Ο Άγιος Κοσμάς περί του εκκλησιασμού και της Θείας Λειτουργίας

Στα ερμηνευτικά σχόλια θα ήταν ωφέλιμο να ενταχθούν ωρισμένες γενικές σκέψεις του αγίου Κοσμά του Αιτωλού περί της Θείας Λειτουργίας , των λειτουργών ιερέων, του εκκλησιασμού της Κυριακής και της συμμετοχής των χριστιανών στο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας. Ο άγιος Κοσμάς υπήρξε διδάσκαλος του Γένους, ισαπόστολος και μάρτυρας Χριστού. Οι σκέψεις που ακολουθούν είναι σταχυολογημένες από τις διδαχές του αγίου Κοσμά και φανερώνουν απλότητα, ζωτικότητα και πειστικότητα.
«… Πρέπει, αδελφοί μου , να χαιρώμεθα πάντοτε, μα περισσότερον την Κυριακήν, όπου είναι η Ανάστασις του Χριστού μας… να εργαζώμεθα εξ ημέρας και την Κυριακήν να πηγαίνουμε εις την Εκκλησίαν και να στοχαζώμεθα τας αμαρτίας μας, τον θάνατον, την κόλασιν, τον παράδεισον, την ψυχήν μας, όπου είναι τιμιώτερον από όλον τον κόσμον».
Ο Άγιος θεωρεί ότι το κέρδος από την εργασία της Κυριακής, δεν έχει ευλογίαν. «Σας συμβουλεύω να φυλάττετε την Κυριακήν, ωσάν οπού είναι αφιερωμένη εις τον Θεόν» ( σελ. 175) .
Και συνεχίζει τις διδαχές του ο Άγιος. «Το κεντρικό μέρος του Ναού συμβολίζει τον παράδεισον…, και εμβαίνετε , αδελφοί μου, άνδρες και γυναίκες , μέσα εις την Εκκλησίαν με φόβον και τρόμον και να μην εμβαίνετε μέσα εις την Εκκλησίαν δια να βλέπετε οι άνδρες τας γυναίκας και οι γυναίκες τους άνδρας, αλλά να κάμνετε τον σταυρό σας με φόβο και τρόμον, να ακούετε την Θείαν Λειτουργίαν, να φωτίζεσθε και να καθαρίζεσθε από τας αμαρτίας σας».
Ο Άγιος Κοσμάς δίδει μεγάλη τιμή στον ιερέα και το έργο που επιτελεί και έχει μεγάλη ευθύνη. Είναι χαρακτηριστικές οι διδαχές του:
«Αδελφοί μου, να μη κατηγορήτε τους παπάδες , διότι οι παπάδες είναι ανώτεροι από τους βασιλείς και τους αγγέλους». Και πιο κάτω:
«… Ο ιερεύς τελεί τα μυστήρια και μεταλαμβάνει καθ’ εκάστην ημέραν το τίμιον σώμα και αίμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και Θεού… Δεν κάμνω καμμίαν κατηγορίαν στους παπάδες, διότι έχουν τον Χριστόν οπού τους παιδεύει, και ό,τι κάμουν οι παπάδες, έχει ο Χριστός μας ράβδον σιδηράν δι’ αυτούς» ( σελ. 198-200 ) .

Ο Άγιος Κοσμάς έχοντας υπ’ όψη του τη παράδοση του Αγίου Όρους συνιστά στους ιερείς να λειτουργούν κάθε μέρα. «Η αγία μας Εκκλησία είναι μια πηγή και ποτίζει τους διψασμένους και πρέπει κάθε ημέρα να λειτουργούν οι ιερείς δια να ευλογή ο Χριστός τους ανθρώπους και να φυλάγη την χώραν από πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν. Για να ευλογήση ο Θεός την χώραν σας και όλα τα έργα των χειρών σας».
Με απλά παραδείγματα προτρέπει ο Άγιος τους ιερείς να προετοιμάζονται καταλλήλως προκειμένου να λειτουργήσουν. « Καθώς πλένεις το υποκάμισόν σου –λέγει- και του βγάνεις την λέραν και ύστερα το φορείς, ομοίως και όταν θέλης να λειτουργήσης, αν δεν κλαύσης πρώτον να πλύνης και να καθαρίσης την ψυχήν σου με δάκρυα , να μην αποτολμήσης να κοινωνήσης τα Άχραντα Μυστήρια».
Απευθυνόμενος και πάλι στους ιερείς λέγει: «Πατέρας πνευματικός είσαι η αγιωσύνη σου∙ να βάλης το αναλόγι εις το μέσον της εκκλησίας , να διαβάζης το Ευαγγέλιον παστρικά και μεγαλοφώνως για να ακούουν όλοι οι Χριστιανοί και ωσάν ακούουν δεν κουβεντιάζουν… Ωσάν δεν ακούουν οι Χριστιανοί άνδρες και γυναίκες δεν έχουν φαγί, αρχινούνε τα λακριντιά (= συζητήσεις ) μέσα στην Εκκλησία, και λέγει η μία γυναίκα στην άλλη ποια έχει καλύτερον φόρεμα και στολίδι, ύστερα παίρνουν και φεύγουν και δεν έχουν όρεξιν να ματαέρθουν» (σελ. 251 ) . Ακόμη: «Όταν λειτουργάς και τελειώνης το Ευαγγέλιον και το κλης και το βάνης εις την αγκαλιά σου, να το εξηγάς εις τους Χριστιανούς τι παραγγέλει ο Χτιστός να κάνουν» ( 165 ) .
Για την εκφώνηση των ευχών συνιστά στον ιερέα: «Να ανεβής υψηλά και να λέγης με κατάνυξη και μεγαλοφώνως, ελέησόν με ο Θεός… και αν μπορείς να κλαίης, δια να διώξης τον διάβολον από την καρδίαν των Χριστιανών και να φέρης τον Χριστόν, να διώξης την πορνείαν και να φέρης την παρθενίαν, να διώξης την υπερηφάνειαν και να φέρης την ταπείνωσιν…» (253 ) .
Σπουδαιότερος σκόπος της Θείας Λειτουργίας είναι η μετάληψις του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου. Ο Άγιος διδάσκει ότι και μόνη η ακρόαση της Θείας Λειτουργίας φωτίζει και καθαρίζει τους Χριστιανούς από τις αμαρτίες, αλλά η μετάληψη της Θείας Κοινωνίας δίδει μεγάλη ωφέλεια στο Χριστιανό.
«Αν θέλωμε και ημείς να ωφεληθώμεν- λέγει- από τα Άχραντα Μυστήρια ωσάν τους ένδεκα Αποστόλους τους καλούς και να μη βλαφθώμεν ωσάν τον Ιούδαν τον κακόν, να εξομολογούμεθα καθαρά και να κοινωνώμεν με φόβο και τρόμο και ευλάβειαν, και τότε θα φωτισθώμεν, ει δε και πηγαίνομεν ανεξομολόγητοι, μεμολυσμένοι με αμαρτίας και τολμώμεν να μεταλαμβάνωμεν τα Άχραντα Μυστήρια, βάνομεν φωτιά και καιόμεθα» ( 177 ) .
Και συνεχίζει: «Έτσι είναι και τα Άχραντα Μυστήρια, τον καλόν τον φωτίζουν και τον κάμνουν ως άγγελον, ομοίως και τον αμαρτωλόν πάλιν τον σκοτίζουν και τον κάμνουν ωσάν τον διάβολον… καθώς η φωτιά όλα τα πράγματα δεν τα καίει, μάλιστα το χρυσάφι το λαμπρύνει και το καθαρίζει και τα άλλα πράγματα τα καίει. Λοιπόν ας γίνωμεν και ημείς μάλαμα να καθαρισθώμεν και όχι ξύλα να καιώμεθα» ( 177-178 ) .
Σε άλλη περίπτωση συνιστά πάλι: «Να εξομολογηθήτε πατρικά και καλά, να μεταλάβετε τα Άχραντα Μυστήρια με φόβον και τρόμο και με ευλάβειαν και τότες να σας φωτίση η Χάρις του, διότι με την διδασκαλίαν δεν ημπορείτε να καταλάβετε το δόγμα της Αγίας Τριάδος, το γλυκό της Ορθοδοξίας κήρυγμα» ( 107 ) .
Με τα λόγια αυτά ο Άγιος Κοσμάς ανακεφαλαιώνει όλη την Ορθόδοξη πατερική Θεολογία, τη Θεολογία η οποία δεν βγαίνε από τα σπουδαστήρια, αλλά από τη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας.


Από το βιβλίο: «ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΙΩΑΝ.ΡΗΓΑ
Θεολόγου- ιεροκύρηκος
Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
Ερμηνευτικά σχόλια
Έκδοσις
Ιεράς Μονής Αγίου Κοσμά του Αιτωλού
Αρναία Χαλκιδικής