναβολή τον ψυχόλεθρο δρόμο της κακίας και ας τραβήξουμε τον ψυχοσωτήριο δρόμο της αρετής, γιατί έτσι και στην πρόσκαιρη τούτη ζωή θα έχουμε την ευλογία του Θεού και στην άλλη ζωή θ’ απολαύσουμε τα άφθαρτα αγαθά της βασιλείας Του.

Λύπη και αθυμία

ΤΗ ΛΥΠΗ την έβαλε μέσα μας ο Θεός . Όχι, όμως , για να τη μεταχειριζόμαστε άσκοπα ή και βλαπτικά, σε ακατάλληλο χρόνο και σε αντίθετες συνθήκες στη φύση μας περιστάσεις, κλονίζοντας έτσι την υγεία της ψυχής και του σώματος , αλλά για ν’ αποκομίζουμε απ’ αυτήν όσο γίνεται μεγαλύτερο πνευματικό κέρδος. Γι’ αυτό, δεν πρέπει να λυπόμαστε όταν παθαίνουμε κάτι κακό, μα όταν κάνουμε κάτι κακό. Εμείς, ωστόσο, έχουμε αντιστρέψει τα πράγματα. Έτσι, και αμέτρητα κακά να διαπράξουμε, ούτε λυπόμαστε ούτε ντρεπόμαστε. Αν ,όμως, πάθουμε και ο παραμικρό κακό από κάποιον , τότε τα χάνουμε , βαριοθυμούμε, γινόμαστε συντρίμμια και δεν συλλογιζόμαστε πως οι θλίψεις και οι πειρασμοί φανερώνουν τη φροντίδα του Θεού για μας περισσότερο από τα ευχάριστα περιστατικά.
Αλλά γιατί αναφέρω τις θλίψεις αυτής της ζωής; Μήπως και η απειλή του αιωνίου κολασμού δεν αποτελεί τη φιλανθρωπία του Θεού καλύτερα από την υπόσχεσή Του για την ουράνια βασιλεία; Γιατί ,αν δεν υπήρχε η απειλή του αιωνίου κολασμού, λίγοι θα ήταν εκείνοι που θα κέρδιζαν τη σωτηρία. Δεν είναι, βλέπεις, αρκετή για μας, τους ράθυμους, η υπόσχεση των ουράνιων αγαθών. Ο φόβος της κολάσεως πιο πολύ μας παρακινεί στην αρετή.
Γι’ αυτό, λοιπόν, υπάρχουν η λύπη και η αθυμία , όχι για να μας κυριεύουν όταν πεθαίνη ένα αγαπημένο μας πρόσωπο ή όταν χάνουμε χρήματα ή όταν δοκιμάζουμε κάποια αποτυχία, αλλά για να μας βοηθούν στον πνευματικό μας αγώνα. Ας λυπόμαστε όχι για τη θλίψη ή τη βλάβη που μας προξενεί κάποιος , αλλά για τις αμαρτίες μας, με τις οποίες λυπούμε το Θεό. Γιατί οι αμαρτίες διώχνουν μακριά μας το Θεό, ενώ οι θλίψεις , που δοκιμάζουμε από άλλους ανθρώπους, Τον κάνουν να μένει κοντά μας ως προστάτης.
Άλλωστε, πρέπει να το πάρεις απόφαση, άνθρωπέ μου, ότι στη ζωή αυτή θα έχεις βάσανα, δοκιμασίες, προβλήματα, πειρασμούς. Πρέπει να τ’ αντιμετωπίζεις με γενναιότητα όλα αυτά, χρησιμοποιώντας ως όπλα την πίστη, την ελπίδα, την υπομονή. Ας εύχεσαι , βέβαια, να μην πέσεις ποτέ ως πειρασμό. Όταν, όμως, παραχωρεί κάποιον ο Θεός , μην ταράζεσαι. Κάνε ό,τι μπορείς για να φανείς αληθινός στρατιώτης του Χριστού.
Δεν βλέπεις που οι γενναίοι στρατιώτες , όταν η σάλπιγγα τους καλεί στην μάχη ,αποβλέποντας στη νίκη , θυμούνται τους ένδοξους προγόνους τους, που έκαναν μεγάλα κατορθώματα, και ρίχνονται με θάρρος στον αγώνα; Όμοια κι εσύ, όταν έρχεται η ώρα της πνευματικής μάχης, να θυμάσαι τα κατορθώματα των αγίων μαρτύρων και ν’ αγωνίζεσαι με γενναιότητα, με πίστη, με χαρά.
Δεν μπορεί, λοιπόν, ποτέ να λυπάται ο χριστιανός; Μπορεί, αλλά για δύο μονάχα λόγους: Όταν είτε ο ίδιος είτε ο πλησίον του έρχεται σε αντίθεση με το Θεό και το άγιο θέλημά Του. Δεν πρέπει, επομένως, να στενοχωριούνται και να θλίβονται εκείνοι που κακολογούνται, μα εκείνοι που κακολογούν. Γιατί δε θ’ απολογηθούν οι πρώτοι ,για όσα λέγονται σε βάρος άλλων. Αυτοί πρέπει να τρέμουν και ν’ ανησυχούν, γιατί αργά η γρήγορα θα συρθούν στο φοβερό Δικαστήριο του Θεού, όπου θα λογοδοτήσουν για όσες κακολογίες ξεστόμισαν. Κι εκείνοι που κακολογούνται, πάντως, πρέπει ν’ ανησυχούν, αν όσα λένε γι’ αυτούς είναι αληθινά.
Αξιολύπητοι, βλέπεις, είναι οι αμαρτωλοί, έστω κι αν κανένας δεν τους κατηγορεί. Αξιοζήλευτοι , απεναντίας, είναι οι ενάρετοι, έστω κι αν ο κόσμος όλος τους κατατρέχει. Γιατί, όταν η συνείδηση ενός ανθρώπου είναι ήσυχη, όσες τρικυμίες κι αν ξεσηκώνονται εναντίον του, αυτός θα βρίσκεται πάντα σε λιμάνι γαλήνιο. Όταν, όμως, η συνείδησή του είναι ταραγμένη, ακόμη κι αν όλα του έρχονται ευνοϊκά, θα βασανίζεται, σαν τον ναυαγό στη φουρτουνιασμένη θάλασσα.
Αλλά και με την πέψη των τροφών, τι συμβαίνει; Όταν το στομάχι μας είναι γερό, όσο δύσπεπτο φαγητό κι αν τρώμε, το χωνεύουμε ομαλά, δίχως να ταλαιπωρούμαστε από βαρυστομαχιά, ξυνίλες ή καούρες. Όταν , όμως, το στομάχι μας έχει κάποια βλάβη, και την πιο εύπεπτη τροφή αν του προσφέρουμε, τη δέχεται με δυσκολία, σαν να είναι η πιο βαρειά.
Τι εννοώ με όλα αυτά; Ότι η ψυχή που υποφέρει από λύπη και αθυμία, δεν μπορεί ούτε απ’ όσα της λες να ωφεληθεί ούτε κάτι ωφέλιμο να πει. Όπως ένα πυκνό σύννεφο, που σκεπάζει τον ήλιο, εμποδίζει τις ακτίνες του να φθάσουν στη γη, έτσι και η λύπη, που σαν άλλο σύννεφο σκεπάζει την ψυχή, δεν αφήνει τις ακτίνες της λογικής να την φωτίσουν. Γι’ αυτό ο υπερβολικά λυπημένος άνθρωπος συνήθως είτε παραλογίζεται είτε βυθίζεται σε σιωπή. Μα και οι άλλοι, που τον βλέπουν , προτιμούν κι αυτοί να σωπάσουν. Θυμάστε τους τρεις φίλους του Ιώβ; Όταν τον αντίκρισαν γεμάτο πληγές και καθισμένο πάνω στην κοπριά, ξέσπασαν σε κλάματα και ξέσκισαν τα ρούχα τους. Έπειτα έμειναν μαζί του εφτά μερόνυχτα, αλλά, βλέποντας πόσο μεγάλος ήταν ο πόνος του, κανένας τους δεν άνοιξε το στόμα του για να μιλήσει. Γνώριζαν καλά, βλέπεις, ότι, γι’ αυτούς που υποφέρουν, τίποτα δεν υπάρχει καλύτερο από την ησυχία και την σιωπή ( Ιώβ 2:11-13 ) .
Ας μην αφήνουμε την λύπη , πάντως, να μας κυριεύει τόσο, ώστε να ,ας οδηγεί σε παράλογες ενέργειες είτε σε αδιάκριτη εσωστρέφεια. Μας βρήκε ένας πειρασμός, μια δοκιμασία, μια συμφορά; Ο Θεός, που παραχώρησε τον πειρασμό, γνωρίζει και πότε πρέπει να λήξει. Αυτός, ως παντοδύναμος, μπορεί να μας απαλλάξει από κάθε κακό, όταν έρθει η κατάλληλη ώρα, προπαντός όταν μετανοήσουμε για τις αμαρτίες μας και επιστρέψουμε κοντά Του.
Είναι, πραγματικά αξιοθαύμαστοι όσοι καίγονται μέσα στο καμίνι των θλίψεων και υπομένουν τη φωτιά με γενναιότητα. Μας θυμίζουν τους άγιους Τρεις Παίδες, τον Ανανία, τον Μισαήλ και τον Αζαρία, που δεν τους άγγιξαν οι φλόγες του καμινιού, όταν ρίχτηκαν εκεί από το βασιλιά της Βαβυλώνας Ναβουχοδονόσορ για την εμμονή τους στη λατρεία του αληθινού Θεού ( Δαν. 3:1-33 ) . Ούτε ταράχθηκαν ούτε λιποψύχησαν τα τρία παλικάρια , όταν αποφασίστηκε η θανάτωσή τους με τόσο φρικτό τρόπο. Η πίστη, η αγάπη και η αφοσίωσή τους στον Κύριο ήταν τόσες, ώστε αντιμετώπιζαν με χαρά ακόμα και το μαρτύριο. Μέσα στο καμίνι δεν έκαναν τίποτ’ άλλο παρά να δοξολογούν το όνομα του Θεού. Κι Εκείνος δεν άφησε ούτε μια τρίχα τους να καεί. Έτσι, βγήκαν από τη φωτιά θριαμβευτές και θαυμάζονται μέχρι σήμερα από τους ανθρώπους.
Το ίδιο μπορούμε να πούμε για όλους τους αγίους. Τους θαυμάζουμε και τους τιμούμε, γιατί όχι μόνο δίχως λύπη, μα και με μεγάλη χαρά αντιμετώπισαν κινδύνους, διώξεις, συκοφαντίες, βασανιστήρια, ακόμα και θάνατο. Χίλιοι πειρασμοί του κύκλωναν, κι αυτοί ήταν ευδιάθετοι. Μύριοι κίνδυνοι τους απειλούσαν, κι αυτοί ήταν γαλήνιοι. Στη σφαγή οδηγούνταν, κι αυτοί ένιωθαν ευφροσύνη. Ό,τι για τους κοινούς ανθρώπους είναι το μεγαλύτερο κακό, δηλαδή η απώλεια της ζωής, γι’ αυτούς ήταν η υπέρτατη ευλογία. Γιατί γνώριζαν πως ο θάνατος για τους πιστούς δούλους του Κυρίου δεν είναι παρά λύτρωση από τα βάσανα της πρόσκαιρης ζωής και μετάβαση στην αιωνιότητα της πάντερπνης ουράνιας βασιλείας. Γνώριζαν, όμως, επίσης πως ο φιλάνθρωπος Θεός, όταν πρέπει, σώζει θαυματουργικά και από τον σωματικό ακόμα θάνατο όσους σταθερά ελπίζουν σ’ Αυτόν και ακλόνητα πιστεύουν στην πρόνοιά Του.
Θυμηθείτε τι έγινε κατά τη μεταγωγή του απόστολου Παύλου στη Ρώμη. Ενώ το πλοίο, με το οποίο ταξίδευαν αυτός και οι συνοδοί του στρατιώτες, έπλεε κοντά στις ακτές της Κρήτης, ξέσπασε σφοδρή θαλασσοταραχή. Η κακοκαιρία συνεχίστηκε για μέρες τόσο άγρια , που κάθε ελπίδα σωτηρίας των ταξιδιωτών χάθηκε. Και τότε ο Παύλος, αφού κάλεσε κοντά του το πλήρωμα και τους επιβάτες , τους είπε:
«… Σας συνιστώ να μη χάσετε το θάρρος σας, γιατί, εκτός από το πλοίο, , που θα βουλιάξει, κανένας σας δε θα χάσει τη ζωή του. Την περασμένη νύχτα μου φανερώθηκε άγγελος του Θεού, στον οποίο ανήκω και τον οποίο λατρεύω και μου είπε : “Μη φοβάσαι, Παύλε! Πρέπει , σύμφωνα με το σχέδιο της θείας πρόνοιας , να παρουσιαστείς στον αυτοκράτορα. Για χάρη σου, λοιπόν, ο Θεός θα σώσει όλους όσοι είναι μαζί σου στο πλοίο”» ( Πραξ. 27: 22-24 ) .
Τον Παύλο, τον εκλεκτό του Χριστού και διδάσκαλο της οικουμένης, που τόσο σκληρά ταλαιπωρήθηκε αλλά και τόσο θαυμαστά ευεργετήθηκε, ας έχουμε πάντα στο νου μας. Γιατί είναι πολύ ωφέλιμη η ενθύμηση των ευεργεσιών του Θεού στους ανθρώπους. Όπως, όταν θυμηθούμε τα καλά που μας έκανε κάποιος φίλος μας, η αγάπη μας σ’ αυτόν γίνεται θερμότερη, έτσι και όταν σκεφτούμε από πόσους κινδύνους μας γλύτωσε ο Θεός, η ευλάβειά μας στο πανάγιο Πρόσωπό Του γίνεται βαθύτερη, ο αγώνας μας για την ευαρέστησή Του εντονότερος, η προθυμία μας για την απόκτηση της αρετής μεγαλύτερη.
Πόσες καi πόσες δοκιμασίες , λοιπόν, δεν πέρασε ο Παύλος! Τις αναφέρει ο ίδιος συνοπτικά, γράφοντας στους Κορίνθιους: « Φυλακίστηκα πολλές φορές , χτυπήθηκα με αφάνταστη αγριότητα, κινδύνεψα να θανατωθώ. Πέντε φορές μαστιγώθηκα από τους Ιουδαίους με τριάντα εννέα μαστιγώματα. Τρεις φορές ραβδίστηκα. Μια φορά πετροβολήθηκα. Τρεις φορές ναυάγησα κι ένα μερόνυχτο έμεινα ναυαγός στο πέλαγος. Έκανα πολλές κοπιαστικές οδοιπορίες. Διάβηκα επικίνδυνα ποτάμια. Κινδύνεψα από ληστές. Κινδύνεψα από τους ομογενείς μου Ιουδαίους. Κινδύνεψα από τους ειδωλολάτρες. Κινδύνεψα από ανθρώπους που υποκρίνονταν τους αδελφούς. Κοπίασα και εμόχθησα πολύ. Πολλές φορές ξαγρύπνησα, πείνασα, δίψασα. Πολλές φορές μου έλειψε ολότελα το φαγητό. Ξεπάγιαζα και δεν είχα ρούχα να φορέσω. Εκτός από τα άλλα, είχα και την καθημερινή πίεση των εχθρών μου…» ( Β΄Κορ. 11:23-28 ) .
Ακούτε τι τράβηξε ο μακάριος απόστολος για το κήρυγμα του Ευαγγελίου; Έφτανε ένα μόνο κακό απ’ όλα αυτά, για να καταθλίψει, να συνταράξει, να συντρίψει την ψυχή του. Και όμως, κανένα δικό του ατύχημα ,καμιά δική του περιπέτεια δεν τον στενοχώρησε ,δεν τον αποκάρδιζε, δεν τον λυπούσε. Τι τον λυπούσε μόνο; Το γράφει ο ίδιος: «Ποιος από τους χριστιανούς είναι άρρωστος σωματικά ή ψυχικά, και δεν υποφέρω κι εγώ μαζί του; Ποιος πέφτει στην αμαρτία , και δεν καίγομαι κι εγώ στο καμίνι του πόνου;» (Β΄ Κορ. 11: 29 ) . Για τα δικά του παθήματα όχι μόνο δεν νοιαζόταν, αλλά και καυχιόταν – «αν πρέπει να καυχηθώ, θα καυχηθώ για τα παθήματά μου», έλεγε ( Β΄Κορ. 11:30 ) . Για τους αδελφούς του χριστιανούς , όμως, και νοιαζόταν και λυπόταν, όταν μάθαινε πως δεν ήταν καλά ή λύγιζαν σε πειρασμό. Τότε, όπως έλεγε, καιγόταν κι αυτός στο καμίνι του πόνου. Και επειδή ποτέ δεν έλειπαν από την Εκκλησία εκείνοι που είχαν το ένα ή το άλλο πρόβλημα, ποτέ δεν έσβηνε κι από την ψυχή του Παύλου η φλόγα της οδύνης, που τον έκαιγε. Και ο πόνος του γινόταν ακόμα μεγαλύτερος ,όταν έβλεπε τους Ιουδαίους να εμμένουν στην απιστία τους. Έφτανε στο σημείο να λέει: «Θα ευχόμουν να χωριστώ εγώ αιώνια από τον Χριστό, φτάνει να πήγαιναν κοντά Του οι ομοεθνείς αδελφοί μου, οι απόγονοι του Ισραήλ» ( Ρωμ. 9: 3-4 ) . Θα προτιμούσε, μ’ άλλα λόγια, να πέσει στη φωτιά της κολάσεως, παρά να βλέπει τους Εβραίους να μένουν στην απιστία. Και αν ήταν πρόθυμος να κολαστεί για τη σωτηρία των αδελφών του , είναι φανερό πως , αφού δεν κατόρθωνε να τους οδηγήσει στο Χριστό, δοκίμαζε θλίψη μεγαλύτερη απ’ όση θα δοκιμάζουν οι κολασμένοι.
Ας θυμηθούμε ,όμως, κι άλλο ένα περιστατικό από τη ζωή του αποστόλου Παύλου. Τον βασάνιζε μια χρόνια ασθένεια. Τρεις φορές παρακάλεσε τον Κύριο να τον θεραπεύσει. Μα η απάντησή Του ήταν: «Σου αρκεί η χάρη μου, γιατί η δύναμή μου φανερώνεται στην πληρότητά της μέσα στην αδυναμία σου» ( Β΄Κορ. 12: 9 ) . Γιατί, αλήθεια, η δύναμη του Θεού φανερώνεται μέσα στην ανθρώπινη αδυναμία; Επειδή, όταν ο άνθρωπος με τις δικές του δυνάμεις δεν μπορεί να κατορθώσει σπουδαία πράγματα, με την ενίσχυση του Θεού μπορεί να επιτελέσει έργα μεγάλα και θαυμαστά: Να αναστήσει νεκρούς, να θεραπεύσει τυφλούς, να καθαρίσει λεπρούς, να κάνει θαύματα πολλά και εξαίσια. Ας μη ζητάει ,όμως, και την απαλλαγή από τους κινδύνους, από το φόβο, από τις ασθένειες. Όλα αυτά τα παραχωρεί ο Θεός, για να μην υπερηφανεύεται ο άνθρωπος.
Μήπως, πάλι, πονάει και υποφέρει ψυχικά, επειδή πολλοί είναι εκείνοι που τον επιβουλεύονται, τον καταδιώκουν , τον χτυπούν; Ας μη νομίσει πως τα παθήματά του οφείλονται σε αδυναμία του Θεού. Γιατί αυτά ακριβώς είναι που αποδεικνύουν τη δύναμή Του: Το να καταδιώκεται κανείς και να καταβάλλει τους διώκτες του∙ το να βασανίζεται και ν’ αποδεικνύεται πιο ισχυρός από τους βασανιστές του∙ το να φυλακίζεται και να μεταστρέφει τους δεσμοφύλακές του ∙ το να χλευάζεται και να συγχωρεί, όπως ο Χριστός, τους χλευαστές του.
Γνωρίζω , βέβαια, πόσο φοβερή και δυσβάσταχτη είναι η χλεύη, η κοροϊδία, η συκοφαντία, η κάθε λογής κακολογία. Όταν, μάλιστα, μας κατηγορεί και μας βρίζει άνθρωπος που τον έχουμε ευεργετήσει, τότε η προσβολή γίνεται ανυπόφορη∙ τότε , αν μας λείπουν η ταπείνωση και η μακροθυμία, μπορεί να πνίγουμε από τη λύπη και την οδύνη.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ας μη νοιαζόμαστε για το αν μας κατηγορούν κάποιοι , αλλά για το αν μας κατηγορούν δικαιολογημένα. Αν, λοιπόν, δικαιολογημένα μας κατηγορούν, πρέπει να κλαίμε και να μετανοούμε. Αν, πάλι, μας κατηγορούν άδικα, πρέπει εκείνους να κλαίμε και τους εαυτούς μας να μακαρίζουμε , φέροντας στο νου μας τα λόγια του Κυρίου: «Μακάριοι είστε όταν σας χλευάσουν και σας καταδιώξουν και σας κακολογήσουν με κάθε ψεύτικη κατηγορία» ( Ματθ. 5:11 ) . Όχι λύπη και αθυμία, αλλά χαρά και αγαλλίαση ας αισθανόμαστε τότε, γιατί η ανταμοιβή μας στους ουρανούς θα είναι μεγάλη.


Η φροντίδα για την ψυχή

ΟΣΟΙ υπερηφανεύονται για τα καλά τους έργα και δεν έχουν πίστη στο Θεό, μοιάζουν με λείψανα νεκρών, που είναι ντυμένα με ωραία ρούχα, αλλά δεν αισθάνονται την ωραιότητά τους. Σε τι ωφελείται, δηλαδή, ο άνθρωπος , όταν έχει ψυχή ντυμένη με καλά έργα αλλά νεκρή; Τα έργα γίνονται για τον Κύριο και με την ελπίδα των επουράνιων βραβείων. Αν , λοιπόν, αγνοείς Εκείνον που προκηρύσσει τα βραβεία , τότε για ποιόν αγωνίζεσαι;
Για να φάει κανείς, πρέπει να είναι ζωντανός. Όποιος δεν έχει ζωή, δεν είναι δυνατό να δεχθεί τροφή. Για να ζήσει κανείς αιώνια, πρέπει να έχη πίστη στο Χριστό, πίστη που τρέφεται και με τα καλά έργα. Όποιος δεν έχει πίστη στο Χριστό, ακόμα κι αν κάνει καλά έργα, δεν είναι δυνατό να κερδίσει την ουράνια βασιλεία, αν έχει ζωντανή πίστη. Και θα σας το αποδείξω στη συνέχεια.
Ο ληστής, που σταυρώθηκε μαζί με τον Κύριο, κέρδισε τον παράδεισο μόνο και μόνο με την πίστη του.
Ο εκατόνταρχος Κορνήλιος έκανε πολλές ελεημοσύνες και προσευχές, αλλά δεν γνώριζε το Χριστό.
Επειδή , λοιπόν, τα έργα δίχως πίστη είναι νεκρά, ο αγαθός και δίκαιος Θεός, για να επιβραβεύσει τα έργα του Κορνήλιου, του έστειλε έναν άγγελό Του , που του είπε: « Κορνήλιε, οι προσευχές σου και οι ελεημοσύνες σου ανέβηκαν ως το Θεό, κι Αυτός δεν σε ξεχνάει» ( Πραξ. 10: 4) . Θα απόρησε , βέβαια, ο εκατόνταρχος. “Μα αν οι προσευχές μου και οι ελεημοσύνες μου έγιναν δεκτές από τον Θεό, τι μου λείπει ακόμα για να είμαι δίκαιος;”, θα αναρωτήθηκε. Και ο άγγελος του εξήγησε: «Στείλε ανθρώπους στην Ιόππη και κάλεσε τον Σίμωνα, που λέγεται και Πέτρος. Αυτός θα σε διδάξει, πώς θα σωθείς κι εσύ και όλη η οικογένειά σου» ( Πραξ. 11:13- 14 ) . Αν, λοιπόν, ο Κορνήλιος σώθηκε με όσα τον δίδαξε ο Πέτρος, αυτό σημαίνει ότι δεν ήταν δυνατό να σωθεί μόνο με τα καλά του έργα. Χρειαζόταν και την πίστη.
Λένε για έναν ειδωλολάτρη φιλόσοφο, ότι , μπαίνοντας στο μέγαρο κάποιου άρχοντα και βλέποντας τους τοίχους καλυμμένους μ’ αστραφτερά μάρμαρα, την οροφή χρυσοστόλιστη και το πάτωμα στρωμένο μ’ ακριβά χαλιά, γύρισε κι έφτυσε τον οικοδεσπότη καταπρόσωπο∙ και όταν τον ρώτησαν, γιατί το έκανε αυτό, απάντησε, πως, επειδή δεν ήταν δυνατό να φτύσει κάπου αλλού, μια και το σπίτι όλο ήταν τόσο λαμπρά διακοσμημένο, αναγκάστηκε να φτύσει στο πρόσωπο του άρχοντα.
Βλέπεις, πόσο καταγέλαστος γίνεται εκείνος που φροντίζει μόνο για τα εξωτερικά, τα υλικά, τα φθαρτά , και πόσο περιφρονείται από τους συνετούς ανθρώπους; Και πολύ σωστά ,βέβαια. Γιατί, όταν στολίζεις τοίχους και πατώματα, αδιαφορείς όμως για την αθάνατη ψυχή και την αφήνεις με κουρέλια, την αφήνεις πεινασμένη και πληγωμένη, την αφήνεις να κατασπαράζεται από τα νοητά θηρία, πες μου, δεν είσαι αξιοκατάκριτος, δεν είσαι για γέλια και για κλάματα;
Αν χάσεις χρήματα, μπορείς ν’ αποκτήσεις πάλι∙ το ίδιο αν χάσεις το σπίτι σου, το ζώο σου, οτιδήποτε από τα υπάρχοντά σου. Αν όμως χάσεις την ψυχή σου, άλλη ψυχή δεν θα μπορέσεις ν’ αποκτήσεις. Κι αν όλος ο κόσμος είναι δικός σου, δεν θα μπορέσεις, δίνοντας όσα έχεις και την οικουμένη ολόκληρη, ν’ αγοράσεις μια ψυχή.
Φοράς όχι ένα αλλά χίλια βασιλικά στέμματα; Αν το σώμα σου προσβληθεί από αγιάτρευτη αρρώστια, δεν θα μπορέσεις να αποκαταστήσεις την υγεία του, δίνοντας ακόμα και το βασίλειό σου ολόκληρο. Κι ας εξουσιάζεις τόσα και τόσα υγιή σώματα, τα σώματα των υπηκόων σου. Αυτό, λοιπόν, που δεν μπορείς να κάνεις για το σώμα σου, πολύ περισσότερο δεν μπορείς να το κάνεις για την ψυχή σου.
Ο Θεός μας έδωσε δυο χέρια, δυο πόδια, δυο μάτια, δυο αυτιά. Έτσι, αν το ένα απ’ αυτά πάθει κάποια βλάβη, μπορούμε να εξυπηρετηθούμε με το άλλο. Ψυχή, όμως, μας έδωσε μόνο μία. Αν τη χάσουμε, πού θα βρούμε άλλη;
Η ψυχή, όταν κυριεύεται ολοκληρωτικά από ένα πάθος, εύκολα λέει και αδίσταχτα πράττει όσα προξενούν την οργή του Θεού, αφού γίνεται δούλα κάποιου άλλου, που της επιβάλλει τα αντίθετα ακριβώς από τον Κύριο.
Η ψυχή, όταν απελπίζεται ολότελα για τη σωτηρία της, δεν απέχει πολύ από την παραφροσύνη. Τότε, αφού παραδώσει τα χαλινάρια της σωτηρίας της στις άλογες επιθυμίες, τρέχει ασυγκράτητη παντού, όπου υπάρχει αμαρτία, ώσπου να γκρεμιστεί στο βάραθρο της αιώνιας απώλειας.
Η ψυχή, όταν συμβιβαστεί με την αμαρτία, που είναι ανελέητη, επιδεικνύει τρομακτικά την ασθένειά της. Όπως το γουρούνι, όταν κυλιέται στη λάσπη, ευχαριστιέται, έτσι και η ψυχή, όταν αιχμαλωτιστεί από την κακή συνήθεια, δεν αντιλαμβάνεται τη δυσωδία των αμαρτιών της. Και όπως η γη, όσο σπόρο κι αν της ρίξεις, όταν δεν ποτιστεί από τη βροχή ,δεν είναι δυνατό να δώσει σιτάρι, έτσι και η ψυχή, όσα λόγια κι αν σπείρεις μέσα της, όταν δεν φωτιστεί πρώτα από τις άγιες Γραφές , δεν είναι δυνατό να παρουσιάσει κάποιο έργο αρετής. Τι δίνει η γη που δεν καλλιεργείται; Αγριόχορτα, αγκάθια και τριβόλια. Τι κάνει η ψυχή που δεν καλλιεργείται πνευματικά; Άνομα και πονηρά έργα. Όσο πιο ακαλλιέργητη μένει η γη, τόσο αυξάνονται και θεριεύουν τ’ αγριόχορτά της. Όσο πιο ακαλλιέργητη μένει η ψυχή, τόσο αυξάνονται και θεριεύουν τα πάθη της, τόσο περισσότερες και βαρύτερες γίνονται οι αμαρτίες της, που την οδηγούν τελικά στο θάνατο.
Τι παράξενο, αλήθεια! Όλοι παρακολουθούν με το στόμα ανοιχτό τα φευγαλέα επίκαιρα θέματα της πρόσκαιρης τούτης ζωής∙ για τα μελλοντικά και αιώνια θέματα, όμως, ούτε σκέψη δεν περνάει από το νου τους. Για τα φαγοπότια και τις σωματικές απολαύσεις είναι πάντοτε βιαστικοί∙ τις ψυχές τους ,όμως, τις αφήνουν να λιώνουν από πνευματική πείνα. Για την περιποίηση και τον καλλωπισμό του σώματος φροντίζουν όσο μπορούν∙ για την ψυχή, όμως, αδιαφορούν. Για το σώμα, όταν αρρωστήσει, και γιατρούς καλούν και φάρμακα χρησιμοποιούν και χρήματα πολλά ξοδεύουν, ώσπου να το θεραπεύσουν∙ για την ψυχή, όμως, που υποφέρει από τη θανάσιμη αρρώστια της αμαρτίας, δεν κάνουν τίποτα. Και το χειρότερο είναι, ότι, ύστερ’ από τόσες φροντίδες για το θνητό σώμα, όχι μόνο αυτό πεθαίνει, αλλά και η ψυχή καταδικάζεται στην ατελεύτητη κόλαση.
Επειδή, λοιπόν, λυπάμαι κατάκαρδα για την αφροσύνη, το σκοτισμό και την πώρωση των ανθρώπων, θα ήθελα να έχω φωνή τόσο βροντερή, που να φτάνει στου κόσμου τα πέρατα, και, αφού βρω ένα σημείο πολύ ψηλό, το πιο ψηλό της γης, ν’ ανεβώ εκεί πάνω και να φωνάξω σ’ όλα τα έθνη και τις φυλές εκείνο που είπε οι προφήτης Δαβίδ: «Άνθρωποι, ως πότε θα είστε σκληρόκαρδοι (προσηλωμένοι στη γη ) ; » ( Ψαλμ. 4:3 ) . Πονάω και κλαίω για το κατάντημά σας. Ναι, κλαίω, γιατί παραγνωρίζετε τη μακροθυμία του Θεού, που σας ανέχεται, περιμένοντας τη μετάνοιά σας, και δεν σας τιμωρεί παιδαγωγικά.
Δεν πρέπει, βλέπετε, να κλαίμε τον πληγωμένο, που βογγάει σπαραχτικά από τους πόνους , όταν ο γιατρός καυτηριάζει τις πληγές του∙ γιατί τους πόνους, που προξενεί η καυτηρίαση, τους ακολουθεί η επούλωση των τραυμάτων. Ας κλαίμε τον πληγωμένο, που κείτεται στο κρεβάτι του πόνου δίχως καμιάν ιατρική φροντίδα∙ γιατί οι πληγές του θα κακοφορμίσουν και θα τον οδηγήσουν στο θάνατο. Όμοια, στην περίπτωση μιας ψυχής πληγωμένης από την αμαρτία, δεν πρέπει να λυπόμαστε, όταν ο Θεός της επιβάλλει παιδαγωγικές τιμωρίες, γιατί αυτές τη θεραπεύουν. Ας λυπόμαστε και ας θρηνούμε για την ψυχή που αμαρτάνει χωρίς να τιμωρείται, γιατί την περιμένει τιμωρία αιώνια.
Όποιος καθαρίσει την ψυχή του από την αμαρτία και τη στολίσει με την αρετή, θα την κάνει κατοικία του Χριστού. Και ποιός είναι πιο μακάριος, ποιός είναι πιο ευτυχισμένος από κείνον που έχει στην ψυχή του το Χριστό, την Πηγή της ζωής, της χαράς , της αθανασίας;
Ο προφυλακισμένος εγκληματίας βασανίζεται ψυχικά από τη λύπη, ειδικά τη μέρα που πρόκειται να οδηγηθεί από τη φυλακή στο δικαστήριο. Εκεί, όταν , στο τέλος της δίκης , σηκωθεί από το εδώλιο, για ν’ ακούσει την αυστηρή φωνή του δικαστή, που θ’ αναγγέλλει την καταδίκη του, παγώνει από το φόβο του και μοιάζει σαν νεκρός. Έτσι και η ψυχή, όταν στον κόσμο τούτο διαπράττει αμαρτίες, υποφέρει και στενοχωριέται. Πολύ περισσότερο όμως, βασανίζεται, όταν, αφού εγκαταλείψει τον κόσμο, πρόκειται να οδηγηθεί στο φοβερό δικαστήριο του Θεού, όπου θα λογοδοτήσει για τις πράξεις της. Γι’ αυτό συχνά τρέμει και φοβάται και κάνει πίσω, όταν έρθει η στιγμή ν’ αποχωριστεί από το σώμα. Γιατί τότε ακριβώς κάθε αμαρτία, που έκανε στην παρούσα ζωή, παρουσιάζεται μπροστά της σαν σκληρός κατήγορός της.
Ας φροντίσουμε, λοιπόν, την αθάνατη ψυχή μας, ας προτιμήσουμε τα ουράνια από τα γήινα και τα άφθαρτα από τα φθαρτά αγαθά, τα οποία εύχομαι ν’ απολαύσουμε όλοι, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.









Από το βιβλίο : «ΘΕΜΑΤΑ ΖΩΗΣ Β΄»
ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ
ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΕΚΔΟΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΟΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 2006

Παρασκευή 18 Ιουνίου 2010

«ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΑ»

Ανεξιθρησκία : Ανάγκη ή πολυτέλεια και κίνδυνος;

Η θρησκευτική ελευθερία του ατόμου είναι από τα βασικά δικαιώματα του ανθρώπου και γι’ αυτό στα πολιτισμένα κράτη προστατεύεται από το σύνταγμά τους, που αφήνει τον πολίτη να διαλέγει μόνος του τη θρησκεία που θέλει. Η κατάσταση αυτή λέγεται ανεξιθρησκία. Όμως μερικές θρησκείες ή αιρέσεις, εκμεταλλευόμενες αυτήν την ουδετερότητα ή την ανοχή των κρατών, προσπαθούν να παρασύρουν προς το μέρος τους οπαδούς άλλων θρησκευμάτων χρησιμοποιώντας συνήθως ανελεύθερα μέσα (βία, απειλές, δώρα κ.α.) , πράγμα που λέγεται προσηλυτισμός . Αλλά και σ’ όσα κράτη αναγνωρίζεται μόνο μια θρησκεία και οι άλλες γίνονται απλώς ανεκτές υπάρχει κίνδυνος θρησκευτικής καταπίεσης από μέρους αυτής σε βάρος των άλλων.
Πρέπει, λοιπόν, να εξετάσουμε καλύτερα το πρόβλημα της ανεξιθρησκίας , για να δούμε τα πλεονεκτήματά της αλλά και τις τυχόν αδυναμίες της , τις οποίες εκμεταλλεύονται οι φανατικοί οπαδοί κάθε θρησκείας.

2. Η ανεξιθρησκία διαμέσου των αιώνων
Πρώτος ο Μ. Κωνσταντίνος εξέδωσε το 313 μ.Χ. μαζί με τον συνάρχοντά του Λικίνιο το γνωστό «Διάταγμα των Μεδιολάνων», που έβαλε τέλος στους διωγμούς των χριστιανών από το ρωμαϊκό κράτος και τους εθνικούς. Έτσι καθιερώθηκε από το ρωμαϊκό –βυζαντινό κράτος η αρχή της ανεξιθρησκίας, που δυστυχώς δεν τηρήθηκε πάντα (διώξεις ειδωλολατρών από μερικούς βυζαντινούς αυτοκράτορες- Μ. Θεοδόσιος- , σταυροφορίες της Δυτικής Εκκλησίας κατά των ορθοδόξων και των μωαμεθανών, Ιερή εξέταση κατά των αιρετικών, θρησκευτικοί πόλεμοι μεταξύ καθολικών και διαμαρτυρομένων κ.α. ) .
Η πρώτη προσπάθεια για πραγματική ανεξιθρησκία έγινε το 1789 από τη Γαλλική Επανάσταση με τη «Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη», αλλά η αντίδραση της Παπικής Εκκλησίας εμπόδισε την εφαρμογή της.
Έτσι η αρχή της ανεξιθρησκίας καθιερώθηκε επίσημα σε παγκόσμια κλίμακα μόλις το 1948 με την «Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου» από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (άρθρο 18) και αναγνωρίστηκε , στη συνέχεια, από τα περισσότερα πολιτισμένα κράτη, που την περιέλαβαν στα συντάγματά τους. Παρόλα αυτά πολλές φορές εμφανίστηκαν στην ιστορία μέχρι και σήμερα θεοκρατικά ή αθεϊστικά καθεστώτα, που δε σεβάστηκαν αυτό το πανανθρώπινο δικαίωμα της ανεξιθρησκίας.

3. Η ανεξιθρησκία στην Ελλάδα
Ειδικότερα στην Ελλάδα διάταξη για ανεξιθρησκία υπήρχε ήδη από το 1827 στο σύνταγμα της Τροιζήνας. Το σημερινό Σύνταγμα (που ισχύει από το 1975) κατοχυρώνει τη θρησκευτική ελευθερία των πολιτών με το 13ο άρθρο.
Τα βασικά σημεία του άρθρου αυτού είναι: α) η προστασία της ελεύθερης πίστης και λατρείας των πολιτών και β) η απαγόρευση του προσηλυτισμού . Αυτό σημαίνει ότι κάθε άνθρωπος έχει το απαράγραπτο δικαίωμα να πιστεύει σ’ όποιον θεό θέλει∙ και , για να μην παραβιαστεί η θρησκευτική ελευθερία του, απαγορεύεται κάθε προσηλυτισμός , δηλ. κάθε προσπάθεια επιβολής σε κάποιον μιας ορισμένης θρησκευτικής πίστης με ανελεύθερα μέσα (ψυχολογική βία, απειλές, υποσχέσεις, κατάχρηση εμπιστοσύνης , ηθική ή υλική βοήθεια κ.α.).
Φυσικά, επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων είναι ορθόδοξοι χριστιανοί, η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία θεωρείται από το Σύνταγμα (άρθρο 3) «επικρατούσα θρησκεία εν Ελλάδι» και γι’ αυτό προστατεύεται με ειδικές διατάξεις που απαγορεύουν τον προσηλυτισμό σε βάρος της και επιβάλουν τον σεβασμό προς αυτήν και προς τα μέσα που χρησιμοποιεί (μυστήρια, σύμβολα, λειτουργούς, ναούς, τελετές, ιερά βιβλία κ.α. ) .
Στη χώρα μας προσηλυτισμό άσκησαν παλιότερα οι καθολικοί (κυρίως κατά τη φραγκοκρατία και την ενετοκρατία) ,αλλά και σήμερα με την οργάνωση της Ουνίας. Το ίδιο κάνουν οι χιλιαστές και συχνά οι βουδδιστές και οι ινδουιστές (με τους Κρίσνα και τους Γιόγκι). Πιο φανατικοί απ’ όλους , όμως, είναι οι χιλιαστές , που περιέρχονται επίμονα τα σπίτια και κάνουν συστηματικό προσηλυτισμό σε βάρος των ορθοδόξων, παρά τις απαγορεύσεις του Συντάγματος.
Αντίθετα, η Πολιτεία μας σέβεται όλες τις θρησκευτικές μειονότητες ( καθολικούς, διαμαρτυρομένους, μουσουλμάνους, εβραίους κ.α.) , που μπορούν έτσι να ασκούν ελεύθερα τα θρησκευτικά τους καθήκοντα , αρκεί να μην προσβάλουν «τη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη» και «να μην κάνουν προσηλυτισμό».

4. Ποια πρέπει να είναι η στάση μας απέναντι στους αλλοδόξους και αλλοθρήσκους;
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι για μας τους χριστιανούς κάθε ιεραποστολική μας προσπάθεια προς τους άλλους δικαιολογείται και αποδίδει μόνο όταν την κάνουμε με αληθινή αγάπη και με σεβασμό προς την ελευθερία της συνείδησής τους. Γιατί η ανεξιθρησκία είναι δώρο Θεού, βασική επιταγή του Ευαγγελίου και μια από τις πιο μεγάλες και πιο ακριβοπληρωμένες κατακτήσεις του ανθρώπου. Η πλάνη και η προκατάληψη των αιρετικών και των αλλοθρήσκων δεν καταπολεμούνται με την περιφρόνηση της ιδεολογίας τους ή με το φανατισμό και τη μισαλλοδοξία , αλλά με τον αμοιβαίο σεβασμό, την κατανόηση και τον ελεύθερο διάλογο.
Φυσικά, αυτό δε σημαίνει ότι θα είμαστε χλιαροί στην πίστη μας ή συμβιβαστικοί με τους άλλους, ώστε να φτάσουμε σιγά σιγά με τις υποχωρήσεις σε μια θρησκεία με άτονες και αφηρημένες αλήθειες. Αλλά και δε θα προσβάλουμε ποτέ την πνευματική ελευθερία του άλλου με καταπιεστικά μέτρα, γιατί ο Χριστιανισμός σέβεται τη θρησκευτική ελευθερία του ανθρώπου όσο καμιά άλλη θρησκεία, αφού τόσο τα ιερά κείμενα όσο και η ζωή της Εκκλησίας αποπνέουν πλήρη σεβασμό της ανθρώπινης προσωπικότητας.
Όσο για τον κίνδυνο να παρασυρθούμε από τους άλλους, αρκεί εμείς οι χριστιανοί να ξέρουμε τι πιστεύουμε και γιατί το πιστεύουμε , ώστε να μην μπορούν να μας κλονίσουν οι αιρετικές διδασκαλίες ή η προπαγάνδα των άλλων θρησκευμάτων. Κι αυτό θα το κατορθώσουμε αν διατηρούμε συνεχή επαφή με τον αρχηγό της πίστης μας Ιησού διαμέσου της προσευχής και των θείων μυστηρίων, όπως έκαναν οι πρώτοι χριστιανοί στους διωγμούς και στις αιρέσεις ή, αργότερα, οι νεομάρτυρες κατά την τουρκοκρατία. Τότε θα μπορούμε να πούμε κι εμείς μαζί με τον απόστολο Παύλο: «Τις ημάς χωρίσει από της αγάπης του Χριστού;» Έτσι θα μπορέσουμε να εξακολουθήσουμε να σεβόμαστε τη θρησκευτική ελευθερία των άλλων, έστω κι αν αυτοί δε σέβονται τη δική μας , και να παραμένουμε σταθεροί και ακλόνητοι στην πίστη μας. Και η ανεξιθρησκία ,τότε, θα αποδειχτεί ανάγκη κι όχι κίνδυνος ή πολυτέλεια.

Από το βιβλίο: «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΚΣΕΥΜΑΤΑ»
Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΛΕΞ. ΚΑΡΙΩΤΟΓΛΟΥ- ΑΡΙΣΤ. ΚΕΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΑΝΑΓ.ΠΑΠΑΕΥΑΓΕΛΛΟΥ- ΓΕΩΡΓ. ΤΣΑΚΑΝΑΣ
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ
ΑΘΗΝΑ

Τρίτη 8 Ιουνίου 2010

« Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ»

Θ. Χάρις

Όταν η θ. Χάρις επισκέπτεται την ψυχή, την τέρπει και την θερμαίνει. Όταν απομακρύνεται, την γεμίζει ανησυχία και αδημονία. Συνήθως απομακρύνεται για να την δοκιμάση ή για να την τιμωρήση για κάτι κακό που δέχθηκε και μολύνθηκε. Στην πρώτη περίπτωσι επιστρέφει σύντομα, μόλις η ψυχή την αναζητήση θερμά. Στην δεύτερη όμως δεν επιστρέφει, αν δεν προηγηθή ειλικρινής μετάνοια και καθαρή εξομολόγησις».
Η χάρις του Αγ. Πνεύματος είναι φωτιά. Η φωτιά διατηρείται με ξύλα. Ξύλα πνευματικά είναι η προσευχή…
Μόλις η χάρις εγγίζη την καρδιά, αμέσως ο νους και η καρδιά στρέφονται προς τον Θεό. Ο νους δεν μένει ποτέ ανενέργητος. Εφ’ όσον λοιπόν θα είναι στραμμένος προς τον Θεό, για τον Θεό κα θα σκέπτεται. Από αυτό απορρέει η μνήμη του Θεού, που είναι ο παντοτινός συνοδοιπόρος μιας ευλογημένης καταστάσεως. Η μνήμη του Θεού δεν μένει ποτέ άκαρπη, αλλά μας οδηγεί να βλέπουμε τα έργα της θείας τελειότητος, της χάριτος, της αληθείας , της δημιουργίας, της προνοίας, της κρίσεως και της αντιμισθίας. Όλα αυτά μαζί αποτελούν τον κόσμο του Θεού ή την περιοχή του πνεύματος. Η ζηλωτής χριστιανός αναπόφευκτα παραμένει σ’ αυτήν την περιοχή.
Θέλετε να διατηρήσετε τον ζήλο αυτόν; Μόλις διαπιστώνετε ότι η φλόγα της χάριτος αδυνατίζει, πάρτε προσάναμμα από την πνευματική σας καύσιμη ύλη και αναζωπυρώνετέ την. Και όλα θα πάνε καλά.
Από το σύνολο αυτών των πνευματικών κινήσεων προέρχεται ο φόβος του Θεού, η ευλαβής στάσις της καρδιάς μας μπροστά στον Θεό».
«Ο φιλάνθρωπος Χριστός σας κάλεσε και σας ωδήγησε στον δρόμο της σωτηρίας. Ευχαριστήστε Τον. Ξεφύγατε από τον ευρύχωρο δρόμο της απώλειας. Έχετε όμως τα μάτια σας άγρυπνα, γιατί ο εχθρός δεν κοιμάται. Δεν απομακρύνεται από κοντά σας και σας παρακολουθεί αναζητώντας ευκαιρία να σας παρασύρη πάλι στο κακό.
Έχετε σύμμαχο την θ. Χάρι. Όσο σας παραστέκει, ο εχθρός δεν τολμά να σας επιτεθή. Προσέχετε λοιπόν, μη σκεφθήτε ποτέ υπερήφανα για τον εαυτό σας, γιατί τότε η θ. Χάρις θα σας εγκαταλείψη».

Σωτηρία

Παντού μπορείτε να σωθείτε. Η σωτηρία δεν εξαρτάται τόσο από τον τόπο και τις εξωτερικές συνθήκες, όσο από την εσωτερική διάθεση. Εάν υπάρχη πίστις ζωντανή, εάν δεν υπάρχουν αμαρτίες που μας χωρίζουν από τον Θεό και σβήνουν τον θείο ζήλο, όπως το νερό σβήνει την φωτιά, εάν η σχέσις σας με την αγία μας Εκκλησία είναι σταθερή και βαθειά, εάν εκπληρώνετε τα θρησκευτικά σας καθήκοντα, τότε βρίσκεσθε στο δρόμο της σωτηρίας. Σας μένει μόνο να προσέχετε και να διατηρήτε τον εαυτό σας στη θέσι που βρίσκεσθε με την διαρκή ενθύμησι του Θεού, την μνήμη του θανάτου, την «συντετριμμένην και τεταπεινωμένην καρδίαν».
Έχοντας μια τέτοια εσωτερική διάθεσι μπορείτε να σωθήτε εντός της μονής είτε εκτός αυτής. Γενικά οι προϋποθέσεις της σωτηρίας είναι καλύτερες εντός της μονής. Αλλά εάν είναι καλύτερες ειδικά για σας, αυτό κάποιος άλλος μπορεί να σας το πη, όχι εγώ. Ο Κύριος είναι κοντά μας. Όλους μας αγαπά και θέλει όλοι να σωθούν. Δεν θα παραθεωρήση και την δική σας προσευχή. Μόνο να προσεύχεσθε ταπεινά και προσεκτικά».

«Γνωρίζετε ασφαλώς πώς σώζεται μια ψυχή. Σας περιγράφω κι εγώ τον τρόπο:
Προηγείται ο φόβος του Θεού. Όταν κυριαρχή μέσα στην ψυχή σας καλός οικοδεσπότης όλα τα τακτοποιεί. Υπάρχει μέσα σας; Ευχαριστήστε θερμά τον Θεό και διατηρήστε τον. Δεν υπάρχει; Εξετάστε το γιατί. Φροντίστε σύντομα να τον εγκαταστήσετε μέσα σας, κυρίαρχο και δεσπότη.
Από τον φόβο του Θεού, γεννιέται σαν πρώτο τέκνο το «το συντετριμμένον πνεύμα και η συντετριμμένη και τεταπεινωμένη καρδία» ( πρβλ. Ψαλμ. 50,19 ) .
Για να ενισχυθή ο φόβος του Θεού, πρέπει να διατηρούμε αδιάλειπτα την μνήμη του θανάτου και της μελλούσης κρίσεως. Μόλις ξυπνήσετε το πρωί , επικαλεσθήτε την μνήμη αυτή όλη την ημέρα. Συνεργασθήτε μαζί της σαν να είναι ο πρώτος σύμβουλός σας . Προσθέστε σ’ αυτά την συναίσθησι της παρουσίας του Κυρίου , που βρίσκεται διαρκώς κοντά σας και γνωρίζει τις πιο μυστικές σκέψεις και πράξεις σας.
Όταν η τριάδα αυτή, ο φόβος δηλαδή του Θεού , η μνήμη του θανάτου και της κρίσεως, και η συναίσθησι της παρουσίας του Κυρίου , εγκατασταθή στην καρδιά σας, τότε το έργο της σωτηρίας σας βρίσκεται σε πρόοδο. Όταν όμως απουσιάζη, τότε πρέπει ν’ ανησυχήσετε και ν’ αναζητήσετε την αιτία. Γιατί τότε οι οποιεσδήποτε άλλες προσπάθειές σας είναι ασήμαντες και μάταιες».

«Είναι πολύ καλό να έχετε αγώνα. Εάν σταματήση θα είναι συμφορά. Εάν ο ζήλος χαλαρώση και δεν λαμβάνετε κανένα μέτρο για την ενίσχυσί του, τότε θα σβήση εντελώς, όπως το καντήλι που του λείπη το λάδι.
Εφ’ όσον λοιπόν πραγματικά ενδιαφέρεσθε για την σωτηρία σας, μην παραμένετε στην απραξία. Συγκεντρωθήτε στον εαυτό σας και σκεφθήτε όλες τις αφυπνιστικές χριστιανικές αλήθειες, αρχίζοντας από την δημιουργία του κόσμου και τελειώνοντας με την φοβερή ημέρα της Κρίσεως. Σκεφθήτε ότι η ζωή σας θα συνεχιστεί σε μια αμετάβλητη αιωνιότητα είτε μακαρία είτε ζοφερή. Προσευχηθήτε στον πανταχού παρόντα Κύριο να ξυπνήση την ψυχή σας απ’ τον επικίνδυνο ύπνο και λήθαργο.
Ο Κύριος να σας σώση. Ο Κύριος να σας σώση. Ο Κύριος να σας σώση. Δεν μπορούμε να κοιμώμαστε, όταν τριγύρω μας βρίσκωνται φθονεροί εχθροί που ζητούν να μας εξολοθρεύσουν».

Αγώνας

Ο δρόμος του χριστιανού είναι γεμάτος εμπόδια, που γίνονται ολοένα και πιο πολλά. Αγωνισθήτε λοιπόν με ανδρεία και ηρωισμό , ακολουθώντας τον απόστολο Παύλο. Όποιος παλεύει με τα πάθη του εκπληρώνει τις εντολές του Κυρίου. Ανάλογα με τον αγώνα του εξαγνίζεται. Και ανάλογα με τον εξαγνισμό του πλησιάζει τον Κύριο που υποσχέθηκε ότι: «ελευσόμεθα και μονήν ποιήσομεν» ( Ιωάν. 14, 23 ) στην καθαρή καρδιά.
«Όταν ψυχραίνεται ο ζήλος για την πνευματική ζωή, πρέπει με κάθε τρόπο να τον θερμαίνουμε καταφεύγοντας με φόβο και τρόμο στον Θεό. Η ραθυμία, η ακηδία, η κατάθλιψις του πνεύματος και του σώματος θα μας έρχωνται και καμιά φορά θα μας ταλαιπωρούν αρκετό καιρό. Δεν πρέπει να δειλιάζουμε . Θα παραμένουμε σταθεροί και ανδρείοι στις αρχές μας, εκτελώντας με υπομονή τα καθήκοντά μας.
Ας μην πιστεύουμε ότι θα έχουμε πάντοτε εσωτερική θέρμη ή ότι θ’ απολαμβάνουμε διαρκώς εσωτερική γλυκύτητα. Αυτό μην το ελπίζετε. Αντίθετα, να περιμένετε συχνά ξαφνικές μεταπτώσεις. Γι’ αυτό όταν σας πολεμή η ακηδία και η θλίψις, να τις αντιμετωπίζετε σαν κάτι συνηθισμένο στην πνευματική ζωή. Ενώ όταν σας ανακουφίζη η θέρμη και η γλυκύτητα, να τις αντιμετωπίζετε σαν εκδηλώσεις του θείου ελέους, για τις οποίες δεν είμαστε άξιοι».
«Εάν το πρωί προσευχηθήτε, όπως πρέπει, όλη η ημέρα σας θα ευλογηθή. Μην απελπίζεσθε για τις προσπάθειες που σας φαίνονται άκαρπες. Θυμηθήτε πώς μάθατε να πλέκετε ή να διαβάζετε ή να γράφετε. Πόσους κόπους καταβάλατε τότε… Τώρα όμως τα κάνετε όλα άνετα. Το ίδιο θα συμβή και με την ψυχική σας καλλιέργεια. Προς το παρόν φαίνεται δύσκολο να νικήση κανείς τους λογισμούς. Αργότερα όμως θα τους διώχνη ευκολώτερα. Μόνο που δεν πρέπει να σταματήση ποτέ τον αγώνα μ’ αυτούς, αλλά ν’ αγωνίζεται ολοένα και περισσότερο.
Να καταφεύγετε με όλη σας την καρδιά στον Κύριο. Είναι ο γιατρός όλων των ψυχών και των σωμάτων! Με μια Του κίνηση, όλα τα δυσάρεστα σκορπίζονται και όλα τα ευχάριστα πολλαπλασιάζονται».
«Είναι πολύ καλό το ότι μεριμνώντας για τα καθημερινά δεν αφήνετε την εσωτερική εργασία. Αγωνισθήτε και ο Θεός θα σας ενισχύση να νικήσετε όλους τους εφάμαρτους λογισμούς. Ο Μ. Αντώνιος έλεγε: «Τα χέρια στην δουλειά, ο νους στον ουρανό». Αυτό έκανε και δίδασκε».

Φόβος Θεού

Ο φόβος του Θεού είναι η ρίζα κάθε καλού έργου. Ούτε ένα λεπτό να μην απομακρύνεται από την καρδιά σας. Σαν το κερί ν’ ανάβη και να φωτίζη όλους τους λογισμούς, όλες τις εσωτερικές κινήσεις της καρδιάς σας.
Αυτός θα σας διδάξη να βαδίζετε σωστά, να εργάζεσθε το κάθε τι σαν έργο του Θεού. Αυτός θα σας διδάξη να στέκεσθε, όπως εκείνοι που βρίσκονται μπροστά στον βασιλέα. Αυτός θα σας δείξη να προχωρήτε , όπως προχωρούν εκείνοι που κρατούν ένα ποτήρι γεμάτο νερό, από το οποίο δεν πρέπει να στάξη ούτε μια σταγόνα.
Όταν η εσωτερική ζωή πάρη αυτά τα χαρακτηριστικά, τότε θα συνειδητοποιήται κάθε απρεπής κίνησις του νου και της καρδιάς. Αμέσως τότε θ’ ανακρίνεται ενώπιον του Θεού και θ’ απομακρύνεται με την μετάνοια και τον αποφασιστικό αγώνα για την κάθαρσι».

«Ποθείτε την σωτηρία σας, αλλά ξεσπάσματα του πάθους της κατακρίσεως ταράσσουν την εσωτερική σας ειρήνη. Το πρώτο είναι παρήγορο, το δεύτερο όμως φοβερό! Ο Κύριος πολύ αντιπαθεί την κατάκρισι. Η κατάκρισις γεννιέται από την αυταρέσκεια. Γι’ αυτό σε κάθε πτώσι σας, να εξετάζετε τις αιτίες που σας ωδήγησαν σ’ αυτή. Έτσι θ’ αποφύγετε να παίρνετε το ίδιο μονοπάτι. Όταν μάλιστα συγκρατηθήτε μερικές φορές και δεν κατακρίνετε, ο αγώνας σας μετά θα γίνη ευκολότερος. Συνήθως κατακρίνετε όταν παύετε να ελέγχετε τον εαυτό σας.
Μου γράφετε ότι δεν έχετε διαθέσιμο χρόνο. Δόξα τω Θεώ, αν συμβαίνη αυτό. Είναι σωτήριο να μην μένουμε ποτέ αργοί. Αλλά πραγματικά δεν έχετε ποτέ χρόνο; Αξιοποιείτε σωστά τις ώρες σας; Για τα γεύματα, τις δεξιώσεις, τους στολισμούς του σώματος, τις αργολογίες και τις φλυαρίες δεν έχετε χρόνο; Σκεφθήτε καλύτερα μια άλλη δικαιολογία για την αμέλειά σας στη μελέτη των πνευματικών βιβλίων, και να μην ισχυρίζεσθε ότι δεν έχετε χρόνο. Εάν εκμεταλλεύεσθε σωστά τις ώρες σας, θα βρίσκετε χρόνο να θερμαίνετε τον θείο ζήλο για την πνευματική καλλιέργεια. Δεν υπάρχει λόγος να διαβάζουμε πολλά, αρκεί να ζούμε αυτά που διαβάζουμε.
Μου υπενθυμίζετε πολλές φορές την απουσία του φόβου του Θεού! Αυτό αποτελεί την ρίζα κάθε κακού. Ενδιαφερθήτε ν’ αποκτήσετε σύντομα αυτή την βασική αρετή. Τότε η εσωτερική σας κατάστασις θα είναι καλή. Με τον φόβο Θεού σταθεροποιήται η απόφασις να μην επιτρέψουμε καμία πτώσι στον εαυτό μας. Ο φόβος του Θεού είναι ένα μαχαίρι που μας βοηθά να κόβουμε τις αδυναμίες και να προσφέρουμε τον εαυτό μας καθαρή και ευπρόσδεκτη θυσία ενώπιόν Του».

«Σας αξίωσαν να υπηρετήτε στο Ιερό! Σπουδαία και υψηλή διακονία! Χρειάζεται όμως ευλάβεια και σύνεσις! Γνωρίζετε ασφαλώς ότι όλα μπορεί κανείς να τα χρησιμοποιήση για την καταστροφή του. Ο Ιούδας και αυτό το αποστολικό αξίωμα το χρησιμοποίησε για την καταστροφή του. Να το θυμάστε αυτό. Το διακόνημα που σας ανέθεσαν είναι πολύ ιερό, είναι όμως και επίφοβο.
Ζητήστε σοφία από τον εύσπλαχνο Θεό. Να φοβάσθε την εξοικείωσι με τα άγια αντικείμενα και να μην τα χρησιμοποιήτε σαν τα συνηθισμένα πράγματα του κελλιού σας. Να προσεύχεσθε στον θεό να μην επιτρέψη ν’ απομακρυνθή ο φόβος του Θεού από την ψυχή σας σ’ όλη τη διάρκεια της υπηρεσίας σας.
Να συναισθάνεσθε ό,τι κάνετε μέσα στον ναό. Να συγκεντρώνετε την προσοχή σας και να θερμαίνετε με θείο ζήλο την καρδιά σας. Κάθε φορά που αρχίζετε την διακονία να σκέπτεσθε ό,τι και την πρώτη φορά. Να υπηρετήτε με το ίδιο δέος και την ίδια ευλάβεια.
Πολλές αφορμές θα σας δοθούν για την διάσπασι των λογισμών, αλλά και αυτό δεν θα σας δικαιολογήση καμιά απροσεξία. Αγωνισθήτε και θα κατορθώσετε να διατηρήτε απερίσπαστο τον νου.

Οποιοδήποτε έργο κι αν κάνετε, να σκέπτεσθε ότι το κάνετε ενώπιον του ίδιου του Κυρίου, ο οποίος πραγματικά δέχεται την υπηρεσία σας. Να προσεύχεσθε και ο Θεός θα ευλογήση την διακονία σας».

Μετάνοια

Τα αμαρτήματά σας είναι μεγάλα και φοβερά. Τίποτε όμως δεν υπερβαίνει την άπειρη ευσπλαχνία του Θεού. Η άφεσις των αμαρτιών δεν δίνεται σύμφωνα με την αξία μας, αλλά σύμφωνα με το έλεος του φιλανθρώπου Θεού. Ο Θεός είναι έτοιμος να συγχωρήση, όταν υπάρχη ειλικρινής μετάνοια. Αυτό που κάνει τον άνθρωπο ανάξιο να συγχωρηθή δεν είναι το μέγεθος των αμαρτιών, αλλά η αμετανοησία του.
Μόλις μετανοήσατε με συντριβή και εξωμολογηθήκατε σας δόθηκε η άφεσις στον ουρανό. Κατά την εκφώνησι της συγχωρητικής ευχής, αυτή η ουρανία απόφασις σας γνωστοποιήθηκε.
Το χειρόγραφο των αμαρτιών όλων των ανθρώπων το έφερε ο Κύριος πάνω στον Σταυρό και εκεί με την θυσία Του το έσχισε. Στο μυστήριο της εξομολογήσεως έχουμε την εφαρμογή στον κάθε εξομολογούμενο αυτής της θεϊκής ενεργείας. Μετά την εξομολόγησι ο πιστός στέκεται ενώπιον του Θεού ακατάκριτος.
Η αδυναμία της πίστεως σ’ αυτό και η έλλειψις εμπιστοσύνης στο έλεος του Θεού προέρχονται από τον εχθρό μας. Αυτός κτίζει φράκτη ανάμεσα σε μας και στον Θεό. Η μετάνοια και η εξομολόγησις καταστρέφουν αυτό τον φράκτη. Γνωρίζοντας λοιπόν ο διάβολος ότι το μυστήριο αυτό καταστρέφει τους κόπους του για την οριστική απώλεια των αμαρτωλών, προσπαθεί με κάθε τρόπο ν’ ανακόψη την καρποφορία του, είτε απομακρύνοντάς μας τελείως απ’ αυτό είτε σπείροντας αμφιβολίες για την δύναμί του και απελπισία για την άφεσι των αμαρτιών. Η ολιγοπιστία και η απελπισία είναι παγίδες του διαβόλου. Οπλισθήτε εναντίον του και αποκρούστε τα δόλια βέλη του.
Ο Κύριος θέλει την σωτηρία όλων, άρα και την δική σας. Ο Κύριος προσκαλεί όλους, άρα και σας . Το ενδιαφέρον που τώρα εκδηλώνετε για την σωτηρία της ψυχής σας τι σημαίνει; Σημαίνει την πρόσκλησι του Κυρίου: «Δεύτε προς με… καγώ αναπαύσω υμάς» ( Ματθ. 11, 28 ) . Το ενδιαφέρον αυτό είναι έργο δικό σας; Όχι! Ο Κύριος το έσπειρε. Και εφ’ όσον Αυτός το έσπειρε, υπάρχει περίπτωσις ν’ αμφιβάλουμε αν θα μας χαρίση και την σωτηρία; Αυτός που σας ενθαρρύνει να ζητάτε την συγχώρησι, ασφαλώς και θα σας την χαρίση. Πλησιάστε Τον λοιπόν με πίστι και μην επιτρέπετε στον εχθρό να σπέρνει ζιζάνια αμφιβολίας και απογνώσεως.
Ο διάβολος, λένε οι Πατέρες, μας διαβεβαιώνει πριν από την αμαρτία ότι ο Θεός είναι εύσπλαχνος και συγχωρητικός. Όμως μετά την αμαρτία μας πειράζει και μας συγχύζει λέγοντας: « Δεν υπάρχει για σένα σωτηρία».
Προσπαθήστε να στερεώνετε την πίστι σας και την ελπίδα της σωτηρίας . Συχνά να ενθυμήσθε την παραβολή του ασώτου υιού. Δεν περίμενε ο πατέρας να πλησιάση ο άσωτος κοντά του, αλλά έτρεξε ο ίδιος να τον συναντήση και να τον σφίξη στην αγκαλιά του.
Ο ουράνιος Πατήρ μας βεβαιώνει ότι δεν θέλει τον θάνατο του αμαρτωλού. Ο Υιός του Θεού που βρίσκεται στα δεξιά του Πατρός, τι κάνει; Διαρκώς πρεσβεύει για μας. Και το Πνεύμα το Άγιο; Και Αυτό επίσης πρεσβεύει για μας με στεναγμούς αλαλήτους. Να τι συμβαίνει στον ουρανό. Ενώ, αντίθετα, ο εχθρός θέλει να σας πείση ότι δεν υπάρχει για σας σωτηρία από τον Θεό που παρωργίσατε. Και σεις πιστεύετε σ’ αυτόν τον πλάνο και τον ψεύτη, ξεχνώντας ότι ο Θεός μια σκέψι και μια επιθυμία έχει: να ελεή, να ελεή, να ελεή…».
«Λέτε ότι ο Θεός αποτελεί για σας την μόνη ελπίδα. Σωστό είναι αυτό και έτσι πρέπει πάντοτε να σκέπτεσθε. Χωρίς το θέλημα του Θεού , χίλιες ανθρώπινες ευεργεσίες δεν θα σας βοηθήσουν. Όμως η σκέψη σας ότι εφ’ όσον είσθε αμαρτωλή δεν πρέπει να προσεύχεσθε, είναι ολότελα λανθασμένη. Ο Κύριος αποστρέφεται τους αμαρτωλούς όταν παραμένουν αμετανόητοι. Όταν όμως μετανοούν, τότε αφήνει όλους τους δικαίους, όπως ο καλός βοσκός τα ενενηνταεννέα πρόβατα, και στρέφεται προς αυτούς με αγάπη και ευσπλαχνία».
«Πέσατε σε παράπτωμα; Σηκωθήτε. Ο Κύριος εκδηλώνει πλούσιο το έλεός Του σε όποιον ειλικρινά μετανοεί. Αντίθετα ο εχθρός σας προτρέπει ύπουλα σε νέες πτώσεις υποβάλλοντας την σκέψι ότι και χωρίς μετάνοια συγχωρεί ο Θεός: Αυτό αποτελεί θανάσιμη πλάνη. Είναι φοβερό ν’ αμαρτάνη κανείς ελπίζοντας στο έλεος του Θεού. Βέβαια το έλεος του Θεού είναι απέραντο, εμείς όμως είμαστε περιωρισμένοι και όταν φθάσουμε στο σημείο να παύσουμε να μετανοούμε για τις συχνές πτώσεις μας, τότε δεν αποτελούμε δοχείο κατάλληλο για να δεχθή την χάρι και την ευσπλαχνία του Κυρίου. Να ενθυμήσθε αυτές τις σκέψεις και ν α αγωνίζεσθε για τη σωτηρία σας με φόβο και τρόμο.
Εφ’ όσον σας επισκέπτονται αρκετοί και αναγκάζεσθε να συζητάτε μαζί τους λέγοντας πολλά, αυτό έχω να σας πω: Όταν μένετε μόνος καθαρίστε την ψυχή σας, όπως σκουπίζουν ένα δωμάτιο. Ταπεινωθήτε και θυμηθήτε τις θλιβερές πτώσεις του παρελθόντος σας. Έτσι θ’ απαλλαγήτε από τον λογισμό ότι κάτι αξίζετε και ότι κάνετε καλή εντύπωσι στους άλλους.
Η εγκράτεια από τα πάθη είναι το καλύτερο φάρμακο και συντελεί στην μακροημέρευσι».

Κόσμος

Η γνώμη ότι μέσα στον κόσμο δεν μπορεί κανείς να σωθή, είναι σωστή μόνο όταν ζη κατά τρόπο κοσμικό. Όταν όμως ζη κανείς μέσα στον κόσμο όχι για τον κόσμο, αλλά για τη σωτηρία, δεν υπάρχει καμιά συμφορά. Τόσοι δεν σώθηκαν και δεν σώζονται ζώντας μέσα στον κόσμο; Γιατί να μην ανήκετε και σεις στην παράταξί τους;
Κόσμος είναι τα πάθη, είναι οι άνθρωποι που ζουν αποκλειστικά σύμφωνα με τα πάθη, είναι το σύνολο των συνηθειών και των μέσων που σοφίσθηκαν για την ικανοποίηση των παθών. Η απάρνησις όλων αυτών σημαίνει εγκατάλειψι του κόσμου, έστω κι αν όλοι γύρω ζουν κοσμικά.
Η οικογενειακή ζωή και γενικώτερα η κοινωνική κοσμικοποιείται, όταν εισχωρούν σ’ αυτή τα πάθη και οι ικανοποιήσεις των παθών. Για την οικογενειακή και κοινωνική ζωή υπάρχουν οι εντολές του Θεού και οι κανόνες της Εκκλησίας . Εάν κανείς αφήνη αυτά να ρυθμίζουν την ζωή του, τότε δεν θα ‘ ναι κοσμική, αλλά αγία και ευλογημένη».

«Πρέπει να ξεχωρίζουμε τις διαφορετικές έννοιες της λέξεως κόσμος. Η Αγία Γραφή παραγγέλει: «Μη αγαπάτε τον κόσμον». Η ίδια αλλού αναφέρει: « Ο Θεός ηγάπησε τον κόσμον». Και είναι φυσικό ό,τι αγάπησε ο Θεός να οφείλη ν’ αγαπά και ο άνθρωπος. Τι συμβαίνη λοιπόν;
Στα λόγια «μη αγαπάτε τον κόσμον», η λέξις κόσμος, δεν έχει την ίδια σημασία που έχει στα λόγια «ο Θεός ηγάπησε τον κόσμον». Στην δεύτερη αυτή φράσι «κόσμος» σημαίνει το εξόριστο από τον παράδεισο ανθρώπινο γένος, που ποτέ δεν έπαυσε ν’ αγαπά ο Θεός και γι’ αυτό ακριβώς πρόσφερε θυσία τον Μονογενή του Υιό. Ενώ στην πρώτη φράσι «κόσμος» σημαίνει το σύνολο εκείνο των ανθρώπων, που δεν θέλει ν’ αναγνωρίση τον Θεό και δεν ενδιαφέρεται να ζήση σύμφωνα με τις εντολές Του. Ενδιαφέρεται μόνο να ευχαριστή τον εαυτό του με την ικανοποίηση των διαφόρων παθών. Δεν ενθυμείται τον θάνατο και δεν σκέπτεται την μέλλουσα ζωή».

Προσευχή

Επιθυμείτε να μάθετε κάτι σχετικό με την προσευχή. Τι θα μπορούσα να σας πω που να μην το ξέρετε;
Πλησιάζοντας κανείς τον Κύριο αμέσως νοιώθει την ανάγκη να προσευχηθή. Σ’ αυτό βοηθούν οι εκκλησιαστικοί ύμνοι και τα προσευχητάρια. Καθώς όμως προσεύχεται κανείς, διαπιστώνει ότι η προσευχή του διασπάται και διάφοροι λογισμοί απασχολούν την ψυχή. Τότε χρειάζεται αγώνας. Όσο περισσότερο αγωνίζεται κανείς να συγκρατήση το νου , τόσο και η προσευχή γίνεται περισσότερο καθαρή. Η ψυχική ατμόσφαιρα δεν καθαρίζεται τελείως αν δεν ανάψη η πνευματική φλόγα. Αυτή είναι δώρο τη; θείας Χάριτος. Όταν ανάψη, η ακατάσχετη φλυαρία των λογισμών σταματά. Συμβαίνει στην ψυχή ό,τι συμβαίνει και στην αιμορροούσα, μόλις άγγιξε το ένδυμα του Κυρίου: «Έστη η ρύσις του αίματος αυτής» ( Λουκ. 8,44 ) .
Στην κατάστασι αυτή η προσευχή τείνη να γίνη αδιάκοπη, αδιάλειπτη. Εδώ εξασκείται συστηματικά η προσευχή του Ιησού, η συνεχής επανάληψις του «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με».
Έως εδώ φθάνει κανείς με την δική του προσπάθεια. Απ’ εδώ και πέρα η θεία Χάρις επεμβαίνει περισσότερο δραστικά.
Η προσευχή δίνεται από τον Θεό και δεν απορρέει από την ψυχική διάθεσι του ανθρώπου. Εισέρχεται μέσα του το πνεύμα της προσευχής και γεμίζει το εσωτερικό της καρδιάς του. Η ψυχή τότε αναβλύζει μόνη της την προσευχή. Βρίσκεται στην επήρεια του πνεύματος της προσευχής.
Εδώ υπάρχουν δύο στάδια: Στο πρώτο η ψυχή να αισθάνεται τα αισθάνεται και τα διακρίνει όλα. Βλέπει γύρω της, νοιώθει την κατάστασί της, κυβερνά τον εαυτό της, μπορεί ακόμη και να διακόψη την επίσκεψι της χάριτος του πνεύματος της προσευχής.
Στο δεύτερο στάδιο, καθώς διδάσκουν οι άγιοι Πατέρες και ιδιαίτερα ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος, έχουμε μια εντελώς διαφορετική κατάστασι. Χαρακτηρίζεται σαν έκστασις ή σαν αρπαγή. Η ψυχή, μεθυσμένη από την Θεία Χάρη, παύει να αισθάνεται τα γήινα και τα αισθητά. Αδυνατεί να ελέγχη τον εαυτό της και να επηρεάζη την κατάστασι στην οποία βρίσκεται.
Αναφέρεται στα πατερικά κείμενα ότι κάποιος άρχισε την προσευχή το βράδυ, περιήλθε σ’ αυτή την κατάστασι και συνήλθε το πρωί. Σ’ άλλους με η κατάστασις αυτή συνωδευόταν με λάμψι στο πρόσωπο ή μια ακτινοβολία γύρω του . Σ’ άλλους με αιώρησι πάνω από το έδαφος. Ο Απόστολος Παύλος σ’ αυτή την κατάσταση «ανήλθε μέχρι τρίτου ουρανού». Και οι άγιοι προφήτες με τον τρόπο αυτό μετέφεραν τις βουλές του Θεού.
Θαυμάστε το έλεος του Κυρίου. Λίγο κοπιάζει κανείς και σε τι ύψη αξιώνεται ν’ ανεβή! Γι’ αυτό πρέπει να ενθαρρύνουμε κάθε αδελφό: Αγωνίζου, αξίζει τον κόπο!».

«Ποτέ να μην προσεύχεσθε βιαστικά. Να προσεύχεσθε με έντονη συμμετοχή του νου και της καρδιάς στα νοήματα της προσευχής.
Να προετοιμάζεσθε πριν από την προσευχή μαζεύοντας τις σκέψεις και προσπαθώντας με συγκεντρωμένη προσοχή να σταθήτε ενώπιον του Κυρίου. Βασική προϋπόθεσις μια καλής προσευχής είναι η μετάνοια. Όλοι είμαστε αμαρτωλοί και ο Θεός «πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ουκ εξουδενώσει». Σε κάθε προσευχή θυμηθήτε τις αμαρτίες ,στις οποίες πέσατε.
Τι προσπαθώ να κατορθώσω με την προσευχή; Να θερμανθή η καρδιά από αγάπη προς τον Θεό και να διατηρήται έντονη η αίσθησις της παρουσίας του Θεού. Σ’ αυτό βοηθεί πολύ η προσευχή του Ιησού: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Συχνά να λέτε αυτή την προσευχή , μέχρις ότου η γλώσσα συνηθίση να την επαναλαμβάνη μόνη της.
Για να προοδεύση κανείς στην προσευχή πρέπει να προσπαθή να στολίση την καρδιά του με όλες τις αρετές . Προπαντός με την ταπείνωσι, την μετάνοια και την αυταπάρνησι. Ο Θεός όλα τα βλέπει και όλα τα ακούει. Γνωρίζει όλα τα μυστικά μας. Γι’ αυτό ας καθαρίσουμε κάθε κηλίδα του εαυτού μας. Και όποτε μας έλθη στο νου ή στην καρδιά μας κάτι το ακάθαρτο, αμέσως ας το απομακρύνουμε και αμέσως ας καταφεύγουμε στην προσευχή».

Κάθε αναφορά του νου και της καρδιάς προς τον Θεό είναι πραγματική προσευχή. Εάν, καθώς εργάζεσθε, ενθυμήσθε τον Θεό, αυτό αποτελεί προσευχή.
Ο Μ. Βασίλειος θέτει το ερώτημα: «Πώς οι απόστολοι μπορούσαν να προσεύχωνται αδιάλειπτα;» Και δίνει την απάντηση: «Σ’ όλες τις εκδηλώσεις τους είχαν την σκέψι τους στον Θεό και ζούσαν διαρκώς αφωσιωμένοι σ’ Αυτόν. Αυτή η εσωτερική τους διάθεσις αποτελούσε αδιάλειπτη προσευχή».
Εσείς που ζείτε μέσα στον κόσμο, πρέπει αφ’ ενός ν’ απομακρύνετε από την καρδιά σας κάθε αμαρτωλό λογισμό και αφ’ ετέρου ν’ αφιερώνετε στον Θεό όλες σας τις δραστηριότητες. Αυτή η αναφορά στον Θεό μετατρέπει κάθε πράξι σε προσευχή.
Αναφέρει η Αγ. Γραφή ότι το αίμα του Άβελ βοά προς τον Θεό. Κατά παρόμοιο τρόπο και τα έργα που αφιερώνονται στον Θεό, βοούν προς Αυτόν.
Κάποτε πρόσφεραν σ’ ένα στάρετς εκλεκτό φαγητό . Μόλις το πήρε, είπε: «Τί άσχημα που μυρίζει…». Τον ρώτησαν: «Πώς συμβαίνει αυτό;». Και αυτός τους εξήγησε ότι το έστειλε άνθρωπος χωρίς καλή διάθεσι και ζωή.
Κάθε έργο εμποτίζεται μ’ εκείνα τα αισθήματα με τα οποία πραγματοποιείται. Όσοι έχουν καθαρή καρδιά το αισθάνονται αυτό. Όπως ευωδιάζουν τ’ άνθη , έτσι ευωδιάζουν τα έργα που γίνονται με καλή προαίρεσι. Η ευωδία των καλών έργων υψώνεται προς τον ουρανό, όπως το θυμίαμα.
Οι δοκιμασίες σας δεν σταμάτησαν. Νομίζετε ότι μάταια το επιτρέπει αυτό ο Θεός; Το επιτρέπει επειδή σας αγαπά. Με την δοκιμασία σας καθαρίζει, σας κάνει αστραφτερή σαν διαμάντι στον ήλιο. Σας εξομαλύνει ακόμη τον δρόμο για την βασιλεία των ουρανών. Η άμαξα με την οποία φθάνει κανείς εκεί είναι η υπομονή. Και την υπομονή μόνο με τις δοκιμασίες μπορεί κανείς να την αποκτήση. Γι’ αυτό ακριβώς και στέλνονται».

«Είθε ο Κύριος να ευλογή την προσπάθειά σας για την αδιάλειπτη προσευχή. Είναι απαράβατος πνευματικός νόμος να μας χαρίζη ο Θεός ό,τι ωφέλιμο Του ζητάμε. Η θεία βοήθεια πάντοτε είναι έτοιμη να μας δοθή και πάντοτε βρίσκεται κοντά μας. Πρέπει όμως να την ζητήσουμε. Πλούσια μας χαρίζεται όταν δεν υπάρχη από πουθενά αλλού συμπαράστασι και με όλη μας την καρδιά απευθυνώμαστε στον Κύριο.
Όσο όμως στηριζόμαστε αγέρωχα στις δικές μας ανθρώπινες δυνάμεις, ο Κύριος δεν επεμβαίνη. Είναι σαν να λέη: «Ελπίζεις να επιτύχης μόνος σου. Πιστεύεις στο είδωλο του εαυτού σου. Περίμενε λοιπόν…».
Είθε ο Κύριος να μας χαρίση «πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην» ( Ψαλμ. 50, 19 ) , ώστε να καταφεύγουμε πάντοτε σ’ Αυτόν».

«Η ποιότης και η ποσότης της προσευχής φανερώνουν την κατάστασι των σχέσεών μας με τον Θεό και την στάθμη της πνευματικής μας ζωής. Γι’ αυτό βλέπουμε αγίους, ν’ αρχίζουν από την δύσι του ηλίου την προσευχή και να την συνεχίζουν όλη την νύχτα , μέχρι την ανατολή και ακόμη περισσότερο. Η προσευχή τους ανυψώνει προς τον ουράνιο Πατέρα και τους αγίους , που τους παρηγορούν και τους ευφραίνουν».

«Επιθυμείτε να γνωρίσετε την νοερά προσευχή. Καλό και υπέροχο έργο επιθυμείτε! Είναι όμως δύσκολο να προκόψη κανείς στην προσευχή του Ιησού, αν δεν συνηθίση να συγκεντρώνεται γενικά σε κάθε προσευχή. Ακολουθήστε γι’ αυτό τον εξής τρόπο:
Συγκεντρώνετε την προσοχή σας στα λόγια στα νοήματα ορισμένων ψαλμών ή άλλων μικρών προσευχών, που ταιριάζουν στην εσωτερική σας κατάστασι. Επαναλαμβάνετέ τους συχνά με βαθειά συναίσθησι και ανάμεσά τους παρεμβάλετε την προσευχή του Ιησού. Αργότερα προσθέστε την επίκλησι προς την Υπεραγία Θεοτόκο και τους αγίους, καθώς και δεήσεις για ζώντας και νεκρούς».
«Η ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με», είναι όπλο ισχυρό και αποτελεσματικό. Και τούτο διότι το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού είναι φοβερό στους εχθρούς της σωτηρίας μας και ευλογητό στους αγίους».

«Η πραγματική προσευχή είναι θείο δώρο. Να παρακαλήτε θερμά τον Θεό να σας το χαρίση.
Η ψυχρότητα στον προσευχή είναι αποτέλεσμα κατακρίσεων, οργής και θυμού, κοσμικών ενδιαφερόντων και απασχολήσεων, σαρκικών ικανοποιήσεων και απολαύσεων… Φυλαχθήτε απ’ όλα αυτά και θα υποχωρήση».

«Εάν μόνη σας επιδιώκετε την μοναχική κουρά, ίσως δεν πρέπει να επιμένετε. Εμπιστευθείτε το θέμα αυτό στην διάκρισι της ηγουμένης. Όταν εκείνη σας το προτείνη, τότε σεις ασφαλώς πρέπει να συμφωνήσετε. Υπήρξαν περιπτώσεις δοκίμων που αρνήθηκαν και αργότερα υπέμειναν θλίψεις και στενοχώριες. Καλύτερα ν’ αποφύγετε αυτό το ενδεχόμενο.
Ευγνωμονείτε τον Θεό για τον πόθο της προσευχής, που νοιώθετε. Αυτός είναι το θεμέλιο της μοναχικής ζωής. Προσεύχεσθε συχνά, πρόθυμα και υπομονετικά. Έτσι θα φθάσετε στην αδιάλειπτη προσευχή . Προσευχηθήτε ειδικά γι’ αυτό. Ο Κύριος είναι κοντά σας. Προσπαθήστε να Τον σκέπτεσθε διαρκώς και να κρατάτε τον εαυτό σας σε ευλαβική συναίσθησι της παρουσίας Του».

Εξομολόγησις-Θ. Κοινωνία

Μου αποκαλύπτετε μια όχι τόσο ευχάριστη κατάστασι του εαυτού σας., χωρίς όμως να καθορίζετε ακριβώς τι σας συμβαίνει. Η μεταβολή εσωτερικών καταστάσεων και διαθέσεων είναι συνηθισμένο φαινόμενο σε όλους, όπως ακριβώς και στην φύσι άλλοτε έχουμε μια ολόλαμπρη μέρα, άλλοτε μια συννεφιασμένη και άλλοτε καταιγίδες και κεραυνούς.
Αλλά να: Εξωμολογηθήκατε, κοινωνήσατε και η ψυχική ειρήνη βασίλεψε και πάλι μέσα σας. Αντιλαμβάνεσθε απ’ αυτό, πού πρέπει να καταφεύγετε για να λάμπη στον ορίζοντα της ψυχής σας ολόφωτος ο ήλιος.
Για μια περισσότεροι αποδοτική εξομολόγησι σημειώνετε όλα όσα συνειδητοποιήσατε σαν αμαρτίες και πλησιάζοντας τον πνευματικό σας πατέρα παρακαλέστε τον να του τα πήτε όλα από τις σημειώσεις. Μετά μπορεί είτε εκείνος μόνος του, είτε εσείς να του προτείνετε να σας ρωτήση.
Φεύγοντας από μια ειλικρινή και ταπεινή εξομολόγησι , νιώθετε ανάλαφρος, σαν ν’ απορρίψατε από πάνω σας ένα δυσβάστακτο φορτίο.
Ο φόβος του θανάτου είναι σωτήριος. Εσείς όμως τον στερείσθε, διότι δεν ελπίζετε στην σωτηρία. Η ελπίδα στον σωτήρα Χριστό δεν εξαφανίζει τον φόβο του θανάτου.
Να σκέπτεσθε συχνά τον θάνατο και όλα τα επακόλουθά του. Απ’ αυτά να βγάζετε χρήσιμα συμπεράσματα και να τρέφετε μέσα σας εγκάρδια αφοσίωσι στο θέλημα του Θεού».

«Εφ’ όσον εξωμολογηθήκατε και λάβατε την άφεσι ,ειρηνείτε και ευχαριστείτε τον Κύριο. Βέβαια, ο εχθρός σας δημιουργεί σύγχυσι και8 αμφιβολίες, εάν ήταν έγκυρη η συγχώρησις. Έχτε υπ’ όψιν σας ότι η συγχώρησις είναι πάντοτε έγκυρη, ανεξάρτητα από το πρόσωπο του πνευματικού που την έδωσε. Στο μυστήριο της εξομολογήσεως είναι παρών ο ίδιος ο Χριστός. Ακούει με την ακοή του πνευματικού και δίνει την συγχώρησι με τη δική του φωνή».

«Ο φόβος και η ανησυχία που σας έρχονται κατά την προετοιμασία σας για να μεταλάβετε, υποθέτω ότι προέρχονται από τον εχθρό της σωτηρίας μας. Φαίνεται ότι έχει κάποιο μερίδιο μέσα σας. Η εξομολόγησις και η Θ. Κοινωνία τον ζεματάνε και τον διώχνουν. Και αυτός προβλέποντάς το σηκώνει συναγερμό. Εσείς όμως μην απομακρύνεσθε από την μνήμη του Θεού και την ενθύμησι του θανάτου… Και αυτό όχι μόνο κατά την διάρκεια της ετοιμασίας για την θ. Κοινωνία, αλλά πάντοτε».
«Ο Κύριος να σας ευλογή. Απευθύνεσθε σε μένα, ενώ θα έπρεπε να συμβουλευθήτε τον πνευματικό σας. Δεν είναι σωστό να καταφεύγετε πότε στον ένα και πότε στον άλλο. Ο Θεός ώρισε υπεύθυνο σύμβουλο για τον καθένα τον πνευματικό του πατέρα, που συνήθως είναι ο ιερέας της ενορίας του. Ο Κύριος να σας ελεή και να σας σώζη».

«Να μεταλαμβάνετε συχνά τα Άχραντα Μυστήρια εφ’ όσον ο πνευματικός σας το επιτρέπει. Προσπαθήστε όμως να προσέρχεσθε πάντοτε με την ανάλογη προετοιμασία , με φόβο και τρόμο και όχι τυπικά και από συνήθεια.
Συνηθίσαμε και δεν σκεπτόμαστε καθόλου τις ζωογόνες ευεργεσίες του ηλίου. Έτσι υπάρχει κίνδυνος να συνηθίσουμε τα Άχραντα Μυστήρια και να κοινωνούμε αδιάφορα…
Σας ενοχλεί ο σαρκικός αδελφός σας; Να τον λυπάσθε και να προσεύχεσθε γι’ αυτόν. Να του πήτε: « Εάν θέλης να με επισκέπτεσαι, μην ανοίγης θρησκευτικές συζητήσεις, γιατί απ’ αυτές τίποτε δεν καταλαβαίνης. Κι αν τολμήσης να μιλήσης περιφρονητικά για τον Θεό και τα θεία πράγματα, θ’ αναγκασθώ να σε διώξω και να σου απαγορέψω να ξαναπατήσης εδώ».


Καλά κάνετε που δεν τον δέχεσθε πάντοτε. Αλλά κι αν τελείως του απαγορεύσετε να έρχεται, δεν θα ήταν ούτε συμφορά ούτε αμαρτία».

Οργή

Μαλώσατε με τον Ν.Ν. και δεν συμφιλιωθήκατε; Προσπαθήστε να διευθετήτε πάντοτε τα πράγματα με πνεύμα πραότητος και να διαγράψετε από το λεξιλόγιό σας την φιλονικία.
Στον κόσμο μας τίποτε δεν υπάρχει άξιο λόγου για να φιλονική κανείς παρά μόνο για τη σωτηρία της ψυχής του. Συχνά να επαναλαμβάνετε τα λόγια του Κυρίου: « Τι γαρ ωφελείται άνθρωπος εάν τον κόσμον όλον κερδήση, την δε ψυχήν αυτού ζημιωθή;».
( Ματθ. 16, 26 ) .

«Πρέπει πολύ ν’ αγωνισθήτε κατά του πάθους της οργής. Να προσεύχεσθε θερμά στον Κύριο να σας ευσπλαχνισθή και να σας θεραπεύση. Για να εξαλειφθή μια τόσο εύφλεκτη ερεθιστικότητα δεν αρκούν οι ανθρώπινες δυνάμεις. Χρειάζεται να βοηθήση ο ίδιος ο Θεός. Αλλά για να επέμβη ο Θεός πρέπει να δη και την δική μας επίμονη αγωνιστική προσπάθεια. Αγωνισθήτε λοιπόν και ευχηθήτε και για μένα».

«Μου θέτετε δύο ερωτήματα πολύ λεπτά και ομολογώ ότι δυσκολεύομαι ν’ απαντήσω ικανοποιητικά.
Α’ . Η Εκκλησία προσεύχεται για την απαλλαγή από τις θλίψεις. Στο ψαλτήριο αφθονούν οι σχετικές ικασίες. Να προσεύχεσθε και σεις για ν’ απαλλαγήτε απ’ αυτές. Πρέπει όμως να ξέρετε ότι οι θλίψεις παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην υπόθεσι της σωτηρίας μας. «Με πολλές θλίψεις θα εισέλθουμε στην Βασιλεία των Ουρανών» ( Πραξ. 14, 22 ) . Όταν λοιπόν δοκιμάζεσθε απ’ αυτές, θυμηθήτε ότι σας προετοιμάζουν τον δρόμο για την σωτηρία. Έτσι δε θα ταράζεσθε , αλλά θα τις υπομένετε με θάρρος και με καρτερία.
Β’ . Η φιληδονία και η οργή δεν ανήκουν στην φύσι μας. Είναι αποτελέσματα του προπατορικού αμαρτήματος . Όποιος λοιπόν αγωνίζεται και υπερνικά τα πάθη αυτά, δεν καταπιέζει την φύσι, αλλ’ αναχαιτίζει την φθορά της και επαναφέρει τον άνθρωπο στην προπτωτική του κατάστασι.
Σε μερικούς η φιληδονία και η οργή εμφανίζονται ταπεινωμένες, σε άλλους μοιάζουν με άγρια θηρία. Οι πρώτοι που έχουν σχετική απάθεια, δεν θα έχουν και μεγάλο μισθό στον αγώνα τους. Ενώ οι δεύτεροι, εάν νικήσουν τα θηρία αυτά, θα κοσμηθούν με μαρτυρικό στεφάνι. Σ’ αυτό λοιπόν το στεφάνι αποβλέποντας αγωνισθήτε γενναία και σεις».




Από το βιβλίο : « Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου
ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ»
Μετάφρασις από τα ρωσικά
ΕΚΔΟΣΙΣ ΕΝΔΕΚΑΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΟΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 2004

Κυριακή 6 Ιουνίου 2010

ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΔΑΧΕΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ

ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΔΑΧΕΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ

- Γέροντα, είναι μερικοί άνθρωποι, που, ενώ έχουν ακούσει πολλά για τον Χριστό, δεν λένε ν’ αλλάξουν. Δεν γυρίζουν! Τι συμβαίνει μ’ αυτούς;
- Αυτοί είναι πολύ γυρισμένοι από την άλλη μεριά και θέλει πολλή προσευχή για να γυρίσουν από την καλή μεριά. Εάν ένας άνθρωπος είναι καλός ,πονετικός, μην τον φοβάσαι! Αν π.χ. πίνει ή παίζει χαρτιά και έχει άλλα πάθη και δεν πιστεύει, αλλά όταν δει έναν φτωχό, λυπάται, ταράζεται, θέλει να βοηθήσει, αυτόν μην τον φοβάσαι, θα τον βοηθήσει ο Χριστός. Αλλά αν κάποιος είναι σκληρός και παρ’ όλο πούχει πολλά επιμένει και σκληραίνει, αυτός …δεν πάει καλά!!!
»Να, ήταν μια γυναίκα στην Αυστρία, πολύ πλούσια. Ξόδεψε όλη την περιουσία της σους φτωχούς. Δίνε από δω ,δίνε από κει, στο τέλος έμεινε χωρίς τίποτα. Φρόντισαν εκεί κάτι γνωστοί της και την έβαλαν σ’ ένα αριστοκρατικό γηροκομείο. Πήγαινε εκεί κάποιος γνωστός μου και της έλεγε για τον Χριστό. Αυτή δεν πίστευε. «Σε παρακαλώ, ας αλλάξουμε κουβέντα», του ‘ λεγε. Στο τέλος, μια φορά της παρουσιάστηκε ο ίδιος ο ΧΡΙΣΤΟΣ. Όχι σε όραμα, αλλά φανερά. Μετά, κλάματα αυτή και μετάνοια. «Που μούλεγες εσύ κι εγώ δεν πίστευα», έλεγε στον γνωστό μου.
»Όταν ερχόταν και μούλεγε κα κάνω προσευχή γι’ αυτήν, όχι, τούλεγα, δεν κάνω, γιατί αυτή δικαιούται τη θεία βοήθεια.
«»Μέχρι εκεί καταδέχεται ο ΧΡΙΣΤΟΣ, να έρθει ο ίδιος!

□□□

Είναι μερικοί γονείς που, αν μάθουν ότι το παιδί τους θα γεννηθεί μογγολάκι, πάνε και το σκοτώνουν. Κάνουν έκτρωση. Λες και δεν είναι άνθρωπος ή δεν έχει ψυχή… Λες και δεν μπορεί να κερδίση τον Παράδεισο… Και ξέρεις τι καλοσύνη έχουν τα καημένα. Να, ένα που γνωρίζω κάνει και καλή προσευχή …Κάνει και πολλές μετάνοιες… Μούσκεμα στον ιδρώτα γίνεται… Τέτοιο φιλότιμο έχει.
(Θυμήθηκε κάτι και χαμογέλασε).
- Μετά, όταν πεινάσει, τρίβει την κοιλίτσα του με το χέρι και λέει στην εικόνα της Παναγίας: «Παναγίτσα, τώρα πάω φάω και μετά έρθω πάλι προσευχή».
Γέλασε χαρούμενος ο γέροντας.
- Με κομποσχοίνι, γέροντα, κάνει προσευχή;
- Ναι, και με το κομποσχοίνι…
Μετά ξέρεις τι καλοσύνη έχει;… Να , μια φορά το κορόιδευαν κάτι παιδιά και έπιασαν να το σκουντάνε …σχεδόν το δέρναν το καημένο. Το βλέπει ο πατέρας …ορμάει… Πιάνει ένα παλιόπαιδο και πάνω στο θυμό του , ήταν έτοιμος να το δείρει.
»Μπαίνει στη μέση το μογγολάκι, πιάνει τα χέρια του πατέρα του και του λέει : «ΧΡΙΣΤΟΥΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΥΛΗΣ», (δηλαδή ήθελε να του πει ότι δεν μας λέει έτσι ο Χριστός)… Τον πήραν μετά τα δάκρυα τον πατέρα…
»Είδες αγάπη που είχε!!!
»Δηλαδή οι άλλοι… οι έξυπνοι», που κάνουν ένα σωρό κακίες, είναι καλύτεροι; … Αυτό το παιδάκι, λοιπόν, έπρεπε να το σκοτώσουμε;…
- Όχι, γέροντα, αλλά …να, είναι δύσκολα για τους γονείς.
- ΑΥΤΟΣ θα βάλη και τους γονείς του στον ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ… Με την υπομονή που θα κάνουν εξ αιτίας του οι γονείς θα μπουν στον Παράδεισο.

Από το βιβλίο: «Ο πατήρ Παϊσιος μου είπε»
Αθαν. Ροκοβαλή

Αρχειοθήκη ιστολογίου