« ΓΑΜΟΣ Πνευματικό Γυμναστήριο » Αρχ. Βασιλείου Π. Μπακογιάννη

[ 12. Η ΣΥΜΒΙΩΣΗ

Α. Το αγριότερο θηρίο

α. Στο ζωολογικό κήπο της Ν. Υόρκης ,σ’ ένα σιδερένιο κλουβί, αντί για θηρίο φιλοξενείται ένας καθρέφτης ,που φέρει την επιγραφή: « Αυτό που βλέπεις είναι το αγριότερο θηρίο ». Ο επισκέπτης ,που κοιτάζει τον καθρέφτη, βλέπει τον εαυτό του να καθρεφτίζεται. Και διαβάζει την επιγραφή…
β. Έτσι είναι. Το αγριότερο θηρίο είναι ο άνθρωπος. Γιατί έχει πάθη. Κακία, μίσος ,φθόνο, εγωισμό κ.λ.π. Έχει και μυαλό ,που δεν έχουν τα άγρια θηρία. Και μηχανεύεται χίλιους δύο τρόπους και μεθόδους. Έτσι, λοιπόν, από τα θηρία, τις τίγρεις και τα λιοντάρια μπορείς να ξεφύγεις και να γλιτώσεις τη ζωή σου, από τον άνθρωπο που σε μισεί και θέλει το κακό σου, δύσκολα ξεφεύγεις.
γ. Επί πλέον: Υπάρχει γι’ αυτόν ο παμπόνηρος διάβολος. Και με την συνεργασία του μπορούν να κάνουν « τέρατα και σημεία ». Αψευδής μάρτυρας σ’ αυτό είναι τα τόσα κακά ,που καταπλημμυρίζουν τον κόσμο μας! Τέτοια κακά δεν γίνονται ούτε στη ζούγκλα! ( Λένε τον κόσμο ζούγκλα. Μακάρι να ήταν σαν την ζούγκλα. Τιμή του… )
δ. Δυο, λοιπόν , άνθρωποι ( = θηρία ) μπαίνουν σ’ ένα κλουβί. Στο ζυγό του Γάμου ( καλύτερα ένα θηρίο, σ’ ένα κλουβί ). Και αρχίζει η θηριομαχία…

Β. Οι σκαντζόχοιροι

Ο Σοπενχάουερ περιγράφει ως εξής τις κοινωνικές μας σχέσεις:
α. Ήταν χειμώνας. Παγωνιά κι ερημιά. Οι σκαντζόχοιροι για να ζεσταθούν ήρθαν πιο κοντά. Συμπλέχθηκαν ο ένας με τον άλλον. Τα αγκάθια ,όμως, κάρφωναν τα σώματά τους. Πονούσαν ανυπόφορα. Αιμορραγούσαν οι πληγές. Και ξεχώρισαν. Οπότε ξανά στην ερημιά τους και στην παγωνιά τους. Αλλ’ η μάστιγα της μοναξιάς και της παγωνιάς τους έκαναν να ξεχάσουν τα τραύματά τους , κι έτσι έσμιξαν ξανά. Για να ... ξεχωρίσουν πάλι!
Η παγωνιά της μοναξιάς, ( λέει ο Σοπενχάουερ ) ,φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά, για να ξεχαστεί η μοναξιά. Όμως οι γκρίνιες κι οι διχόνοιες τους ξεχωρίζουν . για να ξανασμίξουν πάλι.
β. Ο γάμος είναι μία κοινωνία ανθρώπων. Δυο άνθρωποι « κυνηγημένοι » από τη ζωή αποφάσισαν να ζήσουν μαζί. Δυο άνθρωποι με ελαττώματα , αδυναμίες, ιδιοτροπίες και με πάθη. Δυο άνθρωποι μ’ αγκάθια. Ο καθένας με τα αγκάθια τα δικά του.
Κι όταν ζουν παρέα δυο άνθρωποι μ’ αγκάθια, αλληλοκαρφώνονται. Αλλά δεν πρέπει να μιμηθούν τους σκαντζόχοιρους! ( Να … χωρίσουν ! )
Οι σκαντζόχοιροι άμα θέλουν, δεν αλληλοκαρφώνονται. Όταν μεταξύ τους επικρατεί πνεύμα αγάπης, σφιχταγκαλιάζονται. Χωρίς το ένα να καρφώνει το άλλο. Είναι πολύ προσεκτικά στο ευαίσθητο αυτό σημείο. Το καθένα προσέχει πολύ, πάρα πολύ τ’ αγκάθια του. Τα δικά του αγκάθια. Να μην καταπληγώσει το ευαίσθητο κορμί του συντρόφου του. Έτσι, αφού προσέχουν και τα δυο, και τόσο πολύ ,σφιχταγκαλιάζονται. Ζουν αρμονικά. Ζουν στην αγάπη και μ’ αγάπη. Επειδή το θέλουν, γι’ αυτό και προσπαθούν. Και το καταφέρνουν! … ]

γ. Και οι σύζυγοι άμα θέλουν ζουν αρμονικά. Χωρίς να “τρώγονται” και να αλληλοπληγώνονται. ( Πάντως οι σκαντζόχοιροι τα καταφέρνουν… ) . Αρκεί ο καθένας να προσέχει τα’ αγκάθια του. Τα δικά του πάθη, τις δικές του αδυναμίες, προς καλό της συζυγίας του. Να μην προσπαθεί ο ένας να καρφώσει την ευαίσθητη καρδιά του άλλου. Αλλά να προσπαθεί , πώς θα την προστατεύσει, και πως θα την γιατρεύσει από τις τυχόν πληγές της. « Εδώ δεν είναι, νάμαι εγώ πάνω από σένα, ή εσύ πάνω από μένα. Εδώ είναι να ‘ναι ο καθένας μας, πάνω από τον εαυτό του », λέει ο ποιητής.
δ. Κι αυτό σημαίνει: Αν δεν αγωνίζεσαι, και πάνω απ’ όλα αν δεν έχεις ταπείνωση, και με άγγελο να συζείς, θα έχεις πρόβλημα!!! Θα φταις εσύ, και θα τα βάζεις με τον άγγελο. Εσύ θα είσαι ο αθώος, και ο ένοχος ο άγγελος. Οπότε ο άγγελος ( ! ) θα είναι για σένα το αγκάθι σου, και άρα η κόλασή σου. « Ο άλλος είναι η κόλασή μου » έλεγε ο Σαρτρ.
Αντίστροφα αν αγωνίζεσαι ,και πάνω απ’ όλα αν έχεις ταπείνωση, μ’ όποιον και αν συζείς, δεν θα έχεις πρόβλημα.
Ο αγώνας σου και η ταπείνωσή σου θα σε κάνουν να μην αθωώνεις ποτέ μα ποτέ τον εαυτό σου. Κάπου θα φταίει κι αυτός. « Για να γίνει ένας καυγάς χρειάζονται δύο, δηλαδή και συ » λέει ξανά η παροιμία. Οπότε όταν φταις και συ, δεν έχεις « πρόσωπο » να ελέγξεις, να τα βάλεις με τον άλλον. Και έτσι αποφεύγονται οι γκρίνιες και οι « τσακωμοί ».
Είναι ,λοιπόν, στο χέρι σου ,αν θα κάνεις την συζυγία σου πυγμαχία ( ρινγκ… ) ή επίγειο παράδεισο.
Η 85χρονη Αλ. Κα. Από ορεινό χωριό της Τριχωνίδος έλεγε πρόσφατα ( 1997 ) πως πέρασε τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια. Η οικογένειά της ( οι γονείς της και τα τέσσερα αδέλφια της ) έμενε στο ίδιο σπίτι με την οικογένεια του θείου της ( αδελφού του πατέρα της). Τα σπίτι τους είχε δυο δωμάτια. Ένα για την κάθε οικογένεια. Και μπαινοέβγαιναν από τη μία και μοναδική πόρτα.
Και οι δυο οικογένειες κάτω απ’ αυτές τις δυσμενείς συνθήκες , συζούσαν ειρηνικά. Χωρίς ποτέ, μα ποτέ « να αλλάξουν κουβέντα ».
Στο ίδιο χωριό ( διηγείται η ίδια ) σε ένα σπίτι, με μία πόρτα ,και τέσσερα δωμάτια, ζούσαν τέσσερα αδέλφια με τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους ! Και ζούσαν αρμονικά ,ειρηνικά. Ήταν παράδειγμα για όλο το χωριό!
Πώς τα κατάφεραν; Με τον αγώνα τους και την ταπείνωσή τους.

Γ. Πέντε χρυσές συμβουλές

Στη Γαλλία πριν από 20 περίπου χρόνια βραβεύθηκε ένα ανδρόγυνο για την θαυμαστή συμβίωσή του. Οι σύζυγοι έζησαν μαζί σαράντα τρία (43) ολόκληρα χρόνια, χωρίς να μαλώσουν ποτέ! Ούτε μια φορά ! Όντως καταπληκτικό! Μέγα επίτευγμα και για τους δυο!
Το ανδρόγυνο αυτό δίνει τις παρακάτω πέντε χρυσές συμβουλές . βγαλμένες από την πολύχρονη και πολύτιμη πείρα του. Γι’ αυτό θα πρέπει να τις διαβάσουμε με μεγάλη προσοχή:
α Μην αρχίζεις εσύ πρώτος τη φασαρία.
β Θυμήσου ότι ο σύντροφός σου έχει αδυναμίες, όπως και συ.
γ Καλύτερα να πεθάνεις ,παρά να ξεστομίσεις « Μετάνοιωσα που σε πήρα » .
δ Ποτέ μην ξεχνάς: Ο Γάμος είναι άμιλλα θυσίας υπέρ του άλλου.
ε Με την υπομονή πάντα κερδίζεις. ]

[ 17. ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ:
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΣΕ ΝΙΟΠΑΝΤΡΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος έστειλε σε μια πνευματική του θυγατέρα , ( την Ολυμπιάδα) ,την κατωτέρω επιστολή σα « δώρο » για τον γάμο της, που μόλις τέλεσε.
Η κατωτέρω επιστολή έχει βάθος Θεολογίας και ψυχολογίας. Και πάνω απ’ όλα δίνει στη σύζυγο πολύτιμες συμβουλές για έναν πετυχημένο γάμο. Γράφει:
« Κόρη μου, στους γάμους σου εγώ ο πνευματικός σου πατέρας, ο Γρηγόριος, σου κάνω δώρο τούτο το ποίημα. Και είναι ό,τι καλλίτερο η συμβουλή του πατέρα:
Άκου λοιπόν Ολυμπιάδα μου :
1. Ξέρω ότι θέλεις να είσαι πραγματική χριστιανή . Και μια πραγματική χριστιανή πρέπει όχι μόνο να είναι, αλλά και να φαίνεται. Γι αυτό ,σε παρακαλώ ,να προσέξης την εξωτερική σου εμφάνιση. Να είσαι απλή. Το χρυσάφι, δεμένο σε πολύτιμες πέτρες, δεν στολίζει γυναίκες σαν και σένα. Πολύ περισσότερο το βάψιμο. Δεν ταιριάζει στο πρόσωπό σου, την εικόνα του Θεού, να την παραποιής και να την αλλάζης, μόνο και μόνο για να αρέσης. Ξέρε το ότι αυτό είναι φιλαρέσκεια και να μένης απλή στην εμφάνιση. Τα βαρύτιμα και πολυτελή φορέματα ,ας τα φορούν εκείνες, που δεν επιθυμούν ανώτερη ζωή, που δεν ξέρουν τι θα πη πνευματική ακτινοβολία . Εσύ ,όμως έβαλες μεγάλους στόχους και υψηλούς στόχους στη ζωή σου. Κι αυτοί οι στόχοι σου ζητούν όλη τη φροντίδα κι όλη την προσοχή. ( … )
2. Με το γάμο , η στοργή και η αγάπη σου να είναι φλογερή και αμείωτη για κείνον, που σου δωσε ο Θεός . Για κείνον, που ‘γινε το μάτι της ζωής σου και σου ευφραίνει την καρδιά. Κι αν καταλάβης πως ο άνδρας σου σε αγαπάει περισσότερο απ’ όσο τον αγαπάς εσύ, μη κυττάξης να του πάρης τον αέρα, κράτα πάντα τη θέση που σου ορίζει το Ευαγγέλιο.
3. Εσύ να ξέρης ότι είσαι γυναίκα, έχεις μεγάλο προορισμό, αλλά διαφορετικό από τον άνδρα, που πρέπει να είναι η κεφαλή. Άσε την ανόητη ισότητα των δύο φύλων και προσπάθησε να καταλάβης τα καθήκοντα του γάμου. Στην εφαρμογή τους θα δης πόση αντοχή χρειάζεται για ν’ ανταποκριθής, όπως πρέπει , σ’ αυτά τα καθήκοντα , αλλά και πόση δύναμη κρύβεται στο ασθενές φύλο.
4. Θα ξέρης ,πόσο εύκολα θυμώνουν οι άνδρες. Είναι ασυγκράτητοι και μοιάζουν με λιοντάρια. Σ’ αυτό το σημείο η γυναίκα πρέπει να είναι δυνατότερη και ανώτερη. Πρέπει να παίζη το ρόλο του θηριοδαμαστή. Τι κάνει ο θηριοδαμαστής όταν βρυχάται το θηρίο; Γίνεται περισσότερο ήρεμος και με την καλωσύνη καταπραΰνει την οργή. Του μιλάει γλυκά και μαλακά , το χαϊδεύει, το περιποιείται και πάλι το χαϊδεύει κι έτσι το καταπραΰνει ( … )
5. Ποτέ μη κατηγορήσης και αποπάρης τον άνδρα σου για κάτι που έκανε στραβό. Ούτε πάλι για την αδράνειά του ,έστω κι αν το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που ήθελες εσύ. Γιατί ο διάβολος είναι αυτός, που μπαίνει εμπόδιο στην ομοψυχία των συζύγων ( … )
6. Να έχετε κοινά τα πάντα και τις χαρές και τις λύπες. Γιατί ο γάμος όλα τα σας τα έκανε κοινά. Κοινές οι φροντίδες ,γιατί έτσι το σπίτι θα στεριώση. Να συμβάλλης εκφράζοντας τη γνώμη σου, ο άνδρας όμως ας αποφασίζη.
7. Όταν τον βλέπης λυπημένο, συμμερίσου τη λύπη του εκείνη την ώρα. Γιατί είναι μεγάλη ανακούφιση στη λύπη , η λύπη των φίλων. Όμως αμέσως να ξαστεριάζη η όψη σου και να σαι ήρεμη χωρίς αγωνία. Η γυναίκα είναι το ακύμαντο λιμάνι για το θαλασσοδαρμένο σύζυγο.
8. Να ξέρης ότι η παρουσία σου στο σπίτι σου είναι αναντικατάστατη, γι’ αυτό πρέπει να το αγαπήσης μ’ όλες τις φροντίδες του νοικοκυριού. Να το βλέπης σαν βασίλειό σου ,και να μη συχνοβγαίνης από το κατώφλι σου. Άφησε τις έξω δουλειές για τον άνδρα.
9. Πρόσεχε τις συναναστροφές σου. Πρόσεξε τις συγκεντρώσεις ,που πηγαίνεις. Μη πας σε άπρεπες συγκεντρώσεις, γιατί είναι μεγάλος κίνδυνος για την αγνότητά σου. Αυτές οι συναναστροφές αφαιρούν την ντροπή κι απ΄ τις ντροπαλές ,σμίγουν μάτια με μάτια, κι όταν φύγη η ντροπή γεννιούνται όλα τα χειρότερα κακά ( « αιδώς οιχομένη, πάντων γενέτειρα κακίστων » ). Τις σοβαρές όμως συγκεντρώσεις με συνετούς φίλους να τις επιζητής , για να εντυπώνεται στο νου σου ένας καλός λόγος, ή κάποιο ελάττωμα να κόψης ή να καλλιεργήσης τους δεσμούς σου με εκλεκτές ψυχές.
Μη εμφανίζεσαι ανεξέλεγκτα σε οποιονδήποτε, αλλά στους σώφρονες συγγενείς σου, στους ιερείς και σε σοβαρούς νεώτερους ή ηλικιωμένους.
Μη συναναστρέφεσαι φαντασμένες γυναίκες , που έχουν στο νου τους στο έξω ,για επίδειξη. Ούτε ακόμα άνδρες ευσεβείς, που ο σύζυγός σου δεν θέλει στο σπίτι, αν και συ τόσο πολύ τους εκτιμάς. Υπάρχει για σένα πιο ακριβό πράγμα από τον καλό σου σύζυγο, που τόσο αγαπάς;

10. Επαινώ τις γυναίκες , που δεν τις ξέρουν οι πολλοί άνδρες. Μη τρέχης σε τραπέζια κοσμικά και ας είναι για γάμο ή για γενέθλια. Εκεί ανάβουν άνομοι πόθοι, με τους χορούς, τους πήδους και τα γέλια, την ψεύτικη ευχαρίστηση , που παραπλανεύουν ακόμη και τους αγνούς και σώφρονες. Και η αγνότητα είναι τόσο λεπτό πράγμα! Σαν το κερί στις ακτίνες του ήλιου! Απόφευγε ακόμα και στο σπίτι σου τα κοσμικά τραπέζια . Αν μπορούσαμε να περιορίσουμε τις ορέξεις της κοιλιάς , θα κυριαρχούσαμε στα πάθη μας.
11. Κράτα τη μορφή σου γαλήνια και μη την αλλοιώνης ούτε με μορφασμούς, όταν είσαι θυμωμένη. Στολίδια τ’ αυτιά νάχουν όχι τα μαργαριτάρια, αλλά ν’ ακούν καλά λόγια και να βάζουν για τα άσχημα λουκέτο στο νου. Έτσι, είτε κλειστά είναι , είτε ανοιχτά, η ακοή θα μένει αγνή.
12. Όσο για τα μάτια, είναι κείνα, που δείχνουν όλο το εσωτερικό της ψυχής. Ας σταλάζη αγνό κοκκίνισμα η παρθενική ντροπή κάτω από τα βλέφαρά σου κι ας προκαλή τη σεμνότητα και την αγνή ντροπή σε όσους σε βλέπουν και σ’ αυτόν ακόμα τον σύζυγό σου. Είναι πολλές φορές προτιμότερο , για πολλά πράγματα, να κρατάς κλειστά τα μάτια, χαμηλώνοντας το βλέμμα.
13. Και τώρα στη γλώσσα. Θάχης πάντα εχθρό τον άνδρα σου, αν έχης γλώσσα αχαλίνωτη, έστω κι αν έχης χίλια άλλα χαρίσματα. Γλώσσα ανόητη βάζει ,πολλές φορές ,σε κίνδυνο και τους αθώους. Προτίμα κι όταν ακόμα έχεις δίκιο, τη σιωπή. Είναι προτιμότερη για να μη ριψοκινδυνεύσης να πης ένα άτοπο λόγο. Κι αν έχεις την επιθυμία να λες πολλά, είναι καλλίτερο να σωπαίνης.
Πρόσεχε ακόμα το βάδισμα σου. Μετράει στη σωφροσύνη.
14. Και τούτο πρόσεξε και άκουσε: Μην έχεις αδάμαστη σαρκική ορμή. Πείσε και τον άνδρα σου να σέβεται τις ιερές ημέρες. Γιατί οι νόμοι του Θεού είναι ανώτεροι από την εικόνα του Θεού. ( … )
15. Αν από μένα το γέροντα πήρες κάποιο λόγο πνευματικό, σου συνιστώ να τον φυλάξης στα βάθη της ψυχής σου. Έτσι με ό,τι πήρες από αυτά που άκουσες και με την ηθική σου ανωτερότητα, θα θεραπεύσης τον εξαίρετο σύζυγό σου και περίφημο πολιτικό άνδρα από την υπερηφάνεια.
16. Αυτό τώρα το παρόν δώρο, κειμήλιο, σου προσφέρω. Αν θέλης πάλι να σου ευχηθώ και το καλλίτερο, σου εύχομαι να γίνης αμπέλι πολύκαρπο, με τέκνα τέκνων, για να δοξάζεται από περισσότερους ο Θεός , για τον οποίο γεννιόμαστε και προς τον Οποίον πρέπει απ’ αυτή τη ζωή να οδεύουμε ».

7.ΜΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ

Παλαιότερα στην Ορθόδοξη Πατρίδα μας σχετικά με τον Γάμο, επικρατούσαν διαφορετικές κοινωνικές συνήθειες∙ άλλα ήθη και άλλα έθιμα, που σήμερα βαίνουν προς εξαφάνιση.
Ας ρίξουμε μια ματιά στις συνήθειες των πατέρων μας.

Α. Πριν από τον Γάμο

Οι αρραβωνιασμένοι, ο νεαρός και η νεαρή, όπου πήγαιναν, πήγαιναν πάντα παρέα με κάποιον δικό τους πρόσωπο∙ με τον αδελφό τους, τη μάνα τους ή τον πατέρα τους. Με άλλα λόγια δεν έμεναν ποτέ οι δυο τους. Έτσι δεν κινδύνευαν να μολυνθούν από την αμαρτία. Έφθαναν λοιπόν, στον Γάμο καθαροί, αγνοί, παρθένοι, με το κεφάλι ψηλά∙ καμαρωτά.
Απολάμβαναν το Μυστήριο σ’ όλο του το μεγαλείο. Και όχι μόνο. Αλλ’ είχαν ήδη τις προϋποθέσεις για ένα καλό και πετυχημένο γάμο.

Β. Κατά τον Γάμο

• Ακόμα και το γλέντι ήταν σεμνό. Άρχιζε με το επιτραπέζιο τραγούδι:
«Σε τουτ’ την τάβλα πούμαστε.
Τον Άγγελο φιλεύουμε. Και τον Χριστό κερνάμε.
Και την Παρθένο Δέσποινα την διπλοχαιρετάμε».
• Και οι χοροί ήταν επίσης σεμνοί. Ελληνικοί, λεβέντικοι∙ παραδοσιακοί. Πού τότε οι ξένοι χοροί (Οι ξένοι χοροί είναι μισή πορνεία, έλεγε ο Θ. Κολοκοτρώνης για τους ξενόφερτους χορούς, (του καιρού εκείνου…)
• Και αν λόγω ανάγκης παντρεύονταν σε περίοδο νηστείας, στο γλέντι δεν ‘χαλούσαν» τη νηστεία. Ο μακαρίτης Ι.Ε.Μ. από χωριό της ορεινής Τριχωνίδος έπρεπε να κάνει τον Γάμο του στην περίοδο της νηστείας των Χριστουγέννων, πριν από εξήντα περίπου χρόνια. Και έκανε το τραπέζι του Γάμου με ..κραμβολάχανα! Οι συγχωριανοί του και οι καλεσμένοι δεν παραξενεύτηκαν από την «πρωτοτυπία». Ήταν γι’ αυτούς τότε κάτι το φυσιολογικό.

Γ. Μετά τον Γάμο

• Η γυναίκα αφοσιωνόταν και υποτασσόταν ολοκληρωτικά στο σύζυγο, κατά το αγιογραφικό: «Και προς τον άνδρα σου η αποστροφή σου και αυτός σε κυριεύσει» ( Γεν. 3, 16 ) .
Καλούσε τον άνδρα της «αφέντη», «κύριο», όπως η Σάρρα τον Αβραάμ.
• Άφηνε το δικό της επώνυμο και έπαιρνε το επώνυμο του άνδρα της.
• Άφηνε ακόμα και το όνομά της. Η γυναίκα του Κώστα λεγόταν Κώσταινα, του Γιώργου Γεώργαινα κ.λ.π. ,κατά το αγιογραφικό : «το όνομα το σον (του συζύγου) κεκλήσθω εφ’ ημάς» ( Ησ.4, 1 ) .
• Δεν γύριζε να κοιτάξει άλλον άνδρα. Ούτε καλημέρα δεν του έλεγε. Μάλιστα οι περισσότερο έντιμες γυναίκες δεν συνέτρωγαν στο ίδιο τραπέζι με ξένους άνδρες. Έτσι τιμούσε (τότε) η γυναίκα τον άνδρα της.
• Τότε η μοιχεία θεωρείτο έγκλημα! «Πω! Πω! Τέτοιο πράγμα!», λένε σήμερα οι παλαιότεροι ,εκφράζοντας μ’ αυτό το πνεύμα της εποχής εκείνης.
• Πού τότε να προκαλέσει η γυναίκα ξένο άνδρα με την άσεμνη ενδυμασία της…
• Και οι άνδρες από την πλευρά τους πρόσεχαν να μην σκανδαλίζουν με την απρεπή ενδυμασία τους . Φορούσαν λ.χ. μακρυμάνικα υποκάμισα ακόμα και το καλοκαίρι. (πού τότε το μοντέρνο (ανδρικό) σόρτς) .
• Και όταν ακόμα έκαναν το καλοκαίρι το μπάνιο τους στην θάλασσα, τα έκαναν «χώρια». «Χώρια» (και μακριά) 0ι γυναίκες , και «χώρια» οι άνδρες.
Και όλα αυτά γιατί οι πατέρες μας στολίζονταν με την αρετή της ντροπής. «Δεν ντρέπεσαι ;»,έλεγαν.

Δ. Και σήμερα;

Τα ανωτέρω ηχούν στα αυτιά των συγχρόνων συνανθρώπων μας σαν παραμυθάκια.
Αλήθεια. Μήπως φταίει αυτό που διαλύονται οι οικογένειες; Μήπως; Πάντως ΚΑΤΙ φταίει…
Ας μην απελπιζόμαστε. Η Ελληνική μας οικογένεια , και σήμερα, συγκριτικά με την οικογένεια των πολιτισμένων (;) Ευρωπαίων και Αμερικανών, είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Οι στατιστικές μας λένε, πως στην πατρίδα μας ,ο ιερός θεσμός του Γάμου, στέκεται πολύ ψηλά. Κρατάμε ακόμα…
Μακάρι στα δύσκολα χρόνια που ζούμε να κρατήσουμε αυτό που έχουμε. Και να το αυξήσουμε . Μακάρι.

Από το βιβλίο « ΓΑΜΟΣ
Πνευματικό Γυμναστήριο »
Αρχ. Βασιλείου Π. Μπακογιάννη