ΓΙΑ ΤΟ ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΒΑΔΙΖΟΥΜΕ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΜΕ ΑΓΡΥΠΝΟ ΠΝΕΥΜΑ, ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΧΑΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΜΑΣ

Ι΄Διδασκαλία
ΓΙΑ ΤΟ ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΒΑΔΙΖΟΥΜΕ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΜΕ ΑΓΡΥΠΝΟ ΠΝΕΥΜΑ, ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΧΑΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΜΑΣ

104._. Αδελφοί μου, ας μεριμνήσουμε με άγρυπνη φροντίδα για τις ψυχές μας. Ποιός θα μας ξαναδώσει αυτό τον χρόνο , αν τον χάσουμε; Πραγματικά θα ΄ρθει ώρα που θ’ αναζητούμε αυτές τις ημέρες και δεν θα τις βρίσκουμε. Ο αββάς Αρσένιος έλεγε πάντοτε στον εαυτό του: « Αρσένιε, για ποιο λόγο άφησες τον κόσμο;»; Εμείς όμως ζούμε με τόση αμέλεια που ούτε ξέρουμε γιατί αφήσαμε τον κόσμο, ούτε ξέρουμε τι σημαίνει αυτό που θελήσαμε. Γι’ αυτό, όχι μόνο δεν προκόβουμε, αλλά και πάντοτε είμαστε γεμάτοι θλίψη. Και αυτό μας συμβαίνει επειδή δεν παρακολουθούμε άγρυπνα την καρδιά μας. Πραγματικά, αν θέλαμε λίγο ν’ αγωνιστούμε, δεν θα στενοχωριόμαστε και δεν θα κουραζόμαστε για πολύ. Γιατί και αν ακόμα στην Αρχή βιάζει κανείς τον εαυτόν του, όμως με τον αγώνα σιγά –σιγά προοδεύει, και στη συνέχεια τα κάνει όλα ξεκούραστα, γιατί ο Θεός βλέπει ότι πιέζει τον εαυτόν του και τον βοηθάει.
Και εμείς λοιπόν ας βιάσουμε τους εαυτούς μας, ας βάλουμε αρχή, ας επιθυμήσουμε με όλη μας την ψυχή το καλό. Γιατί και αν ακόμα δεν βρισκόμαστε στην τελειότητα, όμως και μόνο το να θέλουμε είναι η αρχή της σωτηρίας μας. Γιατί από τη θέληση προχωράμε, με τη βοήθεια του Θεού, στον αγώνα και από τον αγώνα βοηθιόμαστε ν’ αποκτήσουμε τις αρετές. Γι’ αυτό και ένας από τους Πατέρες έλεγε: « Δώσε αίμα και πάρε πνεύμα». Αυτό σημαίνει το «αγωνίσου και η αρετή θα ταυτιστεί με το είναι σου».
105._. Όταν σπούδαζα στον κόσμο, στην αρχή κουραζόμουνα πάρα πολύ, και όταν ερχόταν η ώρα να πιάσω βιβλίο στα χέρια μου, ένιωθα σαν να πήγαινα να πιάσω άγριο θηρίο. Καθώς όμως επέμεινα, βιάζοντας τον εαυτό μου, βοήθησε ο Θεός, και τόσο πολύ συνήθισα τη μελέτη, ώστε να μην καταλαβαίνω τί έτρωγα και τι έπινα ή πώς κοιμόμουνα από την πολλή ευχαρίστηση που ένιωθα από την ανάγνωση. Και ποτέ δεν με τράβηξε η επιθυμία να πάω να φάω με έναν από τους φίλους μου. Μόλις λοιπόν μας σχόλαγε ο δάσκαλος και λουζόμουνα- γιατί συνήθιζα να πλένομαι κάθε μέρα, επειδή στέγνωνα από το διάβασμα- γύριζα σπίτι μου μη ξέροντας ούτε τι θα φάω. Γιατί δεν μπορούσα να ασχοληθώ ούτε με το να παραγγείλω το φαγητό που θα έτρωγα, αλλά είχα κάποιον έμπιστο άνθρωπο και μου ετοίμαζε ό,τι εκείνος ήθελε. Έτρωγα λοιπόν ό,τι έβρισκα μαγειρεμένο απ’ αυτόν, έχοντας και το βιβλίο δίπλα μου ακουμπισμένο στο κρεββάτι και κάπου-κάπου έριχνα μια ματιά. Και όταν κοιμόμουνα το είχα πάλι δίπλα μου ακουμπισμένο στο κάθισμά μου και μόλις μ’ έπαιρνε λίγο ο ύπνος , αμέσως πετόμουνα να διαβάσω. Πάλι το βράδυ, μόλις γύριζα μετά από τον εσπερινό, άναβα το λυχνάρι και έμενα διαβάζοντας μέχρι τα μεσάνυχτα. Και ζούσα έτσι, γιατί δεν ένιωθα τίποτα πιο γλυκό από την ευχαρίστηση που μου έδινε η μελέτη. Όταν λοιπόν ήρθα στο μοναστήρι, έλεγα στον εαυτό μου: « Αν για την κοσμική σοφία είχα τόσο πόθο και τέτοιο ζήλο, ώστε ν’ ασχολούμαι με το διάβασμα και να μου γίνει αναφαίρετη συνήθεια, πόσο μάλλον για την αρετή» ; . Και έπαιρνα πολλή δύναμη απ’ αυτό το λογισμό.
Παρόμοια, αν θέλει κανείς ν’ αποκτήσει αρετή δεν πρέπει ν’ αδιαφορεί ούτε ν’ αφήνει το νου του να σκορπίσει. Γιατί όπως ακριβώς κάποιος που θέλει να μάθει αρχιτεκτονική δεν έχει το νου του σε άλλη τέχνη , έτσι και αυτοί που θέλουν να μάθουν την πνευματική τέχνη, δεν πρέπει να έχουν το νου τους σε κανένα άλλο πράγμα, αλλά νύχτα-μέρα να σκέπτονται γι’ αυτή, πώς θα μπορέσουν να την αποκτήσουν. Όσοι όμως δεν καταπιάνονται μ’ αυτό το έργο με τέτοια διάθεση, όχι μόνο δεν προκόβουν, αλλά και τσακίζονται γυροφέρνοντας έτσι άσκοπα. Γιατί, αν καθένας μας δεν αγωνιστεί με ανύστακτη φροντίδα και προσοχή, πολύ εύκολα θα ξεστρατίσει από το σωστό δρόμο που οδηγεί στις αρετές.
106._. Γιατί οι αρετές βρίσκονται στο μέσον. Είναι η βασιλική οδός για την οποία είπε εκείνος ο άγιος Γέροντας: « Να βαδίζετε την βασιλική οδό και να ξέρετε πόσα μίλια έχετε διανύσει» . Οι αρετές , λοιπόν, όπως είπα, βρίσκονται ανάμεσα στις υπερβολές και στις ελλείψεις. Γι’ αυτό έχει γραφτεί: « Μη ξεφεύγεις στα δεξιά, ούτε στ’ αριστερά (Παροιμ. 4, 27 ) , αλλά να βαδίζεις στη βασιλική οδό» ( Αριθμ. 20, 17 ). Και ο Αγ. Βασίλειος λέει : « Ευθύς στην καρδιά είναι εκείνος που ο λογισμός του δεν ρέπει σε υπερβολή ή σε έλλειψη, αλλά εκείνος που σκοπεύει το μέσον, δηλαδή την αρετή» .
Να τί εννοώ. Αυτή η ίδια η κακία δεν είναι τίποτα, δεν έχει ούτε ουσία ούτε υπόσταση. Αλλοίμονο και αν δεν ήταν έτσι! Αλλά να, τι συμβαίνει. Η ψυχή με το να ξεφεύγει από τη βασιλική οδό της αρετής αποκτάει εμπάθεια και τελεσιουργεί το κακό. Στη συνέχεια λοιπόν τιμωρείται απ’ αυτό το ίδιο το κακό, γιατί χάνει την ανάπαυση που εύρισκε ζώντας φυσικά μέσα στην αρετή. Όπως ακριβώς, ας υποθέσουμε, το ξύλο. Δεν έχει βέβαια μέσα του σκουλήκι, αλλά σαπίζει λίγο και απ’ αυτό το ίδιο το σάπισμα γεννιέται το σκουλήκι, και στη συνέχεια, αυτό το ίδιο το σκουλήκι τρώει ολόκληρο το ξύλο…
Κατά τον ίδιο τρόπο και η κακία είναι αρρώστια ψυχής, γιατί μ’ αυτήν η ψυχή χάνει τη φυσική κατάσταση της υγείας της, που δεν είναι άλλη παρά η αρετή. Γι’ αυτό είπαμε ότι οι αρετές βρίσκονται στη μέση, π.χ. η ανδρεία βρίσκεται μεταξύ της δειλίας και της θρασύτητας. Η ταπεινοφροσύνη βρίσκεται μεταξύ της υπερηφανείας και της ανθρωπαρέσκειας. Παρόμοια ο σεβασμός βρίσκεται μεταξύ της ντροπής και της αναίδειας. Έτσι, με την ίδια αναλογία και όλες οι άλλες αρετές. Αν λοιπόν βρεθεί άνθρωπος που αξιώθηκε ν’ αποκτήσει αυτές τις αρετές, αυτός βρίσκεται έντιμος στα μάτια του Θεού. Και ενώ φαίνεται πάντοτε ότι τρώει και πίνει και κοιμάται, όπως όλοι οι άλλοι άνθρωποι, στην πραγματικότητα όμως είναι ιδιαίτερα έντιμος ενώπιον του Θεού για τις αρετές που έχει. Αν όμως δεν παρακολουθεί κανείς με άγρυπνο μάτι τον εαυτόν του και δεν τον προφυλάσσει , εύκολα ξεστρατίζει ή στα δεξιά ή στα αριστερά , δηλαδή ή στην υπερβολή ή στην έλλειψη και γεννάει την αρρώστια που είναι η κακία…

Από το βιβλίο: «ΑΒΒΑ ΔΩΡΟΘΕΟΥ
Έργα Ασκητικά»
Εκδόσεις: Ετοιμασία