Οι αρετές του χρόνου της ζωής- Η υπομονή

…

Πολλές φορές δεν έχουμε υπομονή, μα ούτε και καταλαβαίνουμε τί είναι η υπομονή. Και όμως, είναι τόσο μεγάλη αρετή! Ακούσαμε στο Ευαγγέλιο της Καθαράς Δευτέρας, στο Απόδειπνο, να περιγράφεται το τέλος του κόσμου, το τέλος της ιστορίας, η συντέλεια, αυτό που ονομάζουμε «Δευτέρα Παρουσία» ( η περικοπή υπάρχει και στο κατά Ματθαίον και στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο ). Στις αφηγήσεις αυτές, οι ευαγγελιστές παρουσιάζουν πολύ όμορφα, με λίγες λέξεις αλλά παραστατικές εικόνες, πώς θα συμβεί το τέλος του κόσμου. Βέβαια, η ανάγνωση και ακρόαση αυτών των περικοπών δημιουργεί την εντύπωση ενός φοβερού κυριολεκτικά γεγονότος. Παρουσιάζεται ένα μεγάλο δράμα, φαίνεται ότι οι άνθρωποι που θα ζήσουν εκείνες τις στιγμές θα ζοριστούν πολύ. Μέσα σε αυτές τις περικοπές ανιχνεύουμε δύο σημαντικές εκφράσεις: «ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται.» ( Ματθ. 24,13 ) – αυτός που θα υπομείνει μέχρι το τέλος αυτός και θα σωθεί. Και «Ἐν τή ὑπομονή ὑμῶν κτείσασθε τάς ψυχᾶς ὑμῶν.» ( Λκ. 21,19 ) . Λέει δηλαδή ο Κύριος στους μαθητές και δι’ αυτών σ’ όλη την Εκκλησία: «Κοιτάξτε, όταν θα έλθουν αυτές οι δύσκολες στιγμές και θα βρεθείτε σ’ αυτή η την κατάσταση της ζάλης, της σύγχυσης, της ασφυξίας, ένα πράγμα να κάνετε: κρατήστε μέσα σας την υπομονή. Μ’ αυτή την υπομονή σας θα μπορέσετε να ελέγξετε την κατάσταση των ψυχών σας. Θα αποκτήσετε δηλαδή τις ψυχές σας στα χέρια σας. Αν δεν έχετε υπομονή, θα χάσετε τα πάντα».

Αναφέρεται επίσης στην αρχή μιας πολύ ωραίας , πρακτικής επιστολής, της επιστολής του Ιακώβου, κάτι άλλο παράξενο: «Πᾶσαν χαρὰν ἡγήσασθε, ἀδελφοί μου, ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε ποικίλοις» - να χαίρεσθε πολύ όταν πέσετε σε θλίψεις, σε πειρασμούς, σε δοκιμασίες ποικίλες. Διότι «τὸ δοκίμιον ὑμῶν τῆς πίστεως κατεργάζεται ὑπομονήν». Και συνεχίζει: «ἡ δὲ ὑπομονὴ ἔργον τέλειον ἐχέτω» ( Ιακ. 1, 2-4 ). Εκεί που νομίζετε ότι χάνετε την πίστη σας- πεθαίνει το παιδί σας στα καλά καθούμενα, κλονίζεσθε, καταστρέφεστε χωρίς να το καταλαβαίνετε, αδικείσθε από τους πιο δικούς σας ανθρώπους, αρρωσταίνετε και έρχονται η μία μετά την άλλη οι δοκιμασίες με ανεξήγητο τρόπο, και αναρωτιέστε πού είναι ο Θεός- εκεί ακριβώς βρίσκεται το δοκίμιο της πίστεως. Κι αυτή η δοκιμασία της πίστεως- εκεί που τα χάνε τε όλα! – κατεργάζεται την υπομονή. Η δε υπομονή αυτή θα σας βοηθήσει να τελειωθείτε, να αποκτήσετε τις ψυχές σας, τον έλεγχο της ζωής σας, να αντέξετε μέχρι τέλους και τότε να σωθείτε και να φθάσετε στην τελειότητα.

Η αρετή της υπομονής , που πολλές φορές την επικαλούμαστε κυρίως για τους άλλους ,είναι πολύ αναγκαία σε μας και εξίσου δύσκολη στον αγώνα της. Υπομονή δεν είναι η εξ ανάγκης αποδοχή των γεγονότων, επειδή δεν μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά. Ούτε πάλι η αγχώδης , κατά κάποιο τρόπο , αναμονή ,μιας απολύτρωσης από τη δοκιμασία που ενδεχομένως περνούμε. Αλλά υπομονή είναι η μυστική προσδοκία της αποκάλυψης του Θεού στη ζωή μας∙ της φανέρωσης του θελήματός Του σε χώρους, χρόνους και συνθήκες που δεν συνηγορεί η λογική και η φύση μας, η ελπιδοφόρα αναμονή της πειστικής μεταμόρφωσης της δοκιμασίας σε θεϊκή ευλογία.

Μας συμβαίνει μια δοκιμασία που μας υπερβαίνει. Μια κατεύθυνση της σκέψης μας είναι να παραδώσουμε τα όπλα και να πούμε: «και τί μπορώ να κάνω εγώ;». Αναγκαστικά λοιπόν δεχόμαστε το συμβάν, με μια ελπίδα μήπως, μέρα με τη μέρα, κάτι συμβεί και τελικά έλθει η απολύτρωση τόσο αυτόματα όπως μας επισκέφθηκε η δοκιμασία. Αυτή είναι η κατώτερης ποιότητος υπομονή, που έχει την αξία της, βοηθάει αλλά δεν ελευθερώνει.

Υπάρχει όμως η πνευματική υπομονή και γι’ αυτήν μιλούν τα εκκλησιαστικά βιβλία και το αλάθητο στόμα του Χριστού. Αυτή η υπομονή μας βοηθεί να διακρίνουμε πίσω από τα επώδυνα περιστατικά, πίσω από τις δύσκολες συνθήκες, πίσω από τα στραβά και τις δυσκολίες του δικού μας χαρακτήρα. Μας κάνει να προσδοκούμε , πίσω από τις δυσκολίες που μας παρεμβάλλουν οι αδελφοί, κάποια πολύτιμη αποκάλυψη του θελήματος του Θεού. Αυτό θέλει υπομονή. Το να δώσουμε λοιπόν κάποιο χρόνο στα γεγονότα να δείξουν μόνα τους την ταυτότητα και τον λόγο τους, το μυστικό τους, αυτό είναι η υπομονή. Το να περιμένει κανείς τον Θεό. Η νοοτροπία του «εδώ και τώρα» , που τόσο πολύ καλλιεργείται στις μέρες μας, δεν είναι χριστιανική νοοτροπία, και το μόνο που απεργάζεται είναι η καλλιέργεια του εγωισμού μας και η κυριαρχία του άγχους στην ψυχή μας. Απεναντίας, στη θέση του «εδώ» εμείς βάζουμε τη Βασιλεία του Θεού και στη θέση του «τώρα» το «όποτε θέλει ο Θεός» και την αιωνιότητα.

Έτσι λειτουργεί ο αληθινός χριστιανός και αντί να προσπαθεί να ελέγξει καθοριστικά τα γεγονότα με εκείνα τα απαιτητικά «γιατί ;» προς τον Θεό , τα αποδέχεται και μάλιστα όχι παθητικά, αλλά μ’ έναν τρόπο πραγματικά εσωτερικά παρηγορητικό, ωε δώρα και ευλογίες από τον Θεό. Η πρώτη λοιπόν αρετή που μεταμορφώνει και εξαγιάζει τον χρόνο είναι η αρετή της υπομονής. Αυτή η αρετή αναφέρεται κυρίως στη σχέση μας με τον Θεό, με τον εαυτό μας και με τα γεγονότα.

Από το βιβλίο: «Από το καθ’ ημέραν στο καθ’ ομοίωσιν»

ΝΙΚΟΛΑΟΥ Μητροπολίτου

Μεσογαίας και Λαυρεωτικής»

Εκδόσεις: εν πλω