«ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΑ»

Ανεξιθρησκία : Ανάγκη ή πολυτέλεια και κίνδυνος;

Η θρησκευτική ελευθερία του ατόμου είναι από τα βασικά δικαιώματα του ανθρώπου και γι’ αυτό στα πολιτισμένα κράτη προστατεύεται από το σύνταγμά τους, που αφήνει τον πολίτη να διαλέγει μόνος του τη θρησκεία που θέλει. Η κατάσταση αυτή λέγεται ανεξιθρησκία. Όμως μερικές θρησκείες ή αιρέσεις, εκμεταλλευόμενες αυτήν την ουδετερότητα ή την ανοχή των κρατών, προσπαθούν να παρασύρουν προς το μέρος τους οπαδούς άλλων θρησκευμάτων χρησιμοποιώντας συνήθως ανελεύθερα μέσα (βία, απειλές, δώρα κ.α.) , πράγμα που λέγεται προσηλυτισμός . Αλλά και σ’ όσα κράτη αναγνωρίζεται μόνο μια θρησκεία και οι άλλες γίνονται απλώς ανεκτές υπάρχει κίνδυνος θρησκευτικής καταπίεσης από μέρους αυτής σε βάρος των άλλων.
Πρέπει, λοιπόν, να εξετάσουμε καλύτερα το πρόβλημα της ανεξιθρησκίας , για να δούμε τα πλεονεκτήματά της αλλά και τις τυχόν αδυναμίες της , τις οποίες εκμεταλλεύονται οι φανατικοί οπαδοί κάθε θρησκείας.

2. Η ανεξιθρησκία διαμέσου των αιώνων
Πρώτος ο Μ. Κωνσταντίνος εξέδωσε το 313 μ.Χ. μαζί με τον συνάρχοντά του Λικίνιο το γνωστό «Διάταγμα των Μεδιολάνων», που έβαλε τέλος στους διωγμούς των χριστιανών από το ρωμαϊκό κράτος και τους εθνικούς. Έτσι καθιερώθηκε από το ρωμαϊκό –βυζαντινό κράτος η αρχή της ανεξιθρησκίας, που δυστυχώς δεν τηρήθηκε πάντα (διώξεις ειδωλολατρών από μερικούς βυζαντινούς αυτοκράτορες- Μ. Θεοδόσιος- , σταυροφορίες της Δυτικής Εκκλησίας κατά των ορθοδόξων και των μωαμεθανών, Ιερή εξέταση κατά των αιρετικών, θρησκευτικοί πόλεμοι μεταξύ καθολικών και διαμαρτυρομένων κ.α. ) .
Η πρώτη προσπάθεια για πραγματική ανεξιθρησκία έγινε το 1789 από τη Γαλλική Επανάσταση με τη «Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη», αλλά η αντίδραση της Παπικής Εκκλησίας εμπόδισε την εφαρμογή της.
Έτσι η αρχή της ανεξιθρησκίας καθιερώθηκε επίσημα σε παγκόσμια κλίμακα μόλις το 1948 με την «Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου» από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (άρθρο 18) και αναγνωρίστηκε , στη συνέχεια, από τα περισσότερα πολιτισμένα κράτη, που την περιέλαβαν στα συντάγματά τους. Παρόλα αυτά πολλές φορές εμφανίστηκαν στην ιστορία μέχρι και σήμερα θεοκρατικά ή αθεϊστικά καθεστώτα, που δε σεβάστηκαν αυτό το πανανθρώπινο δικαίωμα της ανεξιθρησκίας.

3. Η ανεξιθρησκία στην Ελλάδα
Ειδικότερα στην Ελλάδα διάταξη για ανεξιθρησκία υπήρχε ήδη από το 1827 στο σύνταγμα της Τροιζήνας. Το σημερινό Σύνταγμα (που ισχύει από το 1975) κατοχυρώνει τη θρησκευτική ελευθερία των πολιτών με το 13ο άρθρο.
Τα βασικά σημεία του άρθρου αυτού είναι: α) η προστασία της ελεύθερης πίστης και λατρείας των πολιτών και β) η απαγόρευση του προσηλυτισμού . Αυτό σημαίνει ότι κάθε άνθρωπος έχει το απαράγραπτο δικαίωμα να πιστεύει σ’ όποιον θεό θέλει∙ και , για να μην παραβιαστεί η θρησκευτική ελευθερία του, απαγορεύεται κάθε προσηλυτισμός , δηλ. κάθε προσπάθεια επιβολής σε κάποιον μιας ορισμένης θρησκευτικής πίστης με ανελεύθερα μέσα (ψυχολογική βία, απειλές, υποσχέσεις, κατάχρηση εμπιστοσύνης , ηθική ή υλική βοήθεια κ.α.).
Φυσικά, επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων είναι ορθόδοξοι χριστιανοί, η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία θεωρείται από το Σύνταγμα (άρθρο 3) «επικρατούσα θρησκεία εν Ελλάδι» και γι’ αυτό προστατεύεται με ειδικές διατάξεις που απαγορεύουν τον προσηλυτισμό σε βάρος της και επιβάλουν τον σεβασμό προς αυτήν και προς τα μέσα που χρησιμοποιεί (μυστήρια, σύμβολα, λειτουργούς, ναούς, τελετές, ιερά βιβλία κ.α. ) .
Στη χώρα μας προσηλυτισμό άσκησαν παλιότερα οι καθολικοί (κυρίως κατά τη φραγκοκρατία και την ενετοκρατία) ,αλλά και σήμερα με την οργάνωση της Ουνίας. Το ίδιο κάνουν οι χιλιαστές και συχνά οι βουδδιστές και οι ινδουιστές (με τους Κρίσνα και τους Γιόγκι). Πιο φανατικοί απ’ όλους , όμως, είναι οι χιλιαστές , που περιέρχονται επίμονα τα σπίτια και κάνουν συστηματικό προσηλυτισμό σε βάρος των ορθοδόξων, παρά τις απαγορεύσεις του Συντάγματος.
Αντίθετα, η Πολιτεία μας σέβεται όλες τις θρησκευτικές μειονότητες ( καθολικούς, διαμαρτυρομένους, μουσουλμάνους, εβραίους κ.α.) , που μπορούν έτσι να ασκούν ελεύθερα τα θρησκευτικά τους καθήκοντα , αρκεί να μην προσβάλουν «τη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη» και «να μην κάνουν προσηλυτισμό».

4. Ποια πρέπει να είναι η στάση μας απέναντι στους αλλοδόξους και αλλοθρήσκους;
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι για μας τους χριστιανούς κάθε ιεραποστολική μας προσπάθεια προς τους άλλους δικαιολογείται και αποδίδει μόνο όταν την κάνουμε με αληθινή αγάπη και με σεβασμό προς την ελευθερία της συνείδησής τους. Γιατί η ανεξιθρησκία είναι δώρο Θεού, βασική επιταγή του Ευαγγελίου και μια από τις πιο μεγάλες και πιο ακριβοπληρωμένες κατακτήσεις του ανθρώπου. Η πλάνη και η προκατάληψη των αιρετικών και των αλλοθρήσκων δεν καταπολεμούνται με την περιφρόνηση της ιδεολογίας τους ή με το φανατισμό και τη μισαλλοδοξία , αλλά με τον αμοιβαίο σεβασμό, την κατανόηση και τον ελεύθερο διάλογο.
Φυσικά, αυτό δε σημαίνει ότι θα είμαστε χλιαροί στην πίστη μας ή συμβιβαστικοί με τους άλλους, ώστε να φτάσουμε σιγά σιγά με τις υποχωρήσεις σε μια θρησκεία με άτονες και αφηρημένες αλήθειες. Αλλά και δε θα προσβάλουμε ποτέ την πνευματική ελευθερία του άλλου με καταπιεστικά μέτρα, γιατί ο Χριστιανισμός σέβεται τη θρησκευτική ελευθερία του ανθρώπου όσο καμιά άλλη θρησκεία, αφού τόσο τα ιερά κείμενα όσο και η ζωή της Εκκλησίας αποπνέουν πλήρη σεβασμό της ανθρώπινης προσωπικότητας.
Όσο για τον κίνδυνο να παρασυρθούμε από τους άλλους, αρκεί εμείς οι χριστιανοί να ξέρουμε τι πιστεύουμε και γιατί το πιστεύουμε , ώστε να μην μπορούν να μας κλονίσουν οι αιρετικές διδασκαλίες ή η προπαγάνδα των άλλων θρησκευμάτων. Κι αυτό θα το κατορθώσουμε αν διατηρούμε συνεχή επαφή με τον αρχηγό της πίστης μας Ιησού διαμέσου της προσευχής και των θείων μυστηρίων, όπως έκαναν οι πρώτοι χριστιανοί στους διωγμούς και στις αιρέσεις ή, αργότερα, οι νεομάρτυρες κατά την τουρκοκρατία. Τότε θα μπορούμε να πούμε κι εμείς μαζί με τον απόστολο Παύλο: «Τις ημάς χωρίσει από της αγάπης του Χριστού;» Έτσι θα μπορέσουμε να εξακολουθήσουμε να σεβόμαστε τη θρησκευτική ελευθερία των άλλων, έστω κι αν αυτοί δε σέβονται τη δική μας , και να παραμένουμε σταθεροί και ακλόνητοι στην πίστη μας. Και η ανεξιθρησκία ,τότε, θα αποδειχτεί ανάγκη κι όχι κίνδυνος ή πολυτέλεια.

Από το βιβλίο: «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΚΣΕΥΜΑΤΑ»
Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΛΕΞ. ΚΑΡΙΩΤΟΓΛΟΥ- ΑΡΙΣΤ. ΚΕΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΑΝΑΓ.ΠΑΠΑΕΥΑΓΕΛΛΟΥ- ΓΕΩΡΓ. ΤΣΑΚΑΝΑΣ
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ
ΑΘΗΝΑ