«Πνευματικός αγώνας » ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

Αν δεν εξηγής ,θα σε δικαιώση ο Θεός

- Γέροντα, πολλές φορές ,όταν μου κάνουν μια παρατήρηση ,νομίζω πως πρέπει να δώσω εξηγήσεις, και λέω: « ναι, έτσι είναι, αλλά… » .
- Τι το θέλεις το « αλλά » ; Το « αλλά » δεν έχει … αλάτι και όλα τα αλλοιώνει με την κακή έννοια. Να λες: « Ευλόγησον, με την ευχή σου άλλη φορά θα προσέχω » .
- Γέροντα, όταν κάποιος βγάλη ένα λανθασμένο συμπέρασμα για μια ενέργειά μου, χρειάζεται να εξηγήσω πώς κινήθηκα;
- Αν έχης πνευματική δύναμη , δηλαδή ταπείνωση, να δεχτής ότι έφταιξες και να μη μιλήσης. Άφησε να σε δικαιώση ο Θεός. Αν δεν μιλήσης εσύ, θα μιλήση μετά ο Θεός. Βλέπεις ο Ιωσήφ, όταν τα αδέλφια του τον πούλησαν, δεν είπε: « Είμαι αδελφός τους . δεν είμαι δούλος. Ο πατέρας μου με αγαπούσε πιο πολύ από όλα τα παιδιά του » . Δεν μίλησε, και μετά μίλησε ο Θεός και τον έκανε βασιλιά. Το νομίζεις, δεν πληροφορεί ο Θεός; Και αν ο Θεός για το συμφέρον σου δείξη την αλήθεια, καλά. Αν όμως δεν την δείξη, πάλι για το συμφέρον σου θα είναι. Όποτε σε αδικεί κάποιος , να σκέφτεσαι ότι δεν σε αδικεί από κακία, αλλά επειδή έτσι είδε τα πράγματα. Ύστερα, αν δεν έχη κακία, ο Θεός θα τον πληροφορήση, θα καταλάβη ότι αδίκησε και θα μετανοήση. Μόνον όταν υπάρχει κακία δεν πληροφορεί ο Θεός, γιατί η συχνότητα στην οποία εργάζεται ο Θεός είναι ταπείνωση- αγάπη.
- Κάνει , Γέροντα, να ζητάω εξηγήσεις μετά από μία παρεξήγηση;
- Χάλασε ο λογισμός σου;
- Όχι.
- Αν δεν χάλασε ο λογισμός σου , δεν χρειάζεται να σου εξηγήση ο άλλος. Αν χάλασε ο λογισμός σου, καλό είναι να δοθεί μία εξήγηση , για να μην χαλάση περισσότερο.
- Γέροντα, αν δεν εξηγής, για να δικαιολογήσης τον εαυτό σου, αλλά λες πώς αντιμετώπισες ένα περιστατικό ,πώς κινήθηκες κ.λ.π.;
- Δεν χρειάζεται . Καλύτερα να λες « ευλόγησον » και να μην εξηγής. Εκτός αν σου ζητήσουν να δώσης εξηγήσεις. Τότε ταπεινά να πης πώς έγινε.
- Δηλαδή , Γέροντα, πότε πρέπει να εξηγή κανείς;
- Όταν πρόκειται να για παρεξήγηση που αφορά άλλους, τότε επιβάλλεται να εξηγήση κανείς, για να βοηθήση μια κατάσταση. Ή όταν είναι κανείς ευαίσθητος, έχη και λίγο εγωισμό και μπορεί να καμφθή, αν δεν μιλήση ,τότε καλύτερα είναι να εξηγήση πώς κινήθηκε.
- Μερικές φορές, Γέροντα, δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε την δικαιολογία από την εξήγηση.
- Η δικαιολογία δεν φέρνει ανάπαυση στην ψυχή, ενώ η εξήγηση φέρνει ανάπαυση και ειρήνη.

Αποταμίευση στον Ουρανό

- Γέροντα, στεναχωριέμαι ,όταν οι άλλοι δεν έχουν καλή γνώμη για μένα.
- Καλά που μου το είπες! Από σήμερα θα κάνω ευχή οι άλλοι να μην πουν ποτέ καλή γνώμη για σένα, γιατί αυτό σε συμφέρει, καλό μου παιδί. Οικονομάει ο Θεός να μας αδικήσουν οι άνθρωποι ή να μας πουν καμμιά κουβέντα ,για να εξοφλήσουμε μερικές αμαρτίες μας ή για να αποταμιεύσουμε κάτι στην άλλη ζωή. Δεν μπορώ να καταλάβω, πως την θέλετε εσείς την πνευματική ζωή; Δεν έχετε καταλάβει ακόμη το πνευματικό σας συμφέρον και θέλετε εξόφληση εδώ. Για τον ουρανό δεν αφήνετε τίποτε. Πως τα παίρνεις έτσι τα πράγματα; Τι διαβάζεις; Ευεργετινό διαβάζεις; Εκεί δεν σου λέει τι πρέπει να κάνης; Ευαγγέλιο διαβάζεις; Να διαβάζης κάθε μέρα.
- Γέροντα, όταν κάνω ένα καλό , λυπάμαι, αν δεν το αναγνωρίσουν οι άλλοι.
- Καλά, εσύ τι θέλεις, αναγνώριση από τον Χριστό ή από τους ανθρώπους; Πιο πολύ όφελος δεν έχεις από την αναγνώριση του Χριστού; Σε το βοηθάει να σε προσέχουν οι άνθρωποι; Αν τώρα σου αναγνωρίζουν το καλό που κάνεις, στην άλλη ζωή θα ακούσης: « Απέλαβες συ τα αγαθά σου » . Πρέπει να χαιρώμαστε , όταν δεν αναγνωρίζουν οι άλλοι τους κόπους μας και δεν μας ανταμείβουν, γιατί αυτούς τους κόπους τους λαμβάνει υπ ’ όψιν του ο Θεός και θα μας ανταμείψη με πληρωμή αιώνια. Αφού υπάρχει θεία ανταπόδοση , να κοιτάξουμε να βάλουμε καμμιά δραχμή στο Ταμιευτήριο του Θεού. Πρέπει να δεχώμαστε την αδικία σαν μεγάλη ευλογία , γιατί αποταμιεύουμε από αυτήν ουράνια ευλογία.
- Όταν , Γέροντα, δέχεται κανείς την αδικία, όχι γιατί σκέφτεται την μέλλουσα Κρίση ,αλλά γιατί αυτό το θεωρεί καλό , είναι σωστό;
- Ε, και αυτό εκεί δεν καταλήγει; Μόνο να προσέξη να μην το κάνη, για να γίνη απλώς καλός άνθρωπος, γιατί έτσι κάνουν οι Ευρωπαίοι. Να σκέφτεται πως είναι εικόνα Θεού και πρέπει να μοιάση στον Πλάστη του. Αν υπάρχη αυτό το κίνητρο , βαδίζει σωστά. Διαφορετικά κινδυνεύει να πέση στον ανθρωπισμό των Ευρωπαίων.

Για την άσκηση των Ινδουιστών

- Γέροντα, οι Ινδουιστές φθάνουν σε κάποια αυτοκυριαρχία ,γιατί τους βοηθάει η μεγάλη άσκηση που κάνουν με την γιόγκα;
- Κάνουν και κάνουν και τι πετυχαίνουν μες όλα αυτά; Η ορθόδοξη εγκράτεια και γενικότερα η πνευματική άσκηση, αποβλέπει πάντα σε ανώτερο πνευματικό σκοπό , στον αγιασμό της ψυχής. Η δική τους σατανική κοσμική άσκηση γίνεται , για να κάνουν ευλύγιστο κορμί, να γυρίζουν χέρια και πόδια σαν τον χάρτινο Καραγκιόζη, να τους καμαρώνουν μερικοί ανόητοι άνθρωποι και να τους κοροϊδεύουν οι γελοίοι δαίμονες. Από μικρά παιδάκια στραβώνουν τα πόδια , βάζουν το ένα πόδι πάνω στον ένα ώμο και το άλλο στον άλλον , και έτσι προσεύχονται. Ασκούνται χτυπώντας πολλή ώρα το χέρι τους πάνω σε ένα τσουβάλι με χαλίκι, μέχρι να κάνη κάλο, και μετά μπορούν να σπάσουν πέτρες, ξύλα κ.λ.π.
Αλλά , και όσα λένε ότι αισθάνονται , έχουν κάποια εξήγηση. Τραβούν λ.χ. την γλώσσα μέχρι την μύτη ή την ρουφούν μέχρι τον λάρυγγα, παθαίνουν έναν ερεθισμό , νιώθουν κάποια γλυκύτητα ,έναν γαργαλισμό, και λένε:
« Αυτό είναι το νέκταρ » . Ύστερα πατούν κοντά στα αυτιά κάτι νεύρα και ακούνε « βούου… » μουσική. Ή πατούν τα μάτια τους και αρχίζουν να βλέπουν αστράκια! Κάθονται με ανοιχτά τα μάτια στον ήλιο και, όταν τα κλείνουν, βλέπουν φως! « Να το πετύχαμε! Λένε. Είδαμε το άκτιστο φως! » . Οπότε ο διάβολος λέει: « Α, φώτα θέλετε; Θα σας δώσω εγώ φώτα » . Τους καλλιεργεί την φαντασία, και ύστερα, χωρίς να πατούν τα μάτια ή χωρίς να τα κρατούν ανοιχτά στον ήλιο, βλέπουν φώτα. Εμάς ο διάβολος , χωρίς να τον προσκαλέσουμε, προσπαθεί πολλές φορές να μας πλανήση, μας παρουσιάζει φώτα κ.λ.π., αλλά του γυρίζουμε την πλάτη, πόσο μάλλον να τον προκαλέσης! Αφορμή θέλει!
- Δηλαδή, Γέροντα, τους παρουσιάζει ο διάβολος διάφορες παραστάσεις;
- Ναι, τους καλλιεργεί την φαντασία σε μεγάλο βαθμό και μετά τους πλανάει.
Πηγαίνουν και μερικοί δικοί μας στους Ινδούς, τους μαθαίνουν οι Ινδοί να λένε κάτι βρισιές στην γλώσσα τους για τον Χριστό, για την Παναγία , για τους Αγίους – άλλοι ξέρουν ότι αυτά είναι βλασφημίες, άλλοι δεν ξέρουν – και δαιμονίζονται. Μετά αρχίζουν να λένε άρρητα ρήματα. Φθάνουν σε μια έξαλλη κατάσταση και οι άλλοι που τους βλέπουν νομίζουν ότι βρίσκονται σε πνευματική κατάσταση! Είναι δαιμονική κατάσταση αυτή.

Για την πλάνη των Πεντηκοστιανών

- Γέροντα, αυτά που λένε όσοι προχωρούν σους Πεντηκοστιανούς , ότι δηλαδή βλέπουν οράματα, μιλούν γλώσσες κ.λ.π. , είναι από φαντασία ή από δαιμονική ενέργεια;
- Από δαιμονική ενέργεια είναι. Γιατί, όταν πηγαίνουν στους Πεντηκοστιανούς και ξαναβαπτίζωνται, περιφρονούν , αρνόυνται το Άγιο Βάπτισμα- « ομολογώ εν Βάπτισμα εις άφεσιν αμαρτιών », λέει το Σύμβολο της Πίστεως –οπότε ξεβαπτίζονται , δέχονται δαιμονικές ενέργειες και μιλούν βρρρ…δήθεν γλώσσες. « Μιλάει, λένε , το Άγιο Πνεύμα της Πεντηκοστής » . Δεν είναι το Άγιο Πνεύμα. Είναι ένα σωρό ακάθαρτα πνεύματα. Τι γλωσσολαλιές; Ασυναρτησίες είναι αυτά που λένε. Ούτε οι ίδιοι τα καταλαβαίνουν. Τα μαγνητοφωνούν κιόλας και ύστερα κάνουν στατιστικές και βγάζουν συμπεράσματα: « Έχει τόσα « αλληλούια » στην τάδε γλώσσα, τόσα στην τάδε… » . Μα μέσα στα τόσα « βρρρ… » κάτι θα βρης που θα μοιάζει και με « αλληλούια » σε κάποια από τις γλώσσες του κόσμου! Και βλέπεις, ενώ κάτι είναι δαιμονικό, αυτόν τον δαιμονισμό τον θεωρούν ενέργεια του Αγίου Πνεύματος και λένε πως ζουν ό,τι έζησαν και οι Απόστολοι την ημέρα της Πεντηκοστής. Είναι βλασφημίες αυτά που πιστεύουν , γι’ αυτό δαιμονίζονται.
- Γέροντα, γιατί ξαναβαπτίζονται;
- Γιατί λένε: « Όταν βαπτίσθηκα, ήμουν μικρός και δεν ήξερα. Τώρα βαπτίζομαι εν γνώσει μου » . Ξαναβαπτίζονται και δικαιολογούν τις αμαρτίες τους . Αν η Εκκλησία δεν είχε τον νηπιοβαπτισμό, όσοι θα πέθαιναν , πριν βαπτισθούν, τι θα γίνονταν ; Γι’ αυτό γίνεται ο νουνός εγγυητής , λέει το Σύμβολο της Πίστεως και έχει ευθύνη για το παιδάκι, ώσπου να μεγαλώση. Μήπως αδικείται που βαπτίζεται μικρό; Όχι, ίσα-ίσα βοηθιέται, γιατί κοινωνάη. Και όταν μεγαλώση, αν μολύνη το Άγιο Βάπτισμα με κάποια αμαρτία, υπάρχει η μετάνοια και η εξομολόγηση που θα ξεπλύνουν αυτήν την αμαρτία, όχι να πάη να βαπτισθή ξανά!

Έχει κάνει μεγάλη ζημιά ο Ινδουισμός

Οι Ινδοί , ενώ είναι έξυπνος λαός, ενώ έχουν μεταφυσικές ανησυχίες και πολλή καρδιά, ασχολούνται με τη δήθεν φιλοσοφία , με πλάνες και με μαγείες. Τους Ευρωπαίους τους αλωνίζουν με τις θεωρίες τους. Και βλέπεις, οι αρχηγοί τους είναι σαν ταύροι και οι άλλοι εκεί στις Ινδίες παθαίνουν από την πείνα! Έρχονται κι εδώ στην Ελλάδα και ξεγελούν τον κόσμο με την νιρβάνα, την τεμπελιά, τις μετεμψυχώσεις… Χρησιμοποιούν εν τω μεταξύ στα βιβλία τους και κομμάτια από την Αγία Γραφή, από την Φιλοκαλία, από τους Πατέρες, και έτσι προσελκύουν τον κόσμο. Παλιά, που να πιστέψουν οι Ορθόδοξοι τις ινδουιστικές θεωρίες! Τώρα, πώς να το πη κανείς, και μερικοί σωστοί άνθρωποι υποστηρίζουν τέτοιες ανοησίες και δίνουν του κόσμου τα χρήματα. Έχει κάνει μεγάλη ζημιά ο ινδουισμός.
- Υπάρχουν , Γέροντα, Ινδοί που είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί;
- Πολύ λίγοι. Είχαν μείνει μερικοί από την Εκκλησία που είχε ιδρύσει εκεί ο Απόστολος Θωμάς, αλλά εγκαταλείφθηκαν. Άλλοι έγιναν Καθολικοί, άλλοι Προτεστάντες. Σήμερα εκεί οι Ορθόδοξοι είναι μετρημένοι.
Αυτά που παρουσιάζουν ως θαύματα οι άλλες θρησκείες ή οι παραθρησκείες δεν έχουν καμμιά σχέση με τα θαύματα της δικής μας θρησκείας. Ο Χριστός ζητάει από μας το φιλότιμο. Δεν θέλει να Τον αγαπάμε, επειδή είναι παντοδύναμος. Αν ήθελε, μπορούσε να κάνη κάποιο θαύμα και να πιστέψη ο κόσμος όλος. Με αυτόν όμως τον τρόπο θα δέσμευε την ελευθερία του ανθρώπου. Για αυτό λέει: « Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες » .
Η Ορθοδοξία έχει το θαύμα και την Θεία Χάρη. Ο Ινδουισμός έχει την μαγεία και την φιλοσοφία. Αντικαθιστά το θαύμα με την μαγεία και την Θεία Χάρη με την φιλοσοφία. Ο διάβολος δίνει στους γκουρού , στους μάγους κ.λ.π. δυνάμεις, επειδή του δίνουν δικαιώματα. Έτσι μπορούν να κάνουν δήθεν θαύματα , και ο άλλος που τους βλέπει τους θαυμάζει.
Από την στιγμή που βλέπει κάποιος ότι αυτός που κάνει αυτά τα ψευτοθαύματα δεν συγγενεύει καθόλου με τον Χριστό , πρέπει να καταλάβη ότι όλα όσα κάνει είναι απάτη του διαβόλου ,που δεν ξέρει να λέη ποτέ αλήθεια αλλά όλο ψέμματα και να ξεγελάη τα πλάσματα του Θεού. Όσοι έχουν καλή διάθεση , όταν προηγουμένως έχουν γνωρίσει λίγο την Ορθοδοξία , προβληματίζονται ,γιατί βλέπουν ότι η ζωή των μάγων δεν είναι καθαρή, είναι μπερδεμένη , ενώ στην Ορθοδοξία βρίσκουν ζωή καθαρή και ανωτερότητα. Βρίσκουν ανθρώπους που έχουν αγιότητα και κάνουν αληθινά πράγματα.
Στην Ορθοδοξία η καλωσύνη είναι το ξεχείλισμα της αγάπης του ανθρώπου προς τον Θεό και προς τον πλησίον . Όλες οι άλλες καλωσύνες που γίνονται από αλλοδόξους, πλανεμένους κ.λ.π. δεν έχουν τα πνευματικά εν Χριστώ στοιχεία ,αλλά μπορεί να έχουν κάποια καλά ανθρώπινα στοιχεία. Όποιος ζη σωστά την Ορθόδοξη ζωή έχει ταπείνωση, αγάπη και δίνεται ολόκληρος για τον πλησίον, θυσιάζεται. Και την άσκηση, την νηστεία, την αγρυπνία που κάνει , πάλι τα κάνει από αγάπη προς τον Θεό, όχι για να νιώσει κάποια ευχαρίστηση.
Ο Χριστός ήρθε στον κόσμο , για να σταυρωθή από αγάπη για το πλάσμα Του. Πρώτα σταυρώθηκε και μετά αναστήθηκε. Είναι φθηνό να ζητάη κανείς πνευματικές χαρές- άλλο αν ο Χριστός του δώση να γευθή την ουράνια γλυκύτητα. Ενώ αυτοί που ασχολούνται λ.χ. με τις ινδουιστικές θεωρίες, με την γιόγκα κ.λ.π. , με όσα κάνουν αποβλέπουν στο να φθάσουν σε μια δήθεν πνευματική κατάσταση, σε έκσταση , να νιώσουν μια ηδονή ή να γίνουν ανώτεροι από τους άλλους , χωρίς να ενδιαφέρωνται για τους άλλους.
Ας υποθέσουμε ότι ένας ινδουιστής βρίσκεται σε μια ακροθαλασσιά και κάνει αυτοσυγκέντρωση. Αν εκείνη την ώρα κινδυνεύη κάποιος στην θάλασσα και ζητάη βοήθεια, αυτός θα μείνη τελείως αδιάφορος, δεν θα κουνηθή από την θέση του, για να μη στερηθή την ηδονή που νιώθει . Ενώ, αν βρισκόταν εκεί ένας ορθόδοξος μοναχός και έλεγε την ευχή, θα άφηνε το κομποσχοίνι και θα έπεφτε στην θάλασσα, για να τον σώση.

Η αμαρτία βασανίζει τον άνθρωπο

Ο εξαγνισμός της καρδιάς

- Γέροντα, ο Χριστός χωράει σε όλες τις καρδιές;
- O Χριστός χωράει, οι άνθρωποι δεν Τον χωράνε, γιατί δεν προσπαθούν να διορθωθούν. Για να χωρέση ο Χριστός μέσα μας , πρέπει να καθαρίση η καρδιά. « Καρδίαν καθαράν κτίσον εν εμοί , ο Θεός… »
- Γέροντα, γιατί τα άγρια ζώα δεν πειράζουν τους Αγίους;
- Αφού ημερεύουν οι άνθρωποι, ημερεύουν και τα άγρια ζώα και αναγνωρίζουν ότι ο άνθρωπος είναι αφεντικό τους . Στον Παράδεισο, πριν από την πτώση, τα άγρια θηρία έγλειφαν τους Πρωτοπλάστους με ευλάβεια, αλλά μετά από την πτώση πήγαιναν να τους ξεσκίσουν. Όταν ένας άνθρωπος επανέρχεται στην προπτωτική κατάσταση, τα ζώα τον αναγνωρίζουν πάλι για αφεντικό. Σήμερα όμως βλέπεις ανθρώπους που είναι χειρότεροι από τα άγρια θηρία , χειρότεροι από τα φίδια. Εκμεταλλεύονται απροστάτευτα παιδιά, τους παίρνουν τα χρήματα και , όταν έρχωνται σε δύσκολη θέση , τα ενοχοποιούν, καλούν την αστυνομία, τα πηγαίνουν και στο ψυχιατρείο. Γι’ αυτό τον 147ο Ψαλμό, που διάβαζε ο Άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης ,τον διαβάζω, για να ημερέψουν οι άνθρωποι και να μην κάνουν κακό στους συνανθρώπους τους και στα ζώα.
- Πώς επανέρχεται , Γέροντα ,ο άνθρωπος στην προπτωτική κατάσταση;
- Πρέπει να εξαγνισθή η καρδιά . Να αποκτήση ψυχική αγνότητα , δηλαδή ειλικρίνεια, τιμιότητα, ανιδιοτέλεια, ταπείνωση, καλωσύνη, ανεξικακία, θυσία. Έτσι συγγενεύει ο άνθρωπος με τον Θεό και αναπαύεται μέσα του η θεία Χάρις. Όταν κάποιος έχη την σωματική αγνότητα, αλλά δεν έχει την ψυχική αγνότητα, δεν αναπαύεται ο Θεός μέσα σ’ αυτόν, γιατί υπάρχει μέσα του πονηρία, υπερηφάνεια, κακία κ.λ.π. Τότε η ζωή του είναι μία κοροϊδία. Από ‘ δω να ξεκινήσετε τον αγώνα σας: Να προσπαθήσετε να αποκτήσετε την ψυχική αγνότητα.
- Γέροντα, μια κακή συνήθεια μπορεί να κοπή αμέσως;
- Κατ’ αρχάς πρέπει να καταλάβη ο άνθρωπος ότι αυτή η συνήθεια τον βλάπτει και να θελήση να αγωνισθή ,για να την κόψη. Χρειάζεται να έχει κανείς πολλή θέληση, για να μπορέση να την κόψη αμέσως. Όπως λ.χ. το σχοινί κάνει σιγά –σιγά μια μικρή αυλακιά στο χείλος του πηγαδιού και δεν γλιστρά πια, έτσι και κάθε συνήθεια λίγο λίγο χαράζει μια αυλακιά στην καρδία και δύσκολα βγαίνει από αυτήν. Για αυτό πρέπει να προσέξη κανείς, να μην αποκτήση κακές συνήθειες ,γιατί μετά χρειάζεται πολλή ταπείνωση και πολλή θέληση , για να μπορέση να τις αποβάλη. Έλεγε ο Παπα-Τύχων : « Καλή συνήθεια, παιδί μου, αρετή. Κακή συνήθεια, πάθη » .
Πάντως διαπίστωσα ότι, όταν ο άνθρωπος , ενώ αγωνίζεται , συνεχίζη να σφάλλη και δεν αλλάζη, αιτία είναι ο εγωισμός, η φιλαυτία και η ιδιοτέλεια. Λείπει η ταπείνωση και η αγάπη, και έτσι εμποδίζεται η θεία επέμβαση. Δεν βοηθάει ο ίδιος ο άνθρωπος τον Θεό, για να τον βοηθήση. Αν π.χ. τον βοηθήση ο Θεός να ξεπεράση ένα πάθος του, θα το πάρη επάνω του, θα υπερηφανευθή, γιατί θα νομίζη ότι μόνος του το ξεπέρασε, χωρίς την βοήθεια του Θεού.

Η δικαιοκρισία του Θεού

- Γέροντα, τι είναι η δικαιοκρισία του Θεού;

- Η δικαιοκρισία του Θεού είναι η μακροθυμία ,η οποία έχει μέσα και την ταπείνωση και την αγάπη. Ο Θεός είναι πολύ δίκαιος, αλλά και πολύ φιλεύσπλαχνος, και η ευσπλαχνία Του νικάει την δικαιοσύνη Του. Θα σου πω ένα παράδειγμα,για να καταλάβης. Αν κάποιος άνθρωπος δεν είχε την ευκαιρία να ακούση ποτέ για τον Θεό, αυτός δεν θα κριθή σύμφωνα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ,αλλά σύμφωνα με την κατάσταση στην οποία θα βρισκόταν , αν είχε γνωρίσει τον Θεό. Γιατί αλλιώς δεν θα ήταν δίκαιος ο Θεός. Η θεία δικαιοσύνη έχει δικούς της μαθηματικούς όρους. Το ένα κι ένα άλλοτε κάνουν δύο και άλλοτε δύο εκατομμύρια.

- Γέροντα, πώς εφαρμόζεται η θεία δικαιοσύνη σε κάποιον που σφάλλει;

- Η ανθρώπινη δικαιοσύνη λέει: Έσφαλες; Πρέπει να τιμωρηθείς. Η θεία δικαιοσύνη λέει: Αναγνωρίζεις το λάθος σου και μετανοείς; Συγχωρείσαι. Βλέπεις, ακόμη και από τον ανθρώπινο νόμο δικάζεται με επιείκεια κάποιος που κάνει ένα έγκλημα ,όταν μετανοή ειλικρινά και πάη μόνος του και το ομολογή, ενώ δεν υπάρχει καμμία υποψία για το πρόσωπό του. Και αν από τους ανθρώπους δικάζεται με επιείκεια ,πόσο μάλλον από τον δικαιοκρίτη και φιλεύσπλαχνο Θεό!

Είμαστε στα χέρια του Θεού. Ο Θεός μας παρακολουθεί με ακρίβεια και γνωρίζει την καρδιά του καθενός. Δεν θα μας αδικήση. Αφού υπάρχει θεία δικαιοσύνη και θεία ανταπόδοση ,και ο Θεός μας αγαπάει – το κυριώτερο από όλα – ό,τι καλό κάνει κανείς δεν χάνεται. Για αυτό είναι χαμένος , τελείως λειψός, όποιος ζητάει να δικαιωθή από τους ανθρώπους.

Έχω παρατηρήσει ότι ,όταν ο άνθρωπος αδικηθή και εφαρμόση την θεία δικαιοσύνη, ο Θεός τον δικαιώνη ακόμη και σε αυτή τη ζωή. Θυμάμαι ,στον στρατό, μετά τον πόλεμο, είχε έρθει ο στρατηγός να δώση παράσημα. Εγώ, εκείνη την ημέρα έλειπα. Όταν φώναξε το όνομά μου ,βγήκε ένας που ήταν από την Θεσσαλία και πήρε εκείνος το παράσημο. Οι άλλοι στρατιώτες δεν μίλησαν, γιατί τότε είχε φυλάκιση, αν έλεγες ψέμματα. Όταν έφυγε ο στρατηγός ,εκείνος κρύφτηκε, γιατί οι άλλοι θα τον σκότωναν στο ξύλο. Όταν επέστρεψα, φοβόταν και από μένα. Ήρθε από εδώ- από εκεί ,οπότε μου είπε: « Να με συγχωρέσης, έκανα αυτό κι αυτό ». « Καλά έκανες και το πήρες, του είπα. Τι να το έκανα εγώ; ». Το φορούσε ύστερα στις παρελάσεις. Μετά από σαράντα χρόνια έρχεται εδώ στο μοναστήρι ο στρατάρχης της Πρώτης Στρατιάς από την Θεσσαλία και μου φέρνει ένα παράσημο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όταν το είδα ,μου ήρθε να γελάσω. Μετά από σαράντα χρόνια! Μου έκανε εντύπωση: από τη Θεσσαλία ήταν εκείνος ο στρατιώτης , από την Θεσσαλία ήρθε και ο στρατάρχης! Βλέπετε πως γίνεται! Ενώ, όταν ζητάμε να δικαιωθούμε, χάνουμε τελικά και αυτά εδώ, αλλά και εκείνα που μας ετοιμάζει ο Χριστός για την άλλη ζωή, αν αδικηθούμε. Για χαμένα πράγματα δηλαδή χάνουμε τα σπουδαιότερα, τα αιώνια. Γιατί αυτά εδώ έτσι κι αλλιώς χαμένα είναι, τι να τα κάνουμε;

Η διάκριση και η πείρα του πνευματικού

- Γέροντα, στην εποχή μας ,με την τόση αμαρτία που υπάρχει στον κόσμο , δεν είναι δύσκολη μερικές φορές η θέση του πνευματικού;

- Ναι, είναι δύσκολη. Για αυτό στην αρχή καλά είναι ο πνευματικός να προσπαθή να διορθώνη τα πολύ σοβαρά αμαρτήματα ,μέχρι να φύγη η πολλή αμαρτία από τα πλάσματα του Θεού και να γίνουν πιο δεκτικά. Να φέρεται με επιείκεια ,αλλά συγχρόνως να καθοδηγή τον άνθρωπο έτσι, ώστε να καταλάβη τα σφάλματά του και να ζητήση από τον Θεό συγχώρηση. Είναι απαραίτητο να τονίζη στον εξομολογούμενο ότι χρειάζεται μετάνοια ,αλλαγή ζωής, για να λάβη το έλεος του Θεού. Επίσης πολύ βοηθάει να μιλάη στους ανθρώπους με αγάπη για την μεγάλη αγάπη του Θεού ώστε μόνοι τους να φιλοτιμηθούν, να αισθανθούν τα λάθη τους και να αλλάξουν συνήθειες.

Ένας νέος πνευματικός ,μέχρι να αποκτήση πείρα, είναι καλύτερα να βοηθάη σε εύκολες περιπτώσεις. Μπορεί λ.χ. μια δύσκολη ψυχή να καθυστερή την πνευματική του πρόοδο με τα σαμποτάζ που θα του κάνη και να του τρώη όλο τον χρόνο. Αν δεν προσέξη, με την καλή του διάθεση θα δίνη πάντοτε σημασία στις σκηνές που θα κάνη μια τέτοια ψυχή, θα ξοδεύη άσκοπα τις δυνάμεις του και θα ταλαιπωρήται. Όταν αποκτήση κανείς πείρα, θα ξέρη πότε πρέπει να δώσει σημασία και πότε να αδιαφορήση . Να, τώρα εγώ στα γράμματα που μου στέλνουν ρίχνω μια ματιά και, αν είναι κάτι σοβαρό, σε εκείνο θα δώσω προσοχή. Είναι και του πειρασμού πολλές φορές. Άλλος σου λέει: « δυο λεπτά, κάτι θα σου πω εδώ στην πόρτα » και σε κρατάει μια ώρα. Να είσαι ιδρωμένος, να σε χτυπάη εν τω μεταξύ το ρεύμα, να τρέμης και να σου λέει ιστορίες, σαν να μην συμβαίνει τίποτε. Ε, από το Θεό είναι αυτό; Μετά αρρωσταίνεις, δεν μπορείς να κάνης προσευχή ούτε για τον κόσμο ούτε για τον εαυτό σου, και αχρηστεύεσαι για μέρες. Έρχεται ύστερα κάποιος που ο καημένος έχει πραγματική ανάγκη, και δεν μπορείς να τον βοηθήσης.

Αυτούς πάλι που έχουν κάποιο σοβαρό πρόβλημα ,δεν φθάνει να τους ακούσης, να δης ότι έχουν έναν πόνο και να τους πης: « Πάρε μια ασπιρίνη » . « Ένα λεπτό να σε απασχολήσω, λένε μερικοί, γιατί φεύγει το αυτοκίνητο » , και σου λένε ένα σοβαρό θέμα. Σαν να έχη κάποιος καρκίνο και να λέη στον γιατρό: « Κάνε μια εγχείρηση, γιατί φεύγει σε λίγο το αεροπλάνο! » . Κάθε πάθηση, θέλει τον ανάλογο χρόνο. Να δης από πού ξεκινάει , τι συμπτώματα έχει κ.λ.π. Σε ένα σοβαρό θέμα δεν μπορείς να δώσης πρόχειρες λύσεις. Ένας δόκιμος μοναχός με πλησίασε στη λιτανεία που κάνουν στο Άγιον Όρος την Διακαινήσιμο εβδομάδα, ακριβώς μόλις πήραμε μια ανηφόρα, και ήθελε να του πω περί νοεράς προσευχής. Τόσες φορές είχε έρθει στο Καλύβι και ποτέ δεν ρώτησε για αυτό το θέμα, και εκεί, πάνω στην ανηφόρα, είχε την έμπνευση να ρωτήση για ένα τόσο λεπτό θέμα ! Ένα λεπτό και σοβαρό θέμα δεν συζητιέται ούτε στο πόδι ούτε στον ανήφορο…

Η εμπιστοσύνη στον πνευματικό

- Γέροντα, αν στεναχωρηθή κάποιος πολύ ,γιατί τον μάλωσε για κάποιο σφάλμα του ο πνευματικός, και πέση σε λύπη, αυτό έχει μέσα εγωισμό;
- Εμ βέβαια, έχει μέσα και εγωισμό. Αν στεναχωρεθή κατά θεόν, θα έχη παρηγοριά, θα έχη και πρόοδο , γιατί θα προσπαθήση να μην το ξανακάνη. Πρέπει να λέη τις δυσκολίες, τους λογισμούς του, τις πτώσεις του στον πνευματικό, και να δέχεται με χαρά και την ήπια και την αυστηρή συμπεριφορά του, γιατί όλα από αγάπη και ενδιαφέρον γίνονται για την πρόοδο της ψυχής του.
- Και αν , Γέροντα, δεν δέχωμαι το μάλωμα ή την παρατήρηση;
- Αν δεν δέχεσαι, θα μείνης αδιόρθωτη. Όσοι δεν δέχονται τις παρατηρήσεις ούτε και από τους ανθρώπους που τους αγαπούν, τελικά παραμένουν στραβόξυλα και αχρηστεύονται μόνοι τους πνευματικά. Όπως οι σανίδες που δεν δέχονται το πλάνισμα του μαραγκού, για να γίνουν έπιπλα, καταλήγουν στα μπετά ή στις σκαλωσιές και πατιούνται και λασπώνονται, μέχρι που καταλήγουν στην φωτιά, έτσι και αυτοί στο τέλος καταστρέφονται.
- Γέροντα, όταν κάποιος διαφωνή σε ένα θέμα με τον πνευματικό του, τί πρέπει να κάνη;
- Να πη απλά και ταπεινά τον λογισμό του. Βέβαια χρειάζεται πολλή προσοχή στην επιλογή του πνευματικού , ώστε να μπορεί κανείς να τον εμπιστεύεται και να αναπαύεται με την καθοδήγησή του.
- Συμφέρει, Γέροντα, όταν κανείς βλέπη κάτι διαφορετικά από τον πνευματικό , να επιμένη στην γνώμη του;
- Όχι, γιατί δεν ξέρει τί κρύβεται πίσω από αυτό που ο ίδιος δεν θεωρεί σωστό. Για να καταλάβη π.χ. κάποιος τί κρύβεται πίσω από μια ενέργεια του πνευματικού του . ίσως ο πνευματικός να πρέπει να του πη την εξομολόγηση ενός άλλου. Επιτρέπεται να πη την εξομολόγηση ενός άλλου; Ασφαλώς όχι. Ας πούμε ότι έχει συνεννοηθεί με τον πνευματικό να τον δη την τάδε ώρα, αλλά την ώρα εκείνη πηγαίνει και κάποιος άλλος που είχε λογισμούς να αυτοκτονήση και ο πνευματικός παίρνη πρώτα εκείνον. Οπότε σκέφτεται: « Πήρε πρώτα αυτόν, εμένα με περιφρονεί » . Πώς να του πη όμως ο πνευματικός ότι αυτός είχε φθάσει στο σημείο να κάνη απόπειρα αυτοκτονίας; Αν του εξηγήση, καταστρέφει, χαντακώνει τον άλλον. Ενώ, αν σκανδαλισθή αυτός ή αν κατεβάση μούτρα, δεν θα γίνη μεγάλο κακό. Μια φορά έτσι σκανδαλίσθηκαν μερικοί που ήρθαν εκεί στο Καλύβι. Ήταν κάποιος που τον κατάφεραν με πολλή δυσκολία οι δικοί του να έρθη να συζητήσουμε και τον δέχθηκα με πολλή χαρά. Τον ασπάσθηκα, του έδωσα κομποσχοίνι, εικονάκια. Οι άλλοι παρεξηγήθηκαν. « Εμάς ο Γέροντας, είπαν, ούτε μας έδωσε σημασία » . Αυτός ο καημένος ήταν άσωτος. Εγώ ήξερα λεπτομέρειες για την ζωή του. Έφυγε μετά άλλος άνθρωπος. Χίλιες φορές να σκανδαλισθούν οι άλλοι. Δεν μπορείς , για να αναπαύσεις τον έναν με μια εξήγηση, να καταστρέψης τον άλλον.


Η κάθαρση του νου και της καρδιάς

- Γέροντα, πως έρχεται η κάθαρση του νου και της καρδιάς;
- Σας έχω πει ότι ,για να εξαγνισθούν ο νους και η καρδιά, δεν πρέπει ο άνθρωπος να δέχεται τους πονηρούς λογισμούς που του φέρνει το ταγκαλάκι , ούτε ο ίδιος να σκέφτεται πονηρά. Να προσπαθή να βάζη πάντα καλό λογισμό, να μη σκανδαλίζεται εύκολα και να βλέπη με επιείκεια και αγάπη τα σφάλματα των άλλων. Όταν πληθαίνουν οι καλοί λογισμοί, ο άνθρωπος εξαγνίζεται ψυχικά, κινείται με ευλάβεια, ειρηνεύει, και η ζωή του είναι Παράδεισος. Διαφορετικά, τα βλέπει όλα με καχυποψία και γίνεται η ζωή του κόλαση. Μόνος του κάνει την ζωή του κόλαση.
Χρειάζεται να εργασθούμε για την κάθαρση. Μπορεί να αναγνωρίζουμε τα χάλια μας αλλά αυτό δεν αρκεί. Αν δεν δεχώμαστε πονηρούς λογισμούς και οι ίδιοι δεν σκεφτώμαστε πονηρά, αλλά για ό,τι μας λένε , για ό,τι βλέπουμε βάζουμε καλό λογισμό, θα καθαρίσουν ο νους και η καρδιά. Και να απαλλαγούμε από τους δικούς μας λογισμούς, του διαβόλου τα πειράγματα θα υπάρχουν, αλλά δεν θα κολλούν, αν είναι καθαρή η καρδιά.
- Γέροντα, η προσευχή δεν βοηθάει στην κάθαρση του νου;
- Δεν φθάνει μόνο η προσευχή . Το να καίη κανείς κιλά λιβάνι, όταν προσεύχεται, αν ο νους του είναι γεμάτος από κακούς λογισμούς για τους άλλους, δεν ωφελεί. Από τον νου κατεβαίνει το τηλεγράφημα στην καρδιά και κάνει τον άνθρωπο θηρίο. Ο Θεός θέλει να έχουμε « καρδίαν καθαράν » ,και η καρδιά μας να είναι καθαρή, όταν δεν επιτρέπουμε να περνάη από τον νου μας κακός λογισμός για τους άλλους.
- Γέροντα, πρώτα φέρνει ο άνθρωπος καλό λογισμό και ύστερα βοηθάει ο Θεός;
- Κοίταξε, μόνον όταν ο άνθρωπος βάζη καλό λογισμό, δικαιούται την θεία βοήθεια. Με τον καλό λογισμό καθαρίζει την πονηρή του καρδιά, διότι « εκ της καρδίας εξέρχονται » όλα τα κακά, και πάλι « εκ του περισσεύματος της καρδίας λαλεί το στόμα ». Τον ανταμείβει μάλιστα ο Θεός για τον καλό λογισμό που βάζει.

Η μετεμψύχωση

- Γέροντα , πώς μερικοί άνθρωποι , ακόμη και μορφωμένοι , πιστεύουν στην μετεμψύχωση ;
- Η μετεμψύχωση βολεύει τους ανθρώπους , και ειδικά τους αθέους, τους απίστους. Είναι η μεγαλύτερη πονηριά του διαβόλου. Τους κρατά ο διάβολος στην ζωή της αμαρτίας, με τον λογισμό ότι η ψυχή έρχεται και ξανάρχεται σε αυτόν τον κόσμο. « Ε, και αυτήν την φορά αν δεν πετύχης, τους λέει ο διάβολος, θα ξαναρθής στην ζωή και θα πετύχης την επόμενη φορά. Και αν πάλι δεν πετύχης, θα ‘ ρθης , θα ξαναρθής ,θα εξελιχθής… » ! Οπότε και αυτοί λένε: « δεν πειράζει κι αν κάνω και αυτήν την αμαρτία » και το ρίχνουν έξω. Ζουν απρόσεκτα, δεν μετανοούν. Βλέπεις πώς τους τυφλώνει ο διάβολος και τους γαντζώνει στην κόλαση! Κι αν σε γαντζώση μια φορά ο διάβολος, θα σ’ αφήση να γυρίσης πίσω; Αυτή είναι η χειρότερη θεωρία από όλες τις ινδουϊστικές θεωρίες.
Κάποτε, αργά το απόγευμα, πέρασε από το Καλύβι ένας νεαρός. « Τέτοια ώρα, παλληκάρι, θέλω να διαβάσω και εσπερινό » ,του λέω. « Μ’ αυτά ασχολείσαι ακόμη ; » μου είπε και έφυγε. Την άλλη μέρα ξαναήρθε και μου έλεγε για κάτι οράματα. « Είχες πάρει προηγουμένως καθόλου χασίς; » , τον ρωτάω. « Παλιά, ναι. Τότε όμως που είδα τα οράματα ,δεν είχα πάρει», μου λέει. « Μήπως διάβασες για μετεμψύχωση; ». « Ναι » , μου λέει. Εκεί την έπαθε. Διάβασε για μετεμψύχωση , μπήκε ο εγωισμός μέσα και έπλασε όνειρα ότι πριν από χιλιάδες χρόνια ήταν μεγάλος άνθρωπος ,πλούσιος ! Είδε μετά σε όραμα ότι πήγε επάνω στον ουρανό , αλλά δεν τον είχαν γραμμένο εκεί και του είπαν να κατεβή. Ο διάβολος του δημιούργησε αυτήν την κατάσταση. « Όλα αυτά , του λέω, είναι παραμύθια κι εσύ τα πιστεύεις; » .
Και δυστυχώς υπάρχουν και μορφωμένοι άνθρωποι που πιστεύουν σε τέειοες χαζομάρες. Εκεί κοντά στο Καλύβι έναν γάιδαρο τον είχαν ονομάσει Νασέρ, επειδή ήταν ζωηρός. Μια μέρα ήρθε ένας Έλληνας που ζούσε στην Ελβετία και άκουσε που τον φώναζα Νασέρ. Όταν μετά από ένα διάστημα ξαναήρθε, έφερε ένα κουτί με απλά γλυκά και ένα με επίσημα. « Αυτά είναι για σένα » , μου είπε και μου έδωσε τα απλά γλυκά. « Αυτά τα καλά γλυκά , μου λέει, είναι για τον Νασέρ. Εγώ κατάλαβα, λέει, από την προηγούμενη φορά ότι ήταν ο Νασέρ. Όταν τον συνάντησα, με κοίταξε με ένα θλιμμένο βλέμμα που μου ράγισε την καρδιά . » ! Νόμιζε ότι ο Νασέρ μετεμψυχώθηκε και έγινε γάιδαρος! Και το πίστευε! « Βρε, είσαι στα καλά σου; του λέω. Εγώ τον είπα Νασέρ ,γιατί ήταν ζωηρός γάιδαρος » . Με κανέναν τρόπο δεν καταλάβαινε.
Και αυτό δεν είναι τίποτε! Να σας πω ένα άλλο: Πριν από χρόνια είχαν πάει Γερμανοί στην Κρήτη, για να κάνουν ένα μνημόσυνο για τους Γερμανούς που είχαν σκοτωθή εκεί στην Κατοχή. Την ώρα που έκαναν το μνημόσυνο, περνούσε ένας Κρητικός με τον γάιδαρό του φορτωμένο με τις πραμάτειες του. Ο γάιδαρος, όταν είδε τους ανθρώπους εκεί μαζεμένους, άρχισε να γκαρίζη. Ένας από τους Γερμανούς νόμιζε ότι ο γάιδαρος ήταν ο αδελφός του που είχε σκοτωθή στον πόλεμο και μετεμψυχώθηκε! Τον γνώρισε και τον χαιρέτησε με το γκάρισμα! Και ο Γερμανός στάθηκε προσοχή, και τακ, τον χαιρέτησε στρατιωτικά … Κλάματα ! ... Πάει αμέσως στον Κρητικό και του λέει : « Πόσα θέλεις , για να τον αγοράσω; » . « Βρε, φύγε από ‘ δω »,του λέει ο Κρητικός. Ο Γερμανός του μετρούσε τα μάρκα: « τόσα,τόσα ». « Φύγε ,άσε με », έλεγε εκείνος. Τελικά του λέει κάποιος: « Βρε χαμένε, το πληρώνει τον γάιδαρο για μερσεντές, δωσ’ τον » . Ξεφόρτωσε τα πράγματά του ο Κρητικός, τον ξεσαμάρωσε, τον ελευθέρωσε , και τον πήρε ο Γερμανός με βουρκωμένα μάτια και τον πήγε στην Γερμανία!
- Σοβαρά, Γέροντα;
- Γεγονός! Αν δεν το είχα ακούσει από σοβαρό άνθρωπο ,δεν θα το πίστευα κι εγώ.

Η πνευματική συγγένεια

- Γέροντα, χθες μας είπατε ότι όλους τους ανθρώπους που είδατε αυτές τις ,μέρες τους νιώσατε αδέλφια. Πώς είναι η πνευματική συγγένεια;
- Με όλους τους ανθρώπους είμαστε κατά σάρκα αδέλφια. Όλοι είμαστε αδέλφια και όλοι δούλοι του Θεού και οι πιστοί είμαστε επιπλέον κατά Χάριν παιδιά του Θεού, εξαγορασμένοι με το θεϊκό αίμα του Χριστού μας. Στην πνευματική ζωή κατά σάρκα συγγενεύουμε από τον Αδάμ και κατά πνεύμα από τον Χριστό. Όσοι ζουν πνευματικά νιώθουν μεταξύ τους αυτή την πνευματική συγγένεια. Σκέφτονται το ίδιο, επιδιώκουν το ίδιο, έχουν τον ίδιο σκοπό. Αν είχες λ.χ. μια κατά σάρκα αδελφή που είχε το πρόγραμμά της, ζούσε κοσμικά κ.λ.π., δεν θα ένιωθες καμία πνευματική συγγένεια με αυτήν.
- Διαλύεται ποτέ η πνευματική συγγένεια;
- Όταν πάψη ο ένας να ζη πνευματικά, παύει να συγγενεύει με τον άλλον που ζη πνευματικά. Μόνος του αποχωρίζεται. Δεν τον απομακρύνει ο άλλος. Όπως και όσο ζη κανείς κατά Θεόν, τόσο πλησιάζει στον Θεό. Όσο απομακρύνεται από την κατά Χριστόν ζωή, τόσο φεύγει μακριά Του. Δεν τον διώχνει ο Θεός. Ο άνθρωπος φεύγει μόνος του μακριά από τον Θεό. Και όπως η θεία Χάρις είναι μία δύναμη που ενεργεί από μακριά και μεταδίδεται στους ανθρώπους, έτσι και η πονηρή ενέργεια του διαβόλου είναι και αυτή μία δύναμη που ενεργεί από μακριά και μεταδίδεται . Δύο ψυχές λ.χ. αν είναι σε πνευματική κατάσταση και σκέφτεται η μία την άλλη, υπάρχει μεταξύ τους μια επαφή πνευματική και μεταφέρει η μία στην άλλη μια δύναμη θεϊκή. Και δύο ψυχές, αν ζουν αμαρτωλά και έχουν κάποια επικοινωνία μεταξύ τους, δέχεται από μακριά η μία από την άλλη μια δαιμονική επίδραση. Πάει τηλεγράφημα από την μία στην άλλη.
- Γέροντα, όταν υπάρχη τέτοια δαιμονική επικοινωνία σε δύο ανθρώπους, αν αλλάξη ο ένας προς το καλό , βοηθιέται και ο άλλος;
- Ναι, δεν βρίσκει ανταπόκριση , γιατί δεν σηκώνει ο άλλος το … ακουστικό. Κόβεται η γραμμή και δεν έχει πια επικοινωνία. Έτσι ίσως να προβληματισθή και, αν θέλη, μπορεί να βοηθηθή.
- Όταν συναναστρεφώμαστε έναν άνθρωπο που έχει πάθη, και δεν επηρεαζόμαστε από τα πάθη του, εμείς επιδρούμε στον χαρακτήρα του;
- Εάν έχουμε πνευματική κατάσταση , αγιότητα, πολύ επιδρούμε, γιατί επιδρά η Χάρις του Θεού και βοηθιέται ο συνανθρωπός μας. Όταν ανεχώμαστε τον αδελφό μας από αγάπη, εκείνος το καταλαβαίνει. Όπως και όταν υπάρχη μέσα μας κακία, χωρίς να εκδηλώνεται, πάλι εκείνος την καταλαβαίνει. Ό,τι έχει μια ψυχή, αυτό και μεταδίδει. Το πάθος μεταδίδει πάθος, ο θυμός θυμό, η οργή οργή. Ενώ, όταν στην ψυχή υπάρχουν χαρίσματα, το χάρισμα θα μεταδώση χάρισμα.
- Όταν δηλαδή κανείς συναναστρέφεται με εναρέτους, βοηθιέται;
- Και βέβαια βοηθιέται. Αν πας σε ένα κελλί που το θυμιάζουν συνέχεια, όταν βγης, θα μυρίζης θυμίαμα. Αν πας σε έναν στάβλο, θα πάρης τη μυρωδιά του στάβλου. Αν πας σε ένα κοσμικό σπίτι , θα μυρίζης κοσμικά αρώματα. Στην Κατοχή είχαμε πέντε στρέμματα πεπονιές, διάφορες ποικιλίες. Τις αμερικάνικες της Γεωργικής Σχολής, που έκαναν άσπρα πεπόνια τόοοοσο μεγάλα και πολύ γλυκά , τις αργίτικες, που ήταν οι εντόπιες κ.α. Αν τυχόν οι κολοκυθιές ήταν κοντά σε αυτές τις καλές, τις αμερικάνικες πεπονιές , έφευγε η γλύκα από το πεπόνι και πήγαινε στο κολοκύθι. Το κολοκύθι γινόταν πιο γλυκό και το πεπόνι πιο άνοστο. Αυτό γίνεται με την επικονίαση που κάνουν οι μέλισσες πηγαίνοντας από το ένα άνθος στο άλλο. Αν δης πεπόνι με ομφαλό μεγάλο, να ξέρης ότι η πεπονιά θα ήταν κοντά σε κολοκυθιά. Αν τυχόν είναι η αργίτικη πεπονιά κοντά σε καλή πεπονιά, θα πάρη γλύκα από την καλή. Θα χάση γλύκα η καλή πεπονιά , αλλά τουλάχιστον θα πάη η γλύκα σε πεπονιά. Αν όμως η κολοκυθιά είναι κοντά σε καλή πεπονιά , το κολοκύθι θα γίνη πιο γλυκό και, αν το κάνεις φαγητό , θα χρειάζεται ύστερα ένα απλόχερο αλάτι. Χάνει το πεπόνι , αλλά δεν ωφελεί και το κολοκύθι. Ενώ, αν είναι πεπόνι, χάνει βέβαια το καλό πεπόνι, αλλά γίνεται το άλλο πιο γλυκό πεπόνι. Θέλω να πω, αν ένας Χριστιανός που δεν είναι πολύ προοδευμένος πάη κοντά σε έναν πνευματικά προοδευμένο άνθρωπο, μπορεί να κουρασθή ο δεύτερος, να ζημιωθεί λίγο, αλλά ωφελείται ο πρώτος. Αν όμως ένας κοσμικός άνθρωπος , που δεν πιστεύει, πάη κοντά σε έναν πνευματικό άνθρωπο, θα πάη χαμένος ο κόπος που θα διαθέση ο πνευματικός άνθρωπος. Το πολύ-πολύ ο κοσμικός να συγκινηθή από μερικά πνευματικά που θα του πη ο άλλος και να τα φιλοσοφήση κοσμικά. Θα τα πάρη δηλαδή με το κοσμικό πνεύμα και δεν θα ωφεληθή. Δηλαδή θα γίνη γλυκύτερο... κολοκύθι.


Η συγχωρητική ευχή

Μερικοί πνευματικοί έχουν ένα τυπικό: Όταν δεν επιτρέπεται ο εξομολογούμενος να κοινωνήση, δεν του διαβάζουν συγχωρητική ευχή. Υπάρχουν και άλλοι που λένε: « Είναι η γραμμή μας να μη διαβάζουμε πάντοτε συγχωρητική ευχή » . Αυτό είναι κάτι σαν προτεσταντικό… Ήρθε ένα παιδί στο Καλύβι που είχε μερικές πτώσεις. Πήγε, εξομολογήθηκε, αλλά δεν του διάβασε συγχωρητική ευχή ο πνευματικός. Το καημένο, το έπιασε απελπισία. « Για να μη μου διαβάση ευχή ο πνευματικός, άρα δεν με συγχωράει και ο Θεός » , σκέφθηκε και πήγαινε για αυτοκτονία. « Να πας ,του λέω, στον πνευματικό να σου διαβάση ευχή. Και αν δεν σου διαβάση αυτός, να πας σε άλλον πνευματικό » .
Χωρίς συγχωρητική ευχή θα έχη συνέχεια πτώσεις ο άνθρωπος, γιατί δεν χάνει ο διάβολος τα δικαιώματα. Πώς να παλέψη ο άνθρωπος ,αφού ο διάβολος έχει ακόμα δικαιώματα ; Δεν είναι ελευθερωμένος. Δέχεται δαιμονικές επιδράσεις. Ενώ με την συγχωρητική ευχή κόβονται οι επιδράσεις, γίνεται ανακατάληψη του εδάφους, οπότε ο καημένος βοηθιέται και μπορεί να παλέψη, να αγωνισθή ,για να απαλλαγή από τα πάθη.

Η σωστή εξομολόγηση

- Γιατί μερικές φορές , ενώ η συνείδηση μας ελέγχει, δεν κάνουμε τον ανάλογο αγώνα ,για να διορθωθούμε;
- Αυτό μπορεί να συμβή και από ένα τσάκισμα ψυχικό. Όταν είναι κανείς πανικοβλημένος από κάποιον πειρασμό, θέλει να αγωνισθή, αλλά δεν έχει διάθεση ,δεν έχει ψυχική δύναμη. Τότε πρέπει να τακτοποιηθή με την εξομολόγηση. Με την εξομολόγηση παρηγοριέται, εκτονώνεται και ξαναβρίσκει με την Χάρη του Θεού το κουράγιο για αγώνα. Αν δεν τακτοποιηθή, μπορεί να του έρθη και άλλος πειρασμός ,οπότε, θλιμμένος όπως είναι, τσακίζεται περισσότερο, τον πνίγουν οι λογισμοί, απελπίζεται και μετά δεν μπορεί να αγωνισθή καθόλου.
- Κι αν αυτό συμβαίνη συχνά;
- Αν συμβαίνη συχνά, πρέπει ο άνθρωπος να τακτοποιήται συχνά , να ανοίγη την καρδιά του στον πνευματικό, για να παίρνη κουράγιο. Και όταν τακτοποιηθή, πρέπει να βάλει την μηχανή να τρέξη, να αγωνισθή φιλότιμα και εντατικά, για να πάρει καταπόδι τον έξω από ‘ δω.
- Γέροντα, όταν δεν αισθάνομαι την ανάγκη για εξομολόγηση, τι φταίει;
- Μήπως δεν παρακολουθείς τον εαυτό σου; Η εξομολόγηση είναι μυστήριο. Να πηγαίνης και απλά να λες τις αμαρτίες σου. Γιατί, τι νομίζεις; Πείσμα δεν έχεις; Εγωισμό δεν έχεις; Δεν πληγώνεις την αδελφή; Δεν κατακρίνεις; Μήπως εγώ τι πηγαίνω και λέω; « Θύμωσα, κατέκρινα… » και μου διαβάζει ο πνευματικός την συγχωρητική ευχή. Αλλά και οι μικρές αμαρτίες έχουν και αυτές βάρος. Όταν πήγαινα στον Παπα-Τύχωνα να εξομολογηθώ, δεν είχα τίποτε σοβαρό να πω και μου έλεγε: « Αμμούδα,παιδάκι μου, αμμούδα » ! Οι μικρές αμαρτίες μαζεύονται και κάνουν έναν σωρό αμμούδα, που όμως είναι βαρύτερη από μία μεγάλη πέτρα. Ο άλλος που έχει κάνει ένα αμάρτημα μεγάλο, το σκέφτεται συνέχεια, μετανοεί και ταπεινώνεται. Εσύ έχεις πολλά μικρά. Εάν όμως εξετάσης τις συνθήκες με τις οποίες εσύ μεγάλωσες και τις συνθήκες με τις οποίες μεγάλωσε ο άλλος, θα δης ότι είσαι χειρότερη από εκείνον. Να προσπαθής επίσης να είσαι συγκεκριμένη στην εξομολόγησή σου. Δεν φθάνει να πη κανείς λ.χ. « ζηλεύω, θυμώνω κ.λ.π. »,αλλά πρέπει να πη τις συγκεκριμένες πτώσεις του ,για να βοηθηθή. Και, όταν πρόκειται για κάτι βαρύ, όπως η πονηριά, πρέπει να πη και πώς σκέφθηκε και πώς ενήργησε. Αλλιώς κοροιδεύει τον Χριστό. Αν ο άνθρωπος δεν ομολογή την αλήθεια στον πνευματικό, δεν του αποκαλύπτη το σφάλμα του, για να μπορέση να τον βοηθήση, παθαίνει ζημιά, όπως και ο άρρωστος κάνει μεγάλο κακό στην υγεία του, όταν κρύβει την παθησή του από τον γιατρό. Ενώ, όταν εκθέτη τον εαυτό του όπως ακριβώς είναι, τότε ο πνευματικός μπορεί να τον γνωρίση καλύτερα και να τον βοηθήση πιο θετικά .
Ύστερα, όταν κανείς αδικήση ή πληγώση με την συμπεριφορά του έναν άνθρωπο, πρέπει πρώτα να πάει να του ζητήση ταπεινά συγχώρηση, να συμφιλιωθή μαζί του , και έπειτα να εξομολογηθή την πτώση του στον πνευματικό, για να λάβη την άφεση. Έτσι έρχεται η Χάρις του Θεού. Αν πη το σφάλμα του στον πνευματικό, χωρίς προηγουμένως να ζητήση συγχώρηση από τον άνθρωπο που τον πλήγωσε, δεν είναι δυνατόν να ειρηνεύση η ψυχή του, γιατί δεν ταπεινώνεται. Εκτός αν ο άνθρωπος που πλήγωσε έχει πεθάνει ή δεν μπορεί να τον βρη, γιατί άλλαξε κατοικία και δεν έχει την διεύθυνσή του, για να του ζητήση, έστω και γραπτώς, συγνώμμην, αλλά έχη διάθεση να το κάνη, τότε ο Θεός τον συγχωρεί, γιατί βλέπει την διάθεσή του.
- Αν, Γέροντα, ζητήσουμε συγχώρεση και δεν μας συγχωρήση;
- Τότε να κάνουμε προσευχή να μαλακώση ο Θεός την καρδιά του. Υπάρχει όμως περίπτωση να μη βοηθάη ο Θεός να μαλακώση η καρδιά του ,γιατί, αν μας συγχωρήση, μπορεί να ξαναπέσουμε στο ίδιο σφάλμα.
- Γέροντα, όταν κανείς κάνη ένα σοβαρό σφάλμα, υπάρχει περίπτωση να μην μπορή να το εξομολογηθή αμέσως;
- Γιατί να το αφήση;Για να ξινίση; Όσο κρατάς ένα χαλασμένο πράγμα, τόσο χαλάει. Γιατί να αφήση να περάσουν ένας-δύο μήνες , για να πάη στον πνευματικό να το εξομολογηθή; Να πάη το συντομώτερο. Αν έχη μία πληγή ανοιχτή, θα αφήση να περάση ένας μήνας, για να την θεραπεύση; Ούτε να περιμένη να πάη, όταν θα έχη πολύ χρόνο ο πνευματικός, για να έχει πιο πολλή άνεση. Αυτό το ένα σφάλμα, τακ-τακ να το λέη αμέσως και μετά, όταν ο πνευματικός θα έχη χρόνο, να πηγαίνη για πιο πολύ, για μια συζήτηση κ.λ.π.
Δεν χρειάζεται πολλή ώρα, για να δώσω εικόνα του εαυτού μου. Όταν η συνείδηση δουλεύη σωστά, δίνει ο άνθρωπος με δυό λόγια εικόνα της καταστάσεως του. Όταν όμως υπάρχη μέσα του σύγχυση, μπορεί να λέη πολλά και να μην δίνει εικόνα. Να ,βλέπω, μερικοί μου γράφουν ολόκληρα τετράδια, είκοσι-τριάντα σελίδες αναφοράς με μικρά γράμματα , και μερικές σελίδες υστερόγραφο… Όλα αυτά που γράφουν, μπορούσαν να τα βάλουν σε μία σελίδα.

Η ωφέλεια από την καλή συναναστροφή
Η αδελφοσύνη

Γέροντα, ανησυχώ όταν λέτε ότι θα περάσουμε δύσκολα χρόνια.
- Να είστε αγαπημένες , μονιασμένες , καταρτισμένες πνευματικά, να έχετε παλληκαριά, να είστε ένα σώμα, και μη φοβάσθε τίποτε. Βοηθάει μετά ο Θεός. Να καλλιεργήσετε την αγάπη την πνευματική. Να έχετε την αγάπη που έχει η μάνα για το παιδί. Να υπάρχη η αδελφοσύνη, η θυσία. Θα περάσουμε σιγά-σιγά δύσκολες μέρες. Φυσικά εμείς οι μοναχοί φεύγουμε από τον κόσμο και αφήνουμε γνωστούς και συγγενείς , για να μπούμε στην μεγάλη οικογένεια του Αδάμ- του Θεού. Οι λαϊκοί όμως επιβάλλεται να έχουν σχέσεις με γνωστούς και συγγενείς που ζουν πνευματικά ,για να βοηθιούνται. Ο Χριστιανός που αγωνίζεται μέσα στον κόσμο βοηθιέται, όταν έχη σχέσεις με πνευματικούς ανθρώπους. Όσο πνευματικά και να ζη κανείς, έχει ανάγκη – ιδίως στην εποχή που ζούμε – από την καλή συντροφιά. Η επαφή με πνευματικούς ανθρώπους πολύ τον βοηθάει- περισσότερο κι από την πνευματική μελέτη – διότι αυτή η χαρά του πνευματικού συνδέσμου του δίνει όρεξη μεγάλη, για να αγωνίζεται πνευματικά. Ακόμα και στην εργασία, σε μια δημόσια υπηρεσία κ.λ.π. ,καλά είναι να γνωρίζονται μεταξύ τους οι πνευματικοί άνθρωποι , για να αλληλοβοηθούνται. Μπορεί, ας υποθέσουμε , να παρουσιασθή ένα πρόβλημα μεταξύ συναδέλφων, να χρειάζωνται αλληλοσυμπαράσταση και να διστάζη ο ένας να μιλήση στον άλλον , αν δεν γνωρίζωνται.
- Όταν ,Γέροντα, ένας αρνηθή να μας εξυπηρετήση σε κάποια ανάγκη μας , είναι σωστό να δυσκολευώμαστε να του ξαναζητήσουμε κάτι που θα χρειασθούμε;
- Όχι, δεν πρέπει . Ίσως τότε να μην είχε την δυνατότητα να εξυπηρετήση. Είναι σαν να μου ζητάς ένα σταυρουδάκι, και σου το δίνω. Άλλη φορά μου ζητάς, αλλά δεν έχω να σου δώσω , και δεν σου δίνω. Εγώ ύστερα αγοράζω σταυρουδάκια, για να έχω να δίνω, και έρχεσαι εσύ και δεν μου ζητάς, ενώ εγώ περιμένω μια ευκαιρία να τα μοιράσω. Σήμερα οι άνθρωποι ζουν στην ίδια πολυκατοικία και δεν γνωρίζονται μεταξύ τους . Παλιά υπήρχε η γειτονιά, που βοηθούσε τους ανθρώπους να γνωρισθούν , και σε μια ανάγκη στήριζε ο ένας τον άλλον. Πήγαινε, ας υποθέσουμε , ένας κάπου με το κάρο και συναντούσε στο δρόμο έναν γνωστό του. « Από πού έρχεσαι; που πας; τον ρωτούσε. Προς τα εκεί πάω και εγώ. Ανέβα πάνω να πάμε μαζί » . Ή άλλος, αν είχε πρόγραμμα να πάη κάπου με το άλογο , το έλεγε και στον γείτονα και τον ρωτούσε: « Εσύ πού θέλεις να πας ; Αν μπορείς να περιμένης, σε τρεις ώρες φεύγω με το άλογο και μπορώ να σε πάρω μαζί μου » ή « αύριο θα φύγω για κει. Έλα από το σπίτι να κοιμηθής σε μας ,για να φύγουμε συντροφιά νωρίς το πρωί ». Σκέφτονταν οι άνθρωποι τον άλλον και , όταν μπορούσαν να κάνουν μια εξυπηρέτηση ,δεν την απέφευγαν. Είχαν την καλή περιέργεια και ρωτούσαν , για να εξυπηρετήσουν σε όλες τις περιπτώσεις. Ακόμη και από χωριό σε χωριό είχαν γνωστούς.
- Γέροντα, τι βοηθάει να δεθούν πνευματικά οι άνθρωποι;
- Στις μέρες μας και να μη θέλουν να δεθούν οι πνευματικοί άνθρωποι, θα τους αναγκάση ο διάβολος να δεθούν. Ο διάβολος με την πολλή του κακία κάνει το μεγαλύτερο καλό σήμερα στον κόσμο. Γιατί, ας πούμε, ένας πατέρας που είναι πιστός και θέλει λ.χ. να κάνη φροντιστήριο στα παιδιά του, θα είναι αναγκασμένος να βρη έναν καλό και πιστό δάσκαλο , για να βάλη στο σπίτι του. Ένας δάσκαλος πάλι που είναι πιστός και θέλει να κάνη φροντιστήριο σε παιδιά, γιατί δεν διορίσθηκε ακόμη, θα ζητά να βρη μια οικογένεια καλή, για να νιώθει ασφάλεια. Ή ένας τεχνίτης που ζει πνευματικά, είτε ελαιοχρωματιστής είναι είτε ηλεκτρολόγος κ.λ.π., θα ψάχνη να βρη να δουλέψει σε μια καλή οικογένεια, ώστε να νιώθη άνετα , γιατί σε ένα κοσμικό σπίτι θα βρίσκη τον μπελά του . Ένας χριστιανός νοικοκύρης πάλι θα ψάχνη να βάλη στο σπίτι του έναν καλό τεχνίτη , που να είναι και πιστός άνθρωπος. Έτσι θα ψάχνη και ο ένας και ο άλλος να βρη έναν πνευματικό άνθρωπο , για να μπορή να συνεργασθή. Σιγά- σιγά λοιπόν θα γνωρισθούν μεταξύ τους οι πνευματικοί άνθρωποι από όλα τα επαγγέλματα και από όλες τις επιστήμες. Τελικά ο διάβολος με την κακία του, χωρίς να το θέλη, κάνει καλό: χωρίζει τα πρόβατα από τα γίδια. Θα χωρίσουν λοιπόν τα πρόβατα από τα γίδια και θα ζουν ως « μία ποίμνη, εις ποιμήν » . Και βλέπεις, άλλοτε στα χωριά είχαν τσομπάνο και ο κάθε χωρικός έδινε τα πρόβατα ή τα γίδια που είχε, άλλος πέντε, άλλος δέκα, και βοσκούσαν πρόβατα και γίδια μαζί, γιατί τα γίδια τότε ήταν φρόνιμα και δεν χτυπούσαν με τα κέρατα τα πρόβατα. Τώρα τα γίδια αγρίεψαν και χτυπούν άγρια τα πρόβατα του Χριστού. Τα πρόβατα πάλι ψάχνουν καλό βοσκό και κοπάδι μόνον από πρόβατα. Γιατί έτσι που έγινε ο κόσμος , είναι μόνο για όσους ζουν στην αμαρτία. Για αυτό θα χωρίζωνται οι άνθρωποι και θα ξεχωρίσουν τα πρόβατα από τα ερίφια. Όσοι θα θέλουν να ζουν πνευματική ζωή, σιγά-σιγά δεν θα μπορούν να ζήσουν μέσα σε αυτόν τον κόσμο . Θα ψάχνουν να βρουν τους όμοιους τους , ανθρώπους του Θεού, να βρουν Πνευματικό, και θα απομακρυνθούν ακόμη περισσότερο από την αμαρτία. Και αυτό το καλό το κάνει τώρα ο διάβολος με την κακία του, χωρίς να το θέλη. Έτσι βλέπουμε, όχι μόνο στις πόλεις αλλά και στα χωριά, άλλους να τρέχουν στα νταούλια, στα μπουζούκια κ.λ.π., να ζουν αδιάφορα, και άλλους να τρέχουν στις αγρυπνίες, στις παρακλήσεις, στις πνευματικές συγκεντρώσεις, και οι άνθρωποι αυτοί να είναι δεμένοι μεταξύ τους. Στα δύσκολα χρόνια δημιουργείται μία αδελφοσύνη πολύ δυνατή. Στον πόλεμο δυό χρόνια ζήσαμε μαζί οι στρατιώτες στην διλοχία και ήμασταν περισσότερο δεμένοι και από αδέλφια ,επειδή ζήσαμε όλοι μαζί τις δυσκολίες, τους κινδύνους. Ήμασταν τόσο συνδεδεμένοι ,που έλεγε ο ένας τον άλλο « αδελφό » . Ήταν κοσμικοί άνθρωποι , με κοσμικά φρονήματα, και όμως δεν ήθελε να χωρισθή ο ένας από τον άλλον. Ούτε Ευαγγέλιο είχαν διαβάσει ούτε πνευματικά βιβλία. Είχαν την απλή κοσμική μόρφωση, με την καλή έννοια, αλλά είχαν το μεγαλύτερο από όλα, την αγάπη, την αδελφοσύνη. Τώρα τελευταία πέθανε ένας συστρατιώτης μας και μαζεύτηκαν στην κηδεία του οι άλλοι από όλα τα μέρη. Ήρθε και εδώ προ ημερών ένας συστρατιώτης μου να με δη. Πώς με αγκάλιασε! Δεν μπορούσα να βγω από τα χέρια του. Τώρα πολεμάμε με τον διάβολο. Για αυτό κοιτάξτε να αδελφωθήτε πιο πολύ. Έτσι θα συμβαδίσουμε όλοι μαζί στον δρόμο που χαράξαμε , στο απότομο μονοπάτι της ανηφόρας για τον γλυκό Γολγοθά.

Καπακωμένη συνείδηση

- Γέροντα, όταν μου λένε: « αυτή η επιθυμία είναι στο υποσυνείδητο, αλλά δεν το καταλαβαίνεις », πώς θα το καταλάβω;
- Αν προσέξης, θα δης πως, ενώ λες ότι δεν έχεις τίποτε, δεν νιώθης και καλά. Για αυτό χρειάζονται εξετάσεις. Όταν ένας δεν νιώθη καλά, έχη μια σωματική κατάπτωση κ.λ.π., του κάνουν εξετάσεις μικροβιολογικές ,αξονική τομογραφία, για να βρουν από πού προέρχεται αυτό που αισθάνεται. Αν βλέπης ότι δεν έχεις γαλήνη αλλά στενοχώρια, να ξέρης ότι υπάρχει μέσα σου κάτι ανικανοποίητο και πρέπει να το βρης, για να το διορθώσης. Κάνεις, ας υποθέσουμε ένα σφάλμα. Στενοχωριέσαι αλλά δεν το εξομολογείσαι. Σου συμβαίνει ένα ευχάριστο γεγονός και νιώθης χαρά. Αυτή η χαρά σκεπάζει την στενοχώρια για το σφάλμα σου και σιγά-σιγά το ξεχνάς. Δε το βλέπεις, επειδή καπακώθηκε από τη χαρά.
Οι χαρές σκεπάζουν το σφάλμα , το πάνε πιο κάτω, πιο βαθιά, αλλά εκείνο εσωτερικά δουλεύει. Έτσι ο άνθρωπος αρχίζει να σκληραίνη, γιατί καταπατά την συνείδησή του και η καρδιά του πιάνει σιγά-σιγά γλίτσα. Ύστερα το ταγκαλάκι όλα του τα δικαιολογεί: « αυτό δεν είναι τίποτε, εκείνο είναι φυσιολογικό », ανάπαυση όμως δεν έχει, γιατί η στενοχώρια δουλεύει από κάτω. Νιώθη μια ανησυχία, δεν έχει εσωτερική γαλήνη. Ζη με ένα συνεχές άγχος. Είναι βασανισμένος. Δεν βρίσκει τι φταίει, γιατί τα σφάλματά του είναι καπακωμένα. Δεν καταλαβαίνει ότι υποφέρει, επειδή αμάρτησε.
- Γέροντα, μπορεί να βοηθηθή ένας τέτοιος άνθρωπος, αν του πης ποια είναι η αιτία της ταλαιπωρίας του;
- Κοίταξε, θέλει προσοχή, γιατί, όταν του βάλης τα πράγματα στη θέση τους , ξυπνάει η συνείδηση και αρχίζει ο έλεγχος. Και αν δεν ταπεινωθή, μπορεί να φθάση στην απελπισία , επειδή δεν αντέχει την αλήθεια. Αν όμως ταπεινωθή ,θα βοηθηθή.
- Γέροντα, υπάρχουν άνθρωποι που γεννιούνται με πωρωμένη συνείδηση;
- Όχι, δεν υπάρχουν άνθρωποι που γεννήθηκαν με πωρωμένη συνείδηση. Δεν έκανε ο Θεός τέτοια συνείδηση. Όταν όμως καπακώνη κανείς τα σφάλματά του, η συνείδησή του σιγά-σιγά πιάνει πουρί και δεν τον ελέγχει.
- Γίνεται, Γέροντα, αυτόνομος κάνει δικούς του νόμους.
- Ναι , είναι φοβερό.
- Είναι πλάνη;
- Εμ ,πλάνη είναι.

Μετάνοια αναγκαστική

- Γέροντα, ο Αββάς Ισαάκ γράφει: « Πάσα μετάνοια γινομένη άνευ της προαιρέσεως ούτε χαράν περιέχει, ούτε λογίζεται άξια ανταμοιβής » . Πώς μπορεί να μετανοή κανείς χωρίς την προαίρεσή του;
- Αναγκάζεται να μετανοήση, μια που ξέπεσε στα μάτια των άλλων, αλλά δεν έχει ταπείνωση. Έτσι το καταλαβαίνω.
- Δηλαδή υπάρχει μετάνοια χωρίς την προαίρεσή μας;
- Ναι , είναι η αναγκαστική μετάνοια. Σου ζητάω δηλαδή να με συγχωρέσης για ένα κακό που σου έκανα , για να γλυτώσω από τις συνέπειες , αλλά εσωτερικά δεν αλλάζω. Ο διαβολεμένος άνθρωπος κάνει δήθεν ότι μετάνιωσε και πηγαίνει με πονηριά, βάζει μετάνοιες με προσποιητή καλωσύνη, για να πλανέση τους άλλους. Αλλά και το να πάη κανείς να πη τις αμαρτίες του στον πνευματικό ,γιατί φοβάται μήπως πάη στην κόλαση , κι αυτό δεν είναι μετάνοια . Γιατί δεν είναι ότι μετανοεί για τις αμαρτίες του, αλλά το θέμα είναι να μην πάη στην κόλαση! Μετάνοια πραγματική είναι πρώτα να συναισθανθή ο άνθρωπος το σφάλμα του , να πονέση , να ζητήση συγχώρεση από τον Θεό και μετά να εξομολογηθή. Έτσι θα έρθη η θεία παρηγοριά . Για αυτό πάντα συνιστώ μετάνοια και εξομολόγηση. Μόνον εξομολόγηση ποτέ δεν συνιστώ.
Να , και όταν γίνεται ένας σεισμός, βλέπει κανείς ότι όσοι έχουν καλή προαίρεση συγκλονίζονται, μετανοούν και αλλάζουν ζωή. Οι άλλοι, οι περισσότεροι , έρχονται προς στιγμήν σε συναίσθηση, μόλις όμως περάση ο κίνδυνος ,πάλι γυρίζουν στην παλιά τους ζωή. Για αυτό, όταν μου είπε κάποιος ότι στην πόλη που μένει έγινε δυνατός σεισμός ,του είπα: « Σας κούνησε δηλαδή γερά. Σας ξύπνησε όμως; » . « Μας ξύπνησε, μας ξύπνησε » , μου λέει. « Πάλι όμως θα κοιμηθήτε », του είπα.

Να αφεθούμε στην θεία πρόνοια

Όποιος παρακολουθεί τις ευεργεσίες του Θεού, μαθαίνει να εξαρτά τον εαυτό του από την θεία πρόνοια. Νιώθει μετά σαν το μωρό στην κούνια, που, αν το αφήση για λίγο η μητέρα του, αρχίζει να κλαίη, μέχρι να τρέξη πάλι κοντά του. Αν αφεθή κανείς στον Θεό, είναι μεγάλη υπόθεση. Όταν πρωτοπήγα στην Ιερά Μονή Στομίου, δεν είχα που να μείνω. Όλο το μοναστήρι ήταν γεμάτο μπάζα. Βρήκα μια γωνιά κοντά στην μάνδρα, έβαλα κάτι από πάνω, για να την σκεπάσω λίγο, και εκεί περνούσα τα βράδυα καθιστός, γιατί δεν χωρούσα να ξαπλώσω. Μια μέρα ήρθε ένας γνωστός μου ιερομόναχος και μου λέει: « Καλά, πως μένεις εδώ; ». « Γιατί, του λέω, οι κοσμικοί είχαν περισσότερα από μας; Όταν είπαν στον Κανάρη, τότε που ζήτησε δάνειο, “ δεν έχεις Πατρίδα”, εκείνος είπε: « Θα αποκτήσουμε Πατρίδα » . Αν κοσμικός άνθρωπος είχε τέτοια πίστη, εμείς να μην έχουμε εμπιστοσύνη στον Θεό; Αφού η Παναγία οικονόμησε να βρεθώ εδώ, δεν θα φροντίση για το μοναστήρι της , όταν έρθει η ώρα; » . Και πράγματι, πώς τα οικονόμησε σιγά-σιγά όλα η Παναγία! Θυμάμαι, όταν έρριχναν οι μάστορες το μπετόν ,για να φτιάξουν την πλάκα στα κελλιά που είχαν καή, δεν έφθασαν τα τσιμέντα. Υπολειπόταν το ένα τρίτο ,για να τελειώση η πλάκα. Έρχονται οι μάστορες και μου λένε: « Τα τσιμέντα τελειώνουν. Να αραιώσουμε το μπετόν, για να φθάση για όλη την πλάκα » . « Όχι, τους λέω, συνεχίστε κανονικά » . Να φέρουμε άλλα δεν γινόταν, γιατί τα ζώα ήταν στον κάμπο. Έπρεπε να πάνε οι μάστορες δυο ώρες ως την Κόνιτσα και δυο ώρες ως τον κάμπο, στα χωράφια, για να βρουν ζώα. Πότε να πάνε, πότε να γυρίσουν. Ύστερα, οι άνθρωποι είχαν τις δουλειές τους. Δεν μπορούσαν να έρθουν άλλη μέρα. Βλέπω, είχαν ρίξει τα δυο τρίτα της πλάκας. Μπήκα στο εκκλησάκι και λέω: « Τι θα γίνη τώρα ,Παναγία μου; Σε παρακαλώ, βοήθησέ μας » . Μετά βγήκα έξω…
- Και τι έγινε , Γέροντα;
- Και η πλάκα τελείωσε και τα τσιμέντα περίσσεψαν!
- Οι μάστορες το κατάλαβαν;
- Πώς δεν το κατάλαβαν. Είναι μερικές φορές πολύ μεγάλη η βοήθεια του Χριστού και της Παναγίας!

Να καθρεφτίζουμε τους εαυτούς μας στους άλλους.

Ο άνθρωπος βλέπει καλύτερα τον εαυτό του, όταν τον καθρεφτίζη στους άλλους. Ο Θεός στον κάθε άνθρωπο δίνει το χάρισμα που του χρειάζεται , για να βοηθηθή, άσχετα αν το αξιοποιήση ή όχι. Αν το αξιοποιήση, θα φθάση στην τελειότητα. Τα ελαττώματα πάλι είναι δικά μας. Είτε τα αποκτήσαμε από δική μας απροσεξία είτε τα κληρονομήσαμε από τους γονείς μας, ο καθένας μας πρέπει να κάνη τον ανάλογο αγώνα , για να απαλλαγή από αυτά. Μέχρι να απαλλαγούμε, πρέπει να καθρεφτίζουμε τον εαυτό μας στα κουσούρια του άλλου και να εξετάζουμε που βρισκόμαστε εμείς. Αν δούμε λ.χ. στον άλλον ένα ελάττωμα , αμέσως να πούμε: « για να δω, μήπως το έχω κι εγώ; » και, αν το έχουμε, να αγωνισθούμε να το κόψουμε.
- Και αν, Γέροντα, μου λέη ο λογισμός ότι δεν έχω αυτό το ελάττωμα , τι να λέω;
- Να λες: « Εγώ έχω άλλα μεγαλύτερα . Αυτό είναι πολύ μικρό σε σχέση με τα δικά μου » . Γιατί μπορεί καμμιά φορά να είναι μικρότερα τα δικά σου ελαττώματα , αλλά να έχης λιγώτερα ελαφρυντικά. Αν εξετάζη κανείς έτσι τον εαυτό του , βλέπει ότι αυτός έχει μεγαλύτερα κουσούρια από τον άλλον. Ύστερα βλέπει και τις αρετές του άλλου. « Για να δω, λέει, υπάρχει σε εμένα αυτή η αρετή; Όχι. Πω πω! Πόσο μακριά είμαι από εκεί που έπρεπε να βρίσκωμαι! » . Όποιος εργάζεται έτσι , από όλα βοηθιέται ,αλλοιώνεται με την καλή έννοια και τελειοποιείται. Ωφελείται από τους Αγίους, ωφελείται από τους αγωνιστές, ωφελείται ακόμη και από τους κοσμικούς. Γιατί, αν δη έναν κοσμικό λ.χ. να μην υπολογίζει τον εαυτό του, να θυσιάζεται , λέει: « αυτό το φιλότιμο το έχω εγώ; δεν το έχω , και είμαι και πνευματικός άνθρωπος ! », οπότε προσπαθεί να τον μιμηθή. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε να κάνουμε πολλή δουλειά. Ο Καλός Θεός όλα τα οικονομάει για το καλό μας με σοφό τρόπο.

Ο διάβολος παρουσιάζεται ως άγγελος φωτός

Όποιος δεν έχει νιώσει την απερίγραπτη χαρά ,την παραδεισένια, δεν έχει δηλαδή πνευματικές εμπειρίες ,εύκολα μπορεί να πλανηθή, αν δεν προσέξη. Ο διάβολος είναι πονηρός. Ερεθίζει λίγο την καρδιά του ανθρώπου και τον κάνει να αισθάνεται μια ευχαρίστηση , οπότε τον πλανάει ,δίνοντάς του την εντύπωση ότι η ευχαρίστηση αυτή είναι πνευματική ,θεία. Κλέβει την καρδιά και νομίζει ο άνθρωπος πως πάει καλά. « Δεν ένιωσα, ταραχή » , λέει. Ναι ,αλλά αυτό που ένιωσες δεν είναι η πραγματική, η πνευματική χαρά. Η πνευματική χαρά είναι κάτι το ουράνιο.
Ο διάβολος μπορεί να παρουσιασθή και σαν άγγελος ή σαν άγιος. Ο καμουφλαρισμένος δαίμονας σε άγγελο ή σε άγιο σκορπάει ταραχή – αυτό που έχει - , ενώ ο πραγματικός άγγελος ή Άγιος σκορπάει πάντα χαρά παραδεισένια και αγαλλίαση ουράνια. Ο ταπεινός και καθαρός άνθρωπος ,ακόμη και άπειρος να είναι, διακρίνει τον Άγγελο του Θεού από τον δαίμονα που παρουσιάζεται σαν άγγελος φωτός ,γιατί έχει πνευματική καθαριότητα και συγγενεύει με τον Άγγελο. Ενώ ο εγωιστής και σαρκικός πλανιέται εύκολα από τον πονηρό διάβολο. Όταν ο διάβολος παρουσιάζεται σαν άγγελος φωτός ,αν ο άνθρωπος βάλη ένα ταπεινό λογισμό, εξαφανίζεται. Ένα βράδυ, στην μονή Στομίου ,μετά το Απόδειπνο, έλεγα την ευχή στο κελλί καθισμένος σε ένα σκαμνί. Για μια στιγμή ακούω όργανα και κλαρίνα σε ένα οίκημα που ήταν λίγο πιο πέρα για τους ξένους. Παραξενεύτηκα! « Τι όργανα είναι αυτά που ακούγονται τόσο κοντά ! » , είπα. Το πανηγύρι είχε περάσει. Σηκώνομαι από το σκαμνί και πηγαίνω στο παράθυρο να δω τι συμβαίνει έξω. Βλέπω ησυχία παντού. Τότε κατάλαβα ότι ήταν από πειρασμό ,για να διακόψω την προσευχή. Γύρισα και συνέχισα την ευχή . Ξαφνικά ένα δυνατό φως γέμισε το κελλί. Η οροφή εξαφανίστηκε , άνοιξε η σκέπη και φάνηκε μια στήλη φωτός που έφθανε μέχρι τον ουρανό. Στην κορυφή αυτής της φωτεινής στήλης φαινόταν το πρόσωπο ενός ξανθού νέου, με μακριά μαλλιά και γένια, που έμοιαζε με τον Χριστό. Επειδή έβλεπα το μισό πρόσωπό του ,σηκώθηκα από το σκαμνί ,για να το δω ολόκληρο. Τότε άκουσα μέσα μου μια φωνή: « Αξιώθηκες να δης τον Χριστό » . « Και ποιος είμαι εγώ ο ανάξιος , που αξιώθηκα να δω τον Χριστό; » , είπα και έκανα τον σταυρό μου. Αμέσως το φως και ο δήθεν Χριστός χάθηκαν και είδα ότι η οροφή βρισκόταν στη θέση της.
Αν ο άνθρωπος δεν έχη το κεφάλι του πολύ καλά κλειδωμένο, μπορεί ο πονηρός να του βάλη λογισμό υπερήφανο και να τον πλανέση με φαντασίες και ψεύτικα φώτα, τα οποία δεν ανεβάζουν στον Παράδεισο, αλλά γκρεμίζουν στο χάος . Για αυτό πρέπει να μη ζητάη ποτέ φώτα ή θεία χαρίσματα κ.λ.π. , αλλά μετάνοια. Η μετάνοια θα φέρει την ταπείνωση και μετά ο Καλός Θεός θα δώση ό,τι που είναι απαραίτητο. Όταν ήμουν στο Σινά, στο ασκητήριο της Αγίας Επιστήμης , μια φορά το ταγκαλάκι πήγε να με … εξυπηρετήση ! Το ασκητήριο είχε τρία –τέσσερα σκαλάκια . Την νύχτα, όταν είχε αστροφεγγιά ,πήγαινα στις σπηλιές και ,για να κατέβω τα σκαλάκια, άναβα το τσακμάκι. Μια φορά πάω να ανάψω το τσακμάκι, δεν άναβε. Σε μια στιγμή βλέπω ένα φως σε έναν βράχο σαν από δυνατό προβολέα ,φαπ ! Ω, φώτισε τα πάντα γύρω γύρω! « Να μου λείψουν τέτοια φώτα » , είπα, και γύρισα πίσω. Αμέσως χάθηκε το φως. Βρε τον διάβολο, δεν ήθελε να φέξω με το τσακμάκι ,για να κατεβώ! « Κρίμα δεν είναι ,σου λέει, να παιδεύεται; Ας του δώσω εγώ φώτα » ! Καλωσύνη του !
- Πώς καταλάβατε ,Γέροντα, ότι δεν ήταν από τον Θεό;
- Εμ ,καταλαβαίνεται. Φοβερό!

Ο πνευματικός καθορίζει πότε θα κοινωνάη ο πιστός

- Γέροντα, ο Απόστολος Παύλος γράφει: « Ο εσθίων και πίνων αναξίως κρίμα εαυτώ εσθίει και πίνει ». Πότε κοινωνάει κανείς « αναξίως »;

- Βασικά πρέπει να προσερχώμαστε στην θεία Κοινωνία έχοντας συναίσθηση της αναξιότητός μας. Ο Χριστός ζητά από μας την συντριβή και την ταπείνωση. Όταν υπάρχη κάτι που ενοχλεί την συνείδησή μας , πρέπει να το τακτοποιούμε. Αν π.χ. μαλώσαμε με κάποιον ,πρέπει να συμφιλιωθούμε μαζί του και ύστερα να κοινωνήσουμε.

- Γέροντα, μερικοί, ενώ έχουν ευλογία από τον πνευματικό να κοινωνήσουν , διστάζουν.

- Δεν θα ρυθμίση κανείς μόνος του ,αν θα κοινωνήση ή όχι. Αν μόνος του αποφασίζη να κοινωνήση ή να μην κοινωνήση ,θα το εκμεταλλευτή ο διάβολος και θα του ανοίξη δουλειά. Πολλές φορές ,νομίζουμε ότι είμαστε άξιοι , ενώ δεν είμαστε, ή άλλοτε σύμφωνα με το πνεύμα των Αγίων Πατέρων χρειάζεται η θεία μετάγγιση για νοσηλεία και η θεία παρηγοριά ,γιατί από την πολλή συντριβή της μετανοίας μπορεί να έρθει από τα δεξιά ο εχθρός και να μας ρίξη σε απόγνωση.

- Δηλαδή, Γέροντα, κάθε πότε πρέπει να κοινωνάη κανείς;

- Το κάθε πότε πρέπει να κοινωνάη κανείς και το πόσο πρέπει να νηστεύη πριν από την θεία Κοινωνία δεν μπαίνει σε καλούπι. Ο πνευματικός θα καθορίζη με διάκριση κάθε πότε θα κοινωνάη και πόσο θα νηστεύη ,ανάλογα με την αντοχή που έχει. Παράλληλα θα τον οδηγή και στην πνευματική νηστεία ,την αποχή από τα πάθη, ρυθμίζοντας την κι αυτήν ανάλογα με το πόσο συναισθάνεται το σφάλμα του και έχοντας υπόψιν του το κακό που μπορεί να κάνη ο εχθρός πολεμώντας μια ευαίσθητη ψυχή ,για να την φέρη σε απόγνωση. Σε πτώσεις λ.χ. σαρκικές, για τις οποίες δίνεται κανόνας σαράντα ημερών αποχής από την Θεία Κοινωνία ,μπορεί ο διάβολος να ρίξη πάλι την ψυχή στις τριάντα πέντε ημέρες και, αν δοθή νέος κανόνας σαράντα ημερών ,ο διάβολος θα πάρη φαλάγγι την ψυχή, οπότε ζαλίζεται και απελπίζεται . Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί ο πνευματικός ,μετά τον πρώτο κανόνα, να πη: « Κοίταξε, πρόσεξε μια εβδομάδα και να κοινωνήσης », και ύστερα να κοινωνάη συνέχεια σε κάθε Λειτουργία ,για να μπορέση να πάρη επάνω της η ψυχή και να πάη ο διάβολος πέρα. Ένας πάλι που ζη πνευματική και προσεκτική ζωή θα προσέρχεται στο μυστήριο, όποτε αισθάνεται την θεία Κοινωνία ως ανάγκη και όχι από συνήθεια , αλλά αυτό θα γίνεται με την ευλογία του πνευματικού του.

Οι αμαρτωλοί έχουν πολύ υλικό για ταπείνωση

Όσοι έζησαν αμαρτωλή ζωή και ύστερα μετανόησαν και άρχισαν να ζουν πνευματικά, πρέπει να δέχωνται με χαρά τις ταπεινώσεις και τις θλίψεις που τους συμβαίνουν, γιατί έτσι εξοφλούν. Βλέπουμε την Οσία Μαρία την Αιγυπτία, που έζησε αμαρτωλή ζωή, όταν μετανόησε και άλλαξε ζωή, οι κοσμικές επιθυμίες την βασάνιζαν. Έκανε όμως μεγάλη πάλη, για να τις διώχνη. Της έλεγε ο διάβολος: « Τι θα χάσης, αν δης λιγάκι την Αλεξάνδρεια; Δεν σου λέω να διασκεδάσης, μόνο να την δης λίγο από μακριά », και εκείνη ούτε γύριζε να κοιτάξη. Τι μετάνοια είχε! Άλλες Όσιες, που δεν είχαν ζήσει κοσμική ζωή, δεν είχαν πόλεμο. Η Οσία Μαρία, που είχε ζήσει κοσμική ζωή, είχε και πόλεμο. Η ταλαιπωρία αυτή είναι η καυτηρίαση των πληγών της αμαρτίας. Και έτσι φθάνουν και οι μεν και οι δε στην ίδια κατάσταση.
- Σε αυτές τις περιπτώσεις , Γέροντα, δεν υπάρχει καθόλου θεία παρηγοριά;
- Πώς! Πολλή, πολλή ! Η Οσία Μαρία είχε φτάσει σε τέτοια πνευματικά μέτρα, που βρισκόταν έναν πήχυ πάνω από την γη, όταν προσευχόταν.
Οι πολλοί αμαρτωλοί, αν γνωρίσουν τον εαυτό τους , έχουν φυσιολογικά και πολύ υλικό για ταπείνωση. Η κάθε πτώση είναι φυσικά πτώση, αλλά είναι και υλικό για ταπείνωση και προσευχή. Οι αμαρτίες , αν αξιοποιηθούν για ταπείνωση, είναι σαν την κοπριά που ρίχνουμε στα φυτά. Γιατί να μην χρησιμοποιήση λοιπόν κανείς αυτό το υλικό , για να λιπάνη το χωράφι της ψυχής του, για να γίνη γόνιμο και να καρποφορήση; Ένας δηλαδή που έχει κάνει μεγάλες αμαρτίες, αν αισθανθή πόσο έφταιξε και πη : « δεν πρέπει να σηκώνω κεφάλι, να βλέπω άνθρωπο » , επειδή ταπεινώνεται πολύ, δέχεται πολλή Χάρη, προχωρεί σταθερά και μπορεί να φτάση σε μεγάλα μέτρα. Ενώ ένας που δεν έχει κάνει μεγάλες αμαρτίες, αν δεν τοποθετηθή σωστά , ώστε να πη : « με φύλαξε ο Θεός από τόσες κακοτοπιές. Είμαι πολύ αχάριστος , είμαι πιο αμαρτωλός από τον αμααρτωλό » , υστερεί πνευματικά από τον άλλον.
Θυμηθήτε π.χ. τον Φαρισαίο και τον Τελώνη. Ο Φαρισαίος είχε έργα, αλλά είχε και υπερηφάνεια. Ο Τελώνης είχε αμαρτίες , αλλά είχε αναγνώριση, συντριβή, ταπείνωση –το κυριότερο που ζητάει από τον άνθρωπο ο Χριστός- , για αυτό με εύκολο τρόπο σώθηκε. Είδατε πώς τον έχουν τον Φαρισαίο σε μια εικόνα ! Δείχνει με το δάχτυλό του τον Τελώνη: « Δεν είμαι σαν κι αυτόν! » … Ο καημένος ο Τελώνης κρυβόταν πίσω από την κολόνα. Δεν είχε μούτρα να δη γύρω του. Και ο Φαρισαίος έδειξε στον Χριστό πού βρισκόταν ο Τελώνης ! Το προσέξατε; Λες και ο Χριστός δεν ήξερε πού ήταν ο Τελώνης ! Ο Φαρισαίος , ενώ έκανε όλα τα τυπικά, όλα πήγαν χαμένα. Τι κάνει η υπερηφάνεια ! Όταν ένας άνθρωπος έχει αμαρτίες και δεν έχει ταπείνωση, τότε έχει τις αμαρτίες του Τελώνη και την υπερηφάνεια του Φαρισαίου. Διπλά… χαρίσματα! « Εμ ψωριάρης, εμ κασσιδιάρης », όπως λένε στην Ήπειρο.
Όσο μπορείτε προσπαθήστε να αποβάλετε τις πνευματικές τοξίνες, τα πάθη, για να αποκτήσετε την πνευματική σας υγεία.

Οι κατά φαντασίαν ασθενείς

Μεγαλύτερη αρρώστια είναι το να πιστέψη ο άνθρωπος στον λογισμό του ότι έχει κάποια αρρώστια. Ο λογισμός αυτός του δημιουργεί άγχος, τον κάνει να στεναχωριέται , να μην έχη όρεξη για φαγητό, να μην μπορή να κοιμηθή, να παίρνη φάρμακα, και τελικά αρρωσταίνει , ενώ ήταν καλά. Να είναι άρρωστος κανείς και να κάνη θεραπεία, αυτό το καταλαβαίνω. Αλλά να είναι υγιής και να νομίζη ότι είναι άρρωστος και να αρρωσταίνη στα καλά καθούμενα, αυτό είναι… Ένας λ.χ., ενώ έχει και σωματική και πνευματική δύναμη , δεν μπορεί να κάνη τίποτε , γιατί έχει πιστέψει στον λογισμό του που του λέει ότι δεν είναι καλά, με αποτέλεσμα να σβήνη σωματικά και πνευματικά. Δεν είναι ότι λέει ψέματα. Αν ο άνθρωπος πιστέψη ότι κάτι έχει , πανικοβάλλεται , τσακίζεται , και δεν έχει μετά κουράγιο να κάνη τίποτε. Έτσι αχρηστεύεται χωρίς λόγο.
Έρχονται μερικοί στο Καλύβι που είναι τελείως τσακισμένοι. " Μου λέει ο λογισμός ότι έχω έιτζ " , λένε και το πιστεύουν. Τους ρωτάω: " Μήπως συνέβη εκείνο, εκείνο; ". " Όχι ", μου λένε. « Τότε άδικα στεναχωριέσαι. Πήγαινε να κάνης μία εξέταση , για να σου φύγη ο λογισμός » . « Και αν γίνη η εξέταση και βρουν ότι έχω κάτι ; » , λένε μερικοί και δε με ακούν και βασανίζονται . Ενώ αυτοί που ακούν, κάνουν εξέταση, βλέπουν ότι δεν έχουν τίποτε και, να δήτε, το πρόσωπό τους αλλάζει, το κουράγιο επανέρχεται. Οι άλλοι από την στενοχώρια ξαπλώνουν στο κρεβάτι και ούτε να φάνε δεν θέλουν. Εντάξει, έχεις έιτζ. Για τον Θεό δεν υπάρχει δύσκολο πρόβλημα . Αν ζήσης πιο πνευματικά , εξομολογήσαι , κοινωνάς, κ.λ.π., θα βοηθηθής.
- Πώς ξεκινάει , Γέροντα, και νομίζει κάποιος ότι είναι άρρωστος;
- Σιγά- σιγά καλλιεργεί αυτόν τον λογισμό. Πολλές φορές μπορεί να υπάρχη κάποια αιτία, αλλά να μην είναι κάτι σοβαρό. Βγάζει μετά και ο λογισμός κάτι ακόμη και το μεγαλοποιεί. Όταν ήμουν στην Μονή Στομίου, ήταν ένας οικογενειάρχης στην Κόνιτσα που νόμιζε ότι είχε φυματίωση. Δεν άφηνε ούτε την γυναίκα του να πάη κοντά του . « Μην πλησιάζης, της έλεγε, θα κολλήσης » . Σε ένα ξύλο κρεμούσε η καημένη το καλάθι με το φαγητό και του το έδινε από μακριά. Η φουκαριάρα είχε λιώσει. Τα παιδιά του τα κακόμοιρα από μακριά τον έβλεπαν. Αυτός εν τω μεταξύ δεν είχε τίποτε, αλλά, επειδή ο ήλιος δεν τον έβλεπε – ήταν κίτρινος και πίστευε ότι έχει χτικιό. Σηκώνομαι και πάω στο σπίτι του. Μόλις με είδε , μου λέει: « Μη με πλησιάζεις, καλόγερε, μην κολλήσης κι εσύ, και έρχεται κόσμος εκεί στο μοναστήρι. Έχω χτικιό. » « Ποιος σου είπε, μωρέ, ότι έχεις χτικιό, του λέω. Η γυναίκα του έφερε να με κεράση γλυκό καρύδι. « Άνοιξε το στόμα σου, του λέω. Θα κάνης υπακοή τώρα». Το άνοιξε. Δεν ήξερε τι θα κάνω . Βάζω το καρύδι μέσα στο στόμα του και το γυρνάω δυο- τρεις φορές και ύστερα το παίρνω και το τρώω. « Μη, μη θα κολλήσης! » , φώναζε. « Τι θα κολλήσω! Τίποτε δεν έχεις , του λέω. Αν είχες χτικιό , χαμένο το είχα να το κάνω; Σήκω να βγούμε έξω ». Λέω στην γυναίκα του: « Πέταξέ τα όλα, φάρμακα, κουβέρτες… » . Τον σηκώνω και βγαίνουμε έξω. Έπειτα από τρία χρόνια που ήταν κλεισμένος μέσα κοιτούσε τον κόσμο παράξενα. Ύστερα , σιγά-σιγά, πήγε και στην δουλειά του. Τι είναι ο λογισμός, όταν τον καλλιεργής!


Οι λογισμοί του ανθρώπου δείχνουν την πνευματική του κατάσταση

- Γέροντα, πώς γίνεται το ίδιο πράγμα να το βλέπουν διαφορετικά δύο άνθρωποι;
- Όλα τα μάτια βλέπουν το ίδιο καθαρά; Για να δη κανείς καθαρά, πρέπει να έχη τα μάτια της ψυχής του υγιέστατα , γιατί τότε έχει την εσωτερική καθαρότητα.
- Γιατί, Γέροντα, μερικές φορές το ίδιο περιστατικό ένας το θεωρεί ευλογία και άλλος δυστυχία;
- Καθένας το ερμηνεύει ανάλογα με τον λογισμό του. Το κάθε πράγμα μπορείς να το δης από την καλή του πλευρά ή από την κακή του πλευρά. Είχα ακούσει το εξής περιστατικό : Σε ένα μοναστήρι που βρισκόταν σε κατοικημένη περιοχή είχαν τυπικό να κάνουν εσπερινό και όρθρο τα μεσάνυχτα και πήγαιναν και κοσμικοί, γιατί το μοναστήρι ήταν περιτριγυρισμένο από σπίτια που σιγά-σιγά έιχαν κτισθή εκεί κοντά. Μια φορά ένας αρχάριος νέος μοναχός ξέχασε το κελλί του ανοιχτό και μπήκε μέσα μια γυναίκα. Όταν το έμαθε , στεναχώρια, κακό! Ω, μολύνθηκε το κελλί! Τρομερό, χάθηκε ο κόσμος! Παίρνει λίγο οινόπνευμα , ρίχνει στο πάτωμα και βάζει φωτιά , για να το απολυμάνη! Παραλίγο να κάψη το μοναστήρι. Το πάτωμα του κελλιού του το έκαψε, τον λογισμό του όμως δεν τον έκαψε. Εκείνον έπρεπε να κάψη, γιατί το κακό στον λογισμό του βρισκόταν. Αν έφερνε καλό λογισμό και έλεγε ότι η γυναίκα μπήκε στο κελλί από ευλάβεια, για να ωφεληθή, για να πάρει χάρη και να αγωνισθή και αυτή στο σπίτι της, θα αλλοιωνόταν πνευματικά και θα δόξαζε τον Θεό.
Από την ποιότητα των λογισμών ενός ανθρώπου φαίνεται η πνευματική του κατάσταση. Οι άνθρωποι κρίνουν τα πράγματα ανάλογα με το περιεχόμενο που έχουν μέσα τους . Αν δεν έχουν πνευματικό περιεχόμενο , βγάζουν λάθος συμπεράσματα και αδικούν τον άλλον. Αν λ.χ. δη κάποιον αργά το βράδυ έξω ένας που κάνει ελεημοσύνες την νύχτα, για να μην τον βλέπουν, ποτέ δεν θα βάλη κακό λογισμό. Αν τον δη όμως κάποιος που ξενυχτάει στην αμαρτία, θα πη: « το τέρας, ποιός ξέρει πού ξενυχτούσε » . Γιατί τέτοιες εμπειρίες έχει. Ή, αν ακούγονται τη νύχτα, από τον επάνω όροφο ντουκ-ντουκ, ένας που έχει καλούς λογισμούς θα πει: « μετάνοιες κάνει » , ενώ ένας που δεν έχει καλούς λογισμούς θα πη : « όλη την νύχτα χορεύει » . Αν ακούγεται μελωδία, ο ένας θα πη: « τι ωραίες ψαλμωδίες » , ενώ ο άλλος θα πη: « τι τραγούδια είναι αυτά; » .
Θυμάστε πώς αντιμετώπισαν τον Χριστό οι δύο ληστές που είχαν σταυρωθή μαζί Του; Και οι δύο έβλεπαν τον Χριστό επάνω στον Σταυρό, την γη να σείεται κ.λ.π. Τι λογισμό όμως έβαλε ο ένας και τί ο άλλος! Ο ένας , ο εξ ευωνύμων , βλασφημούσε και έλεγε: « Ει συ ει ο Χριστός, σώσον σεαυτόν και ημάς » . Ο άλλος , ο εκ δεξιών , έλεγε: « Ημείς μεν άξια ων επράξαμεν απολαμβάνομεν. Ούτος δε ουδέν άτοπον έπραξε » . Ο ένας σώθηκε , ο άλλος κολάσθηκε.

Όποιος γνωρίζει σωστά τον εαυτό του έχει ταπείνωση

- Γέροντα, την υπερηφάνεια συνήθως την καταλαβαίνω εκ των υστέρων, όταν πέσω.
- Σκοπός είναι να την καταλάβης , πριν πέσης. Όταν σου λέη κάποιος ότι έκανες κάτι καλό, να μην αισθάνεσαι ικανοποίηση. Μα μην πιάνη , να μην κολλάη επάνω σου ο έπαινος.
- Τι θα με βοηθούσε σε αυτό ;
- Το να γνωρίσης των εαυτό σου. Αν ο άνθρωπος γνωρίση τον εαυτό του , τελείωσε. Οι έπαινοι μετά είναι ξένα σώματα. Δεν κολλάνε επάνω του. Όταν λ.χ. ένας ξέρη ότι είναι γύφτος, δεν μπορεί να του κολλήση ο λογισμός ότι είναι βασιλιάς. Κι εσύ, αν νομίζης ότι είσαι πριγκίπισσα, θα είσαι λειψή.
- Αν είμαι εκ των προτέρων έτοιμη να μην δέχωμαι τον έπαινο, αυτό δεν θα με βοηθούσε;
- Αυτό φυσικά πρέπει να γίνεται, αλλά άλλοτε θα είσαι έτοιμη και άλλοτε όχι. Σκοπός είναι να γνωρίσης τον εαυτό σου. Αν δεν γνωρίση κανείς τον παλαιό του άνθρωπο, δεν ταπεινώνεται και δεν μπορεί να γίνει η πνευματική διάσπαση του ατόμου του , για να μπη στην πνευματική τροχιά , και παραμένει στην κοσμική τροχιά.
- Μπορεί , Γέροντα, να γνωρίζω τον εαυτό μου λανθασμένα;
- Μα δεν μιλάμε για λανθασμένη κατάσταση. Αυτός που γνωρίζει σωστά τον εαυτό του έχει ταπείνωση. Και όταν ο άνθρωπος ταπεινωθή, θα έρθη οπωσδήποτε η Χάρις του Θεού.
Αυτός που κάνει την εργασία που χρειάζεται , για να γνωρίση τον εαυτό του, μοιάζει με αυτόν που σκάβει βαθιά και βρίσκει μέταλλα στο βάθος της γης. Όσο βαθύτερα προχωράει στην γνώση του εαυτού του , τόσο χαμηλότερα βλέπει τον εαυτό του και ταπεινώνεται , αλλά το χέρι του Θεού τον ανεβάζει συνέχεια. Και όταν πια γνωρίση τον εαυτό του , η ταπείνωση του γίνεται κατάσταση και την Χάρη του Θεού την πιάνει το « ενοικιοστάσιο », οπότε δεν κινδυνεύει από την υπερηφάνεια. Ενώ αυτός που δεν κάνει αυτήν την εργασία, καλύπτει συνέχεια τα σκουπίδια του, μεγαλώνει την κορυφή του, κάθεται για λίγο ψηλά με την υπερηφάνεια του και τελικά σωριάζεται.

Να γνωρίσουμε την αρρώστια μας

- Γέροντα, συχνά βλέπω τα ελαττώματα των άλλων και τους κρίνω.
- Την αρρώστια την δική σου την ξέρεις;
- Όχι.
- Γι’ αυτό ξέρεις την αρρώστια των άλλων. Αν ήξερες την δική σου αρρώστια ,δεν θα ήξερες την αρρώστια των άλλων. Δεν λέω να μη συμμετέχης στον πόνο τους , αλλά να μην ασχολήσαι με τα σφάλματά τους. Αν ο άνθρωπος δεν ασχολήται με τον εαυτό του, ο πειρασμός θα του ανοίξη δουλειά να ασχολήται με τους άλλους. Αν όμως κάνη δουλειά στον εαυτό του, τότες γνωρίζει τον εαυτό του, γνωρίζει και τον άλλον. Διαφορετικά, με τα λανθασμένα συμπεράσματα που βγάζει από τον εαυτό του κρίνει λανθασμένα και τους άλλους.
- Γέροντα, τί βοηθάη περισσότερο να διορθωθή κανείς;
- Κατ’ αρχάς η θέληση. Η θέληση είναι κατά κάποιον τρόπο το καλό ξεκίνημα. Ύστερα, πρέπει να καταλάβη κανείς ότι είναι άρρωστος και να αρχίση η ανάλογη αντιβίωση. Γιατί, αν είναι άρρωστος και κρύβη την αρρώστια του, κάποτε θα σωριασθή κάτω απότομα, χωρίς να το καταλάβη, και δεν θα μπορή να βοηθηθή ιατρικά. Π.χ. κάποιος ξέρει ότι είναι προφυματικός ,γι’ αυτό έχει ανορεξία. Του λένε: «γιατί δεν τρως;». «Ε, λέει, δεν μ’ αρέσει αυτό το φαγητό»! Μετά έχει κομμάρες και δεν μπορεί να περπατήση καλά. «Γιατί περπατάς έτσι;», τον ρωτάνε. «Α, μ’ αρέσει ,λέει, να πηγαίνω σιγά-σιγά∙ τί; Να τρέχω σαν παλαβός;». Δεν λέει ότι έχει κομμάρες και δεν μπορεί να περπατήση. Μετά έχει βήχα. «Γιατί βήχεις;», του λένε. «Ε, από αλλεργία», λέει! Δεν λέει ότι οι πνεύμονες μέσα είναι χάλια. Εν τω μεταξύ βγάζει και κανένα πύελο αιματηρό. «Τί είναι αυτό;», τον ρωτάνε. «Ε, λέει, ερεθίστηκε ο λάρυγγας»!
- Και όλα αυτά, Γέροντα, επειδή δεν θέλει να φανερώσει την φυματίωση;
- Ναι, επειδή την καλύπτει-την καλύπτει και μετά παθαίνει καλπάζουσα φυματίωση. Σπάζει ο πνεύμονας, γεμίζουν οι λεκάνες αίμα, πέφτει κάτω, και τελικά αποκαλύπτεται η αρρώστια του, αλλά και δύσκολα βοηθιέται. Ενώ, αν παραδεχθή ότι τα δέκατα που παρουσιάζει είναι από την φυματίωση και δεχθή την ανάλογη θεραπεία, γίνεται πιο υγιής από τον υγιή. Θέλω να πω, και στην πνευματική ζωή, όποιος δικαιολογεί τα πάθη του, δέχεται τελικά δαιμονική επίδραση και δεν μπορεί να κρυφτή. Ξέρεις τί είναι να δεχθή ο άνθρωπος δαιμονική επίδραση; Αγριεύει, γίνεται θηρίο, αντιδρά, μιλά άσχημα, με αναίδεια και δεν δέχεται από κανέναν βοήθεια.
Γι’ αυτό όλη η βάση είναι να γνωρίση πρώτα κανείς την πάθηση που έχει και να χαίρεται που την γνώρισε. Από ‘κει και πέρα πρέπει να δεχθή την θεραπεία, τα ανάλογα φάρμακα , και να αισθάνεται και ευγνωμοσύνη προς τον γιατρό – τον Πνευματικό ή τον Γέροντά του- όχι να αντιδράη. Να, ο άλλος κρεμά το χέρι του , για να του κάνουν μετάγγιση ∙ τον τρυπούν, πονάει, αλλά το δέχεται, γιατί αυτό θα τον βοηθήση. Ή μια εγχείριση πόση ταλαιπωρία έχει! Αλλά δέχεται ο άνθρωπος να την κάνη, για να γίνη καλά.
- Όταν, Γέροντα, ξέρω λ.χ. ότι μια αυστηρή παρατήρηση θα με βοηθήση, γιατί δεν την δέχομαι ευχάριστα;
- Κοίταξε, μπορεί να μην την δέχεσαι ευχάριστα, αλλά τουλάχιστον καταλαβαίνεις ότι αυτό δεν είναι σωστό;
- Ναι, το καταλαβαίνω.
- Ε, αν το καταλαβαίνης κάτι είναι κι αυτό. Βλέπεις, ο άρρωστος παίρνει ένα χάπι που είναι φαρμάκι πικρό, αλλά το δέχεται καλύτερα από την καραμέλα, γιατί καταλαβαίνει ότι θα τον ωφελήση. Αν δεν δέχεται το πικρό φάρμακο, δεν θεραπεύεται. Πρέπει να γνωρίση κανείς την αδυναμία του , να δεχθή τα φάρμακα, για να τον δυναμώση ο Θεός.

Τα δάκρυα της μετανοίας

Η μετάνοια είναι το βάπτισμα των δακρύων. Με την μετάνοια ο άνθρωπος ξαναβαπτίζεται, αναγεννιέται. Ο Απόστολος Πέτρος με την άρνησή του πρόδωσε κατά κάποιον τρόπο τον Χριστό, επειδή «έκλαυσε πικρώς», έλαβε την άφεση για την πτώση του. Δηλαδή η ειλικρινής μετάνοια που είχε, τον ξέπλυνε, τον καθάρισε πάλι. Βλέπεις, ο Θεός πρώτα έκανε την γη, την θάλασσα, όλη την δημιουργία, και ύστερα πήρε χώμα και έπλασε τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος πρώτα γεννιέται σαρκικά και μετά, στο Βάπτισμα αναγεννιέται πνευματικά από το δημιούργημα του Θεού, το νερό, και το Άγιο Πνεύμα, την θεία Χάρη, -«εξ ύδατος και Πνεύματος»- και γίνεται νέος άνθρωπος.
- Δηλαδή, Γέροντα, ο Θεός, όπως τότε πήρε το χώμα και έπλασε τον άνθρωπο, έτσι τώρα στο Βάπτισμα χρησιμοποιεί το νερό, για να τον αναπλάση;
- Ναι, το νερό έχει το νόημα του καθαρίσματος, γι’ αυτό ο ιερεύς κατά το Βάπτισμα βουτάει τον άνθρωπο στο νερό. Ξεπλένεται ο άνθρωπος από το προπατορικό αμάρτημα , καθαρίζεται από τις αμαρτίες , τον επισκιάζει η Χάρις του Θεού, ενδύεται τον Χριστό, και γίνεται νέος, αναγεννημένος , άνθρωπος. Αυτό είναι το έργο του Βαπτίσματος. Το είπε ξεκάθαρα ο Χριστός στον Νικόδημο, όταν τον ρώτησε πώς μπορεί ο άνθρωπος να ξαναγεννηθή: «Αμήν αμήν, λέγω σοι, εάν μη τις γεννηθή εξ ύδατος και Πνεύματος, ου δύναται εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού». Με το Βάπτισμα γίνεται το νέο τέλειο δημιούργημα του Θεού μετά την πτώση. Γι’ αυτό ο άνθρωπος, όταν δεν μολύνη το Άγιο Βάπτισμα, έχει πολλή θεία Χάρη. Αλλά, και όταν το μολύνη, υπάρχει το βάπτισμα της μετανοίας. Αν συναισθανθή το σφάλμα του και πονέση γι’ αυτό, ξεπλένεται κατά κάποιον τρόπο με τα δάκρυα της μετανοίας, και έρχεται πάλι η Χάρις του Θεού.
- Γέροντα, εγώ χρόνια τώρα έχω να κλάψω για ένα σφάλμα μου∙ δεν έχω ούτε ένα δάκρυ. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχω πραγματική μετάνοια;
- Δεν πονάς για ένα σφάλμα που κάνεις;
- Πονάω ,αλλά ίσως είναι ρηχός ο πόνος.
- Από τα δάκρυα μη βγάζης συμπέρασμα. Είναι βέβαια τα δάκρυα ένα χαρακτηριστικό της μετανοίας, αλλά δεν είναι το μόνο χαρακτηριστικό. Μερικοί, εκεί που κλαίνε, εκεί γελάνε. Ο καρδιακός πόνος και ο εσωτερικός αναστεναγμός είναι τα εσωτερικά δάκρυα, που είναι ανώτερα από τα εξωτερικά. Ένας καημένος, έλεγε: «Τί σκληρός που είμαι, πάτερ! Ούτε ένα δάκρυ! Η καρδιά μου είναι σαν πέτρα. Τί σκληροκαρδία! Αχ!». Ενώ ήταν πολύ ευαίσθητος, αισθανόταν πολύ σκληρός, γιατί δεν έκλαιγε. Αναστέναζε όμως βαθιά, βογγούσε ο καημένος, και έβλεπες έναν αναστεναγμό να βγαίνη από τα βάθη της καρδιάς του! Ενώ άλλος κλαίει-γελάει και είναι σαν να τον ανοιξιάτικο καιρό. Βλέπει λ.χ. κάποιον δυστυχισμένο, συγκινείται, κλαίει λίγο, κι ένα κι ένα λέει: «α, εγώ ,πώς συμμετέχω στον πόνο του άλλου!». Ή, αν προσευχηθή και χύση λίγα δάκρυα ,λέει: «α, η προσευχή μου εισακούεται, γιατί γίνεται μετά δακρύων!» και αναπαύει τον λογισμό του.
Υπάρχουν και τα απαρηγόρητα δάκρυα. Αυτά είναι ταγκαλίστικα. Δεν έχουν μετάνοια, αλλά θιγμένο εγωισμό. Τότε ο άνθρωπος κλαίει εγωιστικά για την πτώση του. Πληγώνεται, γιατί με τις απροσεξίες του ξέπεσε στα μάτια των άλλων, και όχι γιατί λύπησε τον Θεό, και υποφέρει διπλά. Στον ανταρτοπόλεμο ένας καπετάνιος από τους αντάρτες – ο Θεός να του χαρίζη μετάνοια- είχε πιάσει έναν φτωχό οικογενειάρχη που είχε εννιά παιδιά, τον έβαλε κάτω και τον χτυπούσε αλύπητα, επειδή δεν συμφωνούσε με την ιδεολογία του. Αυτός ο άνθρωπος μάλιστα ήταν κάποτε στην υπηρεσία του. Φώναζε ο καημένος: «Καλά, δε με λυπάσαι, εννιά παιδιά έχω∙ δεν θυμάσαι που σε κουβαλούσα και στην πλάτη μου; Τι σου έκανα;». Κάποιος από τους συντρόφους του καπετάνιου, όταν τον είδε να τσαλαπατά τόσο σκληρά αυτόν τον άνθρωπο, του φώναξε: «Ε, τί σου έκανε; Δεν τον λυπάσαι; Οικογενειάρχης άνθρωπος είναι». Αμέσως εκείνος βάζει κάτι κλάματα, επειδή θίχτηκε ο εγωισμός του από την παρατήρηση του συντρόφου του!
Αυτά τα κλάματα είναι εγωιστικά∙ είναι σαν την μεταμέλεια του Ιούδα. Παρέδωσε τον Χριστό και μετά πήγε στους Φαρισαίους να πη «ήμαρτον», αλλά εκείνοι του είπαν: «Τι μας το λες ότι αμάρτησες;». Οπότε προσεβλήθη ,πείσμωσε, τους πέταξε τα αργύρια και πήγε και κρεμάσθηκε από εγωισμό. Ενώ, αν μετανοούσε και πήγαινε και έλεγε στον Χριστό «ευλόγησον», θα σωζόταν.



Η δικαιολογία εμποδίζει την πνευματική πρόοδο

- Γέροντα, όταν λένε ότι η δικαιολογία δεν υπάρχει στην Αγία Γραφή, τι εννοούν;
- Ότι δεν δικαιολογείται κατά κάποιον τρόπο η δικαιολογία.
- Όταν, Γέροντα, δικαιολογούμαι, εκ των υστέρων σκέφτομαι ότι η δικαιολογία δεν είναι ίδιον του μοναχού.
- Όχι απλώς δεν είναι ίδιον του μοναχού η δικαιολογία αλλά δεν έχει καμμιά σχέση με την πνευματική ζωή. Πρέπει να καταλάβω ότι, όταν δικαιολογούμαι, βρίσκομαι σε λανθασμένη κατάσταση. Κόβω την επικοινωνία με τον Θεό και στερούμαι την θεία Χάρη, γιατί η Θεία Χάρις δεν έρχεται σε λανθασμένη κατάσταση. Από την στιγμή που ο άνθρωπος δικαιολογεί τα αδικαιολόγητα, απομονώνεται από τον Θεό. Μπαίνει μόνωση, … καουτσούκ ,ανάμεσα στον άνθρωπο και στον Θεό. Μπορεί να περάση το ρεύμα μέσα από το καουτσούκ; Όχι. Απομονώνεται. Ισχυρότερο μονωτικό από την δικαιολογία δεν υπάρχει για την θεία Χάρη! Είναι σαν να χτίζης έναν τοίχο και να χωρίζης τον εαυτό σου από τον Θεό, οπότε κόβεις κάθε σχέση μαζί Του.
- Γέροντα, συχνά λέτε: «Να προσπαθήσουμε να πιάσουμε τουλάχιστον την πνευματική βάση» .Ποιά είναι η πνευματική βάση;
- Η ταπεινή αναγνώριση του σφάλματος και να μη δικαιολογήται εν γνώσει του τουλάχιστον ο άνθρωπος, όταν φταίη και του κάνουν παρατήρηση. Το να μη δικαιολογήται, όταν δεν φταίη και τον κατηγορούν, αυτό είναι το άριστα. Όποιος δικαιολογεί τον εαυτό του, και προκοπή δεν κάνει ,αλλά και εσωτερικά δεν αναπαύεται. Δεν θα μας κρεμάση ο Θεός για ένα σφάλμα που κάναμε, αλλά να μη δικαιολογούμε τον εαυτό μας για το σφάλμα και το θεωρούμε φυσικό.
- Αν μου πουν ότι έσφαλα σε κάτι, αλλά δεν μπορώ να καταλάβω πόσο έσφαλα, να ρωτήσω , ώστε άλλη φορά να προσέξω , ή να σιωπήσω;
- Αν πιάσης ότι έσφαλες είκοσι πέντε τοις εκατό , ενώ έσφαλες πέντε, δεν έχεις κέρδος; Βάλε περισσότερο, για να είσαι μέσα. Αυτή είναι η πνευματική εργασία που πρέπει να κάνης: Να βρίσκης το σφάλμα σου, να πιάνης τον εαυτό σου. Αλλιώς πιάνεσαι από τον εαυτό σου , δικαιώνεις τον εαυτό σου, αλλά ανάπαυση δεν έχεις.
- Όταν , Γέροντα, κάποιος έχη την συνήθεια να δικαιολογήται, αλλά μετά αναγνωρίζη το λάθος του και ελεεινολογή τον εαυτό του, αυτό τον ωφελεί;
- Τουλάχιστον του μένει η πείρα και, αν την αξιοποιήση, θα ωφεληθή. Και αν πη ο Θεός : «αφού το κατάλαβε και μετάνοιωσε, ας του δώσω κάτι», τότε θα πάρη και κάτι από άλλο ταμείο, από το ταμείο της μετανοίας.

Η μετάνοια φέρνει την θεία παρηγοριά

- Γέροντα, τι είναι η θεία παρηγοριά;
- Η θεία παρηγοριά τι είναι; Θα σας πω ένα παράδειγμα, για να καταλάβετε καλύτερα. Ένα παιδάκι κάνει μια μικρή ζημιά, σπάζει λ.χ. ένα εργαλείο του πατέρα του, και ύστερα στενοχωριέται και κλαίει, γιατί την θεωρεί πολύ μεγάλη. Όσο περισσότερο κλαίει και αναγνωρίζει την ζημιά που έκανε και υποφέρει, τόσο περισσότερο ο πατέρας του το χαϊδεύει και το παρηγορεί: «Καλά παιδάκι μου μη στενοχωριέσαι, δεν πειράζει, θα αγοράσουμε άλλο». Εκείνο όμως, βλέποντας την στοργή του πατέρα του, κλαίει από φιλότιμο περισσότερο. «Δεν μπορώ, λέει, να μη στενοχωριέμαι. Να, τώρα χρειάζεται το εργαλείο και εγώ το έσπασα». «Παιδάκι κου, δεν είναι τίποτε, παλιό ήταν», του λέει. Αλλά εκείνο πάλι στενοχωριέται. Και όσο αυτό στενοχωριέται, άλλο τόσο ο πατέρας του το σφίγγει στην αγκαλιά του , το φιλάει και το χαϊδεύει. Έτσι και όσο περισσότερο υποφέρει ο άνθρωπος και λυπάται για την αμαρτωλότητά του ή για την αχαριστία του προς τον Θεό Πατέρα και κλαίει φιλότιμα που λύπησε μες τις αμαρτίες του τον Θεό Πατέρα του, τόσο περισσότερο και ο Θεός τον ανταμείβει με θεία αγαλλίαση και τον γλυκαίνει εσωτερικά. Αυτή η λύπη έχει μεν πόνο, αλλά έχει και ελπίδα και παρηγοριά.
Όποιος όμως θέλει την θεία παρηγοριά, δεν πρέπει να ζητάη παρηγοριά. Πρέπει να νιώση το σφάλμα του, να μετανοιώση, και τότε θα έρθη από μόνη της η θεία παρηγοριά. Κάποτε είχε δημιουργηθή στον Άγιον Όρος ένα θέμα και είχαν εκτεθή μερικοί. Τυχαία με συνάντησε ένας από αυτούς που είχαν εκτεθή και μου είπε: «Αχ και σε ήθελα, για να με παρηγορήσης». Και ,αυτό, γιατί τον είχε ξεσκονίσει κάποιος. Και είχε δίκιο ο άλλος που τον ξεσκόνισε. Όταν το άκουσα, απόρησα! Να ζητάη παρηγοριά, ενώ είχε σφάλει! Αν δεν ζητούσε παρηγοριά, αλλά ταπεινωνόταν κι έλεγε: «έσφαλα, Θεέ μου», θα ερχόταν η θεϊκή παρηγοριά μέσα του . Τώρα αυτός , ενώ είχε σφάλει, ήθελε να του πω: «Δεν πειράζει, μη στενοχωριέσαι, δεν φταις μόνον εσύ, φταίει και ο άλλος». Ε, τι παρηγοριά είναι αυτή; Αυτό είναι κοροϊδία. Η θεία παρηγοριά έρχεται από την μετάνοια.
- Όταν, Γέροντα, μετά από μία πτώση ακολουθή μια κατάσταση μετανοίας, αλλά αισθάνεσαι ένα ψυχικό και σωματικό τσάκισμα , σημαίνει ότι η μετάνοια δεν είναι σωστή;
- Την πρώτη μέρα δικαιολογείται ένα ψυχικό και σωματικό τσάκισμα. Έπειτα όμως, όταν υπάρχη πραγματική μετάνοια, αν και λυπάται και πονάη εσωτερικά ο άνθρωπος, νιώθει την θεία παρηγοριά.
- Ναι, αλλά δεν ξεχνάει και το σφάλμα του.
- Ναι, δεν το ξεχνάει. Θλίβεται-παρηγοριέται, θλίβεται-παρηγοριέται. Ένα σκαμπίλι δίνει στον εαυτό του για το σφάλμα που έκανε, ένα χάδι δέχεται από τον Θεό, ένα σκαμπίλι-ένα χάδι… Αυτή είναι η μετάνοια που φέρνει την θεία παρηγοριά.

Να εντοπίζουμε και να χτυπάμε τον εχθρό

- Γέροντα, δεν έχω αγαπήσει την ταπείνωση, την θυσία, το να δέχωμαι την αδικία…
- Δεν είναι ακριβώς έτσι όπως τα λες. Εγώ δεν ανησυχώ, γιατί βλέπω ότι έχει μπη μέσα σου η καλή ανησυχία . Γρήγορα θα απαλλαγής από τα πάθη , γιατί έχεις αρχίσει να πιάνης τον εαυτό σου. Αυτό βοηθάει περισσότερο από κάθε άλλον αγώνα. Όποιος πιάνει τον εαυτό του ,αφήνει τον παλαιό εαυτό του και μπαίνει σε σωστό πνευματικό δρόμο. Ο παλαιός εαυτός μας κλέβει ό,τι κάνει ο καινούριος. Όταν μάθουμε να τον πιάνουμε, πιάνουμε όλους τους κλέφτες που μας κλέβουν ό,τι καλό μας δίνει ο Θεός, και μας μένει ο πνευματικός πλούτος.
- Γέροντα, όταν λυπηθώ πολύ για ένα σφάλμα μου, λ.χ. γιατί μίλησα άσχημα σε μια αδελφή, αυτό με βοηθάει;
- Βοηθάει, αλλά να προσέξης να μην ξεπεράσης τα όρια . Να λυπηθής, αλλά να χαρής κιόλας, γιατί σου δόθηκε η ευκαιρία να εκδηλωθή η αρρώστια σου και να την θεραπεύσης. Να σκεφθής: «Για να μιλήσω άσχημα και να φερθώ έτσι, κάποιο πάθος υπήρχε μέσα μου και δόθηκε αυτή η ευκαιρία να βγη, για να το δω και να το διορθώσω». Θα ζητήσης φυσικά και τη συγχώρεση από την αδελφή. Οι πτώσεις σε βοηθούν να γνωρίσης τον εαυτό σου. Βγαίνουν όλα στην επιφάνεια και σιγά-σιγά γίνεται η καλή εργασία. Βλέπεις, και οι γιατροί μερικές φορές δίνουν στους αρρώστους διάφορες ουσίες, για να εκδηλωθούν τα συμπτώματα της αρρώστιας και να κάνουν καλή διάγνωση. Δίνουν π.χ. ζάχαρη και κάνουν μετά εξέταση αίματος ,για να δουν αν ανέβη το ζάχαρο.
Στον πνευματικό αγώνα χρειάζεται να επισημαίνουμε τα αδύνατα σημεία του χαρακτήρα μας, τα ελαττώματά μας, και ύστερα να προσπαθούμε να χτυπάμε εκεί. Και στον πόλεμο, όταν κάνουμε αναγνώριση μιας περιοχής , επισημαίνουμε τα σημεία, όπου είναι ο εχθρός ή απ’ όπου μπορεί να χτυπήση, και έχουμε τον νου μας εκεί. Γιατί, όταν ξέρης σε ποια συγκεκριμένα σημεία βρίσκεται ο εχθρός κινείσαι με σιγουριά. Βάζεις τον χάρτη κάτω και λες : «ο εχθρός είναι εδώ κι εδώ∙ εμείς πρέπει να προλάβουμε να πιάσουμε εκείνα κι εκείνα τα σημεία. Από εκεί θα ζητήσουμε ενίσχυση, εδώ χρειάζονται αυτά τα όπλα» κ.λπ. Μπορείς δηλαδή να καταστρώσης ένα σχέδιο. Αλλά, για να μάθης πού βρίσκεται ο εχθρός, πρέπει να ανησυχής και να ερευνάς∙ δεν μπορείς να κοιμάσαι.
- Γέροντα, είναι καλύτερα να βρίσκη κανείς μόνος του τα ελαττώματά του ή να του τα λένε οι άλλοι;
- Καλό είναι να ψάχνη να τα βρίσκη μόνος του, αλλά και, όταν του τα λένε, να μην αντιδρά∙ να το δέχεται με χαρά. Γιατί μπορεί να νομίζη ότι βλέπει τον εαυτό του, αλλά να τον βλέπη όπως θα ήθελε να είναι και όχι όπως είναι στην πραγματικότητα.
- Γέροντα, οι άλλοι τον βλέπουν καλύτερα τον εαυτό μου;
- Μόνος του κανείς μπορεί, αν θέλη, να δη καλύτερα τον εαυτό του. Δηλαδή, μπορεί να εντοπίση καλύτερα μια αντίδρασή του, ένα σφάλμα του κ.λπ. και να βρη από ποια αιτία προήλθε, ενώ ο άλλος βγάζει συμπεράσματα από υποθέσεις που κάνει.
- Μπορεί, Γέροντα, να προσπαθή κανείς να δη τον εαυτό του όπως είναι και να μην τον βλέπη;
- Ναι, αν μέσα στην προσπάθειά του αυτή υπάρχη υπερηφάνεια, δεν μπορεί να δη τον πραγματικό του εαυτό.




Η αναγνώριση του σφάλματός μας

- Γέροντα, ο Αββάς Ισαάκ λέει ότι πρέπει να αισθάνεσαι στην προσευχή σαν μικρό παιδί.
- Ναι, αλλά να νιώθης ότι είσαι ένα άτακτο παιδί. Να αναγνωρίζης ότι στενοχώρησες τον πατέρα σου και να κλαις γι’ αυτό. Τότε θα νιώθης τα χάδια τα θεϊκά. Όχι να λες: «Επειδή είμαι παιδί, ο Θεός πρέπει να μ’ αγαπάη και να με συγχωρή, ας κάνω αταξίες».
- Γέροντα, ανησύχησα, όταν διάβασα στον Άγιο Γρηγόριο Νύσσης ότι, για να επικαλεσθούμε «Πατέρα» τον Θεό, πρέπει να έχουμε φθάσει στην απάθεια, αλλιώς είναι «ύβρις και λοιδορία».
- Ευλογημένη, μη στενοχωριέσαι. Αυτό το έγραψε ο Άγιος για όσους ζουν ρέμπελα και αμαρτωλά. Όταν όμως αμαρτάνη κανείς , αλλά συναισθάνεται βαθιά, την ενοχή του, τότε μπορεί να ονομάζη «Πατέρα» τον Θεό.
- Γέροντα, αισθάνομαι ότι δεν είμαι εντάξει απέναντι στον Θεό, και αυτό με πονάει.
- Από την στιγμή που αισθάνεσαι ότι δεν είσαι εντάξει και λες ταπεινά «ήμαρτον, Θεέ μου», ο Θεός συγχωρεί , βοηθάει και χαριτώνει, και αν σε βρη στην κατάσταση αυτήν ο θάνατος, θα σωθής. Γιατί δεν λες απλώς πως είσαι εντάξει και μένεις σε έναν στραβό δρόμο, αλλά αγωνίζεσαι. Δεν είσαι, Θεός φυλάξοι, σε δαιμονική κατάσταση. Λίγο-πολύ, εδώ στο μοναστήρι, όλες οι αδελφές με την βοήθεια του Θεού, είστε εν μετανοία. Ύστερα, αν ξέρης, ο πνευματικός άνθρωπος, όταν αισθάνεται ότι είναι χάλια, δέχεται την θεία Χάρη, γιατί είναι ένα ξέπλυμα αυτή η συναίσθηση που έχει για την αμαρτωλότητά του.
Εγώ, όταν κάποιος με πόνο μου λέει: «είμαι τέτοιος, τέτοιος», τον χαίρομαι, γιατί, αφού αναγνωρίζει τα σφάλματά του, θα ελευθερωθή από αυτά. Βρήκα κάποτε έναν άνθρωπο που έμενε σε ένα καλύβι με τα γατιά, με τα σκυλιά. Ούτε φωτιά άναβε, γιατί φοβόταν μην κάψη το καλύβι. Ήταν τελείως εγκαταλελειμμένος! Τον πόνεσα, τον λυπήθηκα, αλλά εκείνος μου είπε: «Μη με λυπάσαι, μωρέ καλόγερε∙ εγώ πρέπει να βασανισθώ. Αν ήξερες τι έχω κάνει, δεν θα με λυπόσουν. Για μένα, κι εδώ που είμαι, πολύ είναι». Ε, αυτόν , ό,τι κι αν έχει κάνει, δεν θα τον οικονομήση ο Θεός; Και τώρα, που ήμουν στο νοσοκομείο, ήρθε μια γυναίκα, που τα χέρια της ήταν τρυπημένα από τις μεταγγίσεις! Ήταν τελείως χάλια! Δεν είχε η φουκαριάρα φλέβα για φλέβα! «Δεν έχω κανένα καλό, μου λέει. Μήπως με λυπηθή από αυτά ο Θεός και με πάρη στον Παράδεισο! Έχω εκείνο, εκείνο το ελάττωμα…». Και έλεγε-έλεγε ένα σωρό κουσούρια. Τι λεπτή εργασία έκανε στον εαυτό της! Εγώ σε τέτοια κατάσταση άλλον άνθρωπο δεν είδα!
- Γέροντα, άκουσα κάποιον να λέη: «Έχω τον λογισμό ότι ο Χριστός θα φερθή με επιείκεια». Είναι σωστός αυτός ο λογισμός;
- Όταν ο άνθρωπος έχη μεγάλη ταπείνωση, αναγνωρίζη το σφάλμα του, αισθάνεται την ενοχή του σε μεγάλο βαθμό και υποφέρει, τότε ο Χριστός θα φερθή με επιείκεια και θα τον συγχωρήση. «Παιδί μου, θα του πη, μην το σκέφτεσαι πια∙ έληξε». Αν όμως δεν συναισθάνεται την ενοχή του και αναπαύη τον λογισμό του ότι ο Χριστός θα φερθή με επιείκεια και ευσπλαχνία, αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Δηλαδή ο Χριστός θα βραβεύση τους αμαρτωλούς;
Η καλή αναγνώριση του εαυτού μας συγκινεί τον Θεό και μας δίνει βοήθεια θεϊκή και χαρά παραδεισένια. Αν μας βοηθούσε και η μη αναγνώριση, ο Θεός ούτε και αυτήν θα μας την ζητούσε.
- Γέροντα, είπατε «η καλή αναγνώριση» του εαυτού μας∙ υπάρχει και κακή αναγνώριση;
- Ναι, μπορεί να έχη κανείς λανθασμένη γνώση του εαυτού του, να τον δικαιολογή και να αναπαύη τον λογισμό του. Γι’ αυτό, όταν λέω ότι υπάρχει αναγνώριση του σφάλματος, εννοώ ότι υπάρχει έστω και μια μικρή προσπάθεια για διόρθωση. Σου χρωστάω π.χ. πεντακόσιες χιλιάδες δραχμές και, όταν σε βλέπω, λέω: « σου χρωστάω και πεντακόσιες χιλιάδες», αλλά δεν με απασχολεί να επιστρέψω το χρέος∙ απλώς αναγνωρίζω ότι έχω ένα χρέος. Μετά από λίγο πάλι το σκέφτομαι και σου λέω: «ναι, ναι, έχω και ένα χρέος». Αυτό δεν θα πη αναγνώριση. Όταν αναγνωρίζη κανείς πραγματικά ότι έχει ένα χρέος, δεν κοιμάται∙ ψάχνει να βρη πώς να το εξοφλήση. Και τότε, όταν λέη «έχω ένα χρέος», πληροφορείται και ο άλλος, από τον τρόπο που το λέει, ότι πράγματι τον απασχολεί το θέμα.

Να ζητάμε ταπεινά το έλεος του Θεού για την διόρθωσή μας

- Γέροντα, όταν οι Πατέρες λένε ότι μετάνοια είναι να αποφασίση κανείς να μην ξανακάνη τα προηγούμενα αμαρτήματα και να λυπάται γι’ αυτά, σημαίνει ότι διαρκώς πρέπει να τα θυμάται;
- Όχι, δεν θυμάται κάθε αμαρτία χωριστά, αλλά έχει συνέχεια στην συναίσθηση της αμαρτωλότητός του. Μέχρις ενός σημείου πρέπει να σκέφτεται κανείς ένα σφάλμα του και ύστερα να ζητά ταπεινά το έλεος του Θεού και ,αν δεν υπάρχη υπερηφάνεια, ο καλός Θεός θα βοηθήση. Ιδίως όταν κάποιος είναι ευαίσθητος, καλύτερα είναι να ξεχνά παλιές αμαρτίες του, αφού έχουν τακτοποιηθή με την μετάνοια και την εξομολόγηση. Μπορεί το ταγκαλάκι να του θυμίζη παλιές του αμαρτίες και να τον ζαλίζη με λογισμούς , για να του τρώη την ώρα και να τον περισπά από την προσευχή. Ένας όμως που δεν είναι ευαίσθητος και βλέπει να γεννιέται μέσα του υπερηφάνεια, τότε καλά είναι να φέρνη στον νου του τις αμαρτίες του, για να ταπεινώνεται.
- Γέροντα, μπορεί κάποιος να έχη συναίσθηση της αμαρτωλότητός του και να μην έχη μετάνοια;
- Ναι, αν δεν έχη ταπείνωση. Όταν στην μετάνοια ανακατεύεται ο εγωισμός ,συνέχεια ο άνθρωπος σκέφτεται: «πώς το έκανα αυτό, πώς το είδαν οι άλλοι, τι ιδέα θα σχηματίσουν;» και βασανίζεται. Το «πώς το έκανα πάλι» και το «πώς κατήντησα» έχει εγωισμό∙ δεν έχει μετάνοια. Πρέπει να καταλάβη ότι έσφαλε και να ζητήση ταπεινά το έλεος του Θεού. «Θεέ μου, να πη, έσφαλα, συγχώρεσέ με. Τέτοιος παλιάνθρωπος είμαι. Λυπήσου με. Αν δεν με βοηθήσης, χειρότερος μπορώ να γίνω, καλύτερος δεν μπορώ να γίνω. Μόνος μου δεν πρόκειται να διορθωθώ», και να προσπαθήση να μην το ξανακάνη. Πολλοί άνθρωποι που έσφαλαν και πόνεσαν γιατί πλήγωσαν τον Θεό και όχι γιατί ξέπεσαν στα μάτια των ανθρώπων, αγίασαν.
Όταν κάποιος ζη κοσμικά και κόβη μετά τις σχέσεις του με το κοσμικό πνεύμα, έλκεται πολλές φορές από αυτό, χωρίς να το θέλη. Δεν πρέπει όμως να απογοητεύεται. Νομίζω, σ’ αυτήν την περίπτωση πρόοδος είναι και το ότι αρχίζει η καλή ανησυχία, που ελέγχει την ψυχή του για τα σφάλματα που έκανε και για ό,τι έπρεπε να κάνη, αλλά δεν έκανε. Σιγά-σιγά γίνεται μια πάλη, ταπεινώνεται ακουσίως ο άνθρωπος και απελπίζεται με την καλή απελπισία, δηλαδή απελπίζεται από το εγώ του. Τότε όλα τα αποδίδει στην Χάρη του Θεού και πιστεύει αληθινά εκείνο που είπε ο Κύριος: «Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν». Αν στην συνέχεια αγωνισθή φιλότιμα ,με πολλή ταπείνωση, ελπίζοντας στην παντοδυναμία του Θεού, ο καλός Θεός θα τον ελεήση.

Τα όνειρα είναι απατηλά

- Γέροντα, με ταλαιπωρούν κάτι άσχημα όνειρα…
- Όταν βλέπης άσχημο όνειρο, ποτέ να μην εξετάζης τι είδες, πώς το είδες, αν είσαι ένοχη, πόσο φταις. Ο πονηρός, επειδή δεν μπόρεσε να σε πειράξη την ημέρα, έρχεται την νύχτα. Επιτρέπει καμμιά φορά και ο Θεός να μας πειράξη στον ύπνο, για να δούμε ότι δεν πέθανε ακόμα ο παλαιός άνθρωπος. Άλλες φορές πάλι ο εχθρός πλησιάζει τον άνθρωπο στον ύπνο του και του παρουσιάζη διάφορα όνειρα, για να στενοχωρεθή, όταν ξυπνήση. Γι’ αυτό να μη δίνης καθόλου σημασία ∙ να κάνης τον σταυρό σου, να σταυρώνης το μαξιλάρι, να βάζης και τον σταυρό και καναδυό εικόνες επάνω στο μαξιλάρι και να λες την ευχή μέχρι να σε πάρη ο ύπνος. Όσο δίνεις σημασία, άλλο τόσο θα έρχεται ο εχθρός να σε πειράζη. Αυτό δεν είναι κάτι που συμβαίνει μόνο στους μεγάλους, αλλά και στους μικρούς. Και τα μικρά παιδιά ακόμη ,παρόλο που είναι αγγελούδια, ο εχθρός πηγαίνει και τα φοβερίζει, όταν κοιμούνται και τινάζονται με αγωνία, τρέχουν φοβισμένα και με κλάματα στην αγκαλιά της μητέρας. Άλλοτε πάλι τα πλησιάζουν οι Άγγελοι και γελούν μέσα στον ύπνο τους από χαρά ή ξυπνάνε από την μεγάλη τους χαρά. Επομένως τα όνειρα που φέρνει ο πειρασμός είναι μια εξωτερική επίδραση του εχθρού στον άνθρωπο την ώρα που κοιμάται.
- Και όταν, Γέροντα, νιώθης ένα πλάκωμα την ώρα που κοιμάσαι;
- Μερικές φορές αυτό οφείλεται σε μια αγωνιώδη κατάσταση που ζη κανείς μέσα στην ημέρα ή σε διάφορους φόβους, σε διάφορες υποψίες κ.λπ. Φυσικά όλα αυτά μπορεί να τα χρησιμοποιήση το ταγκαλάκι, να κάνη κάποιον συνδυασμό, για να ζαλίση τον άνθρωπο. Πολλές φορές είναι τόσο ελαφρός ο ύπνος , που νομίζει κανείς ότι είναι ξυπνητός και ότι προσεύχεται , για να φύγη αυτό το πλάκωμα, από το οποίο του κρατιέται ακόμη και η αναπνοή.
Καμμιά φορά μάλιστα ο διάβολος μπορεί να πάρη την μορφή ενός ανθρώπου ή ενός Αγίου και να παρουσιασθή στον ύπνο κάποιου. Κάποτε παρουσιάσθηκε σε έναν άρρωστο στον ύπνο του με την μορφή του Αγίου Αρσενίου και του είπε: «Είμαι ο Άγιος Αρσένιος. Ήρθα να σου πω ότι θα πεθάνης. Τ’ ακούς; Θα πεθάνης». Τρόμαξε ο άνθρωπος. Ποτέ ένας Άγιος δεν μιλάει έτσι σε έναν άρρωστο. Και αν τυχόν είναι να πεθάνει ο άρρωστος και παρουσιασθή ένας Άγιος να τον πληροφορήση για τον θάνατό του, θα του το πη με καλόν τρόπο:
«Επειδή είδε ο Θεός που ταλαιπωρείσαι, γι’ αυτό θα σε πάρη από αυτόν τον κόσμο. Κοίταξε να ετοιμασθής». Δεν θα του πη: «Τ’ ακούς; Θα πεθάνης!»
- Και όταν ,Γέροντα, φωνάζη κανείς στον ύπνο του ;
- Καλύτερα, ξυπνάει… Πολλά όνειρα είναι της αγωνίας. Όταν ο άνθρωπος έχη αγωνία ή είναι κουρασμένος, παλεύουν μέσα του και τα βλέπει σε όνειρο. Εγώ πολλές φορές ,όταν την ημέρα αντιμετωπίζω διάφορα προβλήματα των ανθρώπων, αδικίες που συμβαίνουν κ.λπ., ύστερα στον ύπνο μου μαλώνω με τον άλλον: «βρε αθεόφοβε, φωνάζω, αναίσθητος είσαι!» και με τις φωνές που βάζω ξυπνάω.
- Γέροντα, από τα όνειρα μπορεί κανείς να προβλέψη κάτι που θα του συμβή;
- Όχι, μη δίνετε σημασία στα όνειρα. Είτε ευχάριστα είναι τα όνειρα είτε δυσάρεστα, δεν πρέπει να τα πιστεύη κανείς , γιατί υπάρχη κίνδυνος πλάνης. Τα ενενήντα πέντε τοις εκατό από τα όνειρα είναι απατηλά. Γι’ αυτό οι Άγιοι Πατέρες λένε να μην τα δίνουμε σημασία. Πολύ λίγα όνειρα είναι από τον Θεό, αλλά και αυτά, για να τα ερμηνεύση κανείς , πρέπει να έχη καθαρότητα και άλλες προϋποθέσεις , όπως ο Ιωσήφ κι ο Δανιήλ, που είχαν χάρισμα από τον Θεό. «Θα σου πω, είπε ο Δανιήλ στον Ναβουχοδονόσορα, και τι όνειρο είδες και τι σημαίνει». Αλλά σε τι κατάσταση είχε φθάσει! Ήταν μέσα στα λιοντάρια και τα λιοντάρια, παρόλο που ήταν νηστικά, δεν τον πείραζαν. Του πήγε ο Αββακούμ φαγητό, κι εκείνος είπε: « Με θυμήθηκε ο Θεός;». Αν δεν θυμόταν ο Θεός τον Προφήτη Δανιήλ, ποιόν θα θυμόταν;
- Γέροντα, μερικοί άνθρωποι δεν βλέπουν όνειρα.
- Καλύτερα που δεν βλέπουν! Δεν ξοδεύουν ούτε εισιτήρια, ούτε βενζίνη! Στα όνειρα σε ένα λεπτό βλέπεις κάτι που στην πραγματικότητα θα διαρκούσε ώρες, μέρες, γιατί καταργείται ο χρόνος. Να, από αυτό μπορεί να καταλάβη κανείς το ψαλμικό: «Χίλια έτη εν οφθαλμοίς σου, Κύριε, ως η ημέρα η εχθές, ήτις διήλθε».

Τα ελαφρυντικά στην εξομολόγησή μας γίνονται επιβαρυντικά για την συνείδηση


- Όταν , Γέροντα, κατά την εξομολόγηση μιας αμαρτίας δεν νιώθη κανείς τον πόνο που ένιωσε, όταν έκανε την αμαρτία, σημαίνει ότι δεν υπάρχη πραγματική μετάνοια ;
- Αν έχη περάσει καιρός από τότε που έκανε αυτήν την αμαρτία , επουλώνεται η πληγή, γι’ αυτό δεν νιώθει τον ίδιο πόνο. Αυτό που πρέπει να προσέξη, είναι να μη δικαιολογή τον εαυτό του κατά την εξομολόγηση. Εγώ, όταν πάω να εξομολογηθώ και πω λ.χ. «θύμωσα»- άσχετα αν χρειαζόταν να δώσω και σκαμπίλι- , δεν αναφέρω το θέμα , για να μη μου δώση ελαφρυντικά ο πνευματικός . Όποιος εξομολογείται και δικαιολογεί τον εαυτό του, δεν έχει ανάπαυση εσωτερική, όσο ασυνείδητος και αν είναι. Τα ελαφρυντικά που χρησιμοποιεί στην εξομολόγηση γίνονται επιβαρυντικά για την συνείδησή του. Ενώ , όποιος υπερβάλλει τα σφάλματά του , γιατί έχει λεπτή συνείδηση και δέχεται τον μεγάλο κανόνα από τον πνευματικό, αυτός νιώθει ανέκφραστη αγαλλίαση. Υπάρχουν άνθρωποι που αν κλέψουν λ.χ. , μια ρώγα, νιώθουν σαν να πήραν πολλά καλάθια σταφύλια και σκέφτονται συνέχεια το σφάλμα τους. Δεν κοιμούνται όλη τη νύχτα , μέχρι να το εξομολογηθούν . Και άλλοι, ενώ έχουν κλέψει ολόκληρα καλάθια σταφύλια δικαιολογούν τον εαυτό τους και λένε πως πήραν ένα τσαμπί. Αυτοί όμως που όχι μόνο δεν δικαιολογούν τον εαυτό τους , αλλά μεγαλοποιούν το παραμικρό σφάλμα τους και στενοχωριούνται και υποφέρουν πολύ για μια μικρή τους αταξία, ξέρετε τι θεία παρηγοριά νιώθουν; Εδώ βλέπεις την θεία δικαιοσύνη , πως ο Καλός Θεός ανταμείβει.
Έχω παρατηρήσει ότι όσοι εκθέτουν τα σφάλματά τους ταπεινά στον πνευματικό και εξευτελίζονται , λάμπουν, γιατί δέχονται την Χάρη του Θεού. Ένας απόστρατος με πόση συντριβή μου διηγήθηκε ό ,τι είχε κάνει από οκτώ χρόνων παιδάκι. Ένα τόπι είχε πάρει από ένα παιδάκι για μια μόνο νύχτα – την άλλη μέρα του το έδωσε- και έκλαιγε, γιατί το στενοχώρησε. Όταν αποστρατεύθηκε, έψαξε και βρήκε όσους είχε λυπήσει ,όταν υπηρετούσε- άσχετα αν εκτελούσε καθήκον της υπηρεσίας του- , και τους ζήτησε συγνώμη! Μου έκανε εντύπωση! Όλα τα έπαιρνε επάνω του. Μέχρι τώρα σε ένα χωριό και τα χρήματά του τα δίνει ελεημοσύνη. Υπηρετεί και την ηλικιωμένη μάνα του, ενενήντα πέντε χρόνων, κατάκοιτη με ημιπληγία και, επειδή βλέπει το σώμα της, όταν την φροντίζει, τον πειράζει ο λογισμός. «Αν ο Χαμ που είδε την γύμνωση του πατέρα του τιμωρήθηκε, λέει, τότε εγώ…». Συνέχεια έκλαιγε. Το πρόσωπό του ήταν αλλοιωμένο. Πόσο διδάχθηκα από την συντριβή του!
- Μπορεί, Γέροντα, να μεγαλοποιή κανείς τα σφάλματά του, για να δείξη ότι κάνει λεπτή εργασία;
- Εκείνο είναι άλλο∙ τότε υπερηφανεύεται από την ταπείνωση.

Η ανάγκη για εξομολόγηση

- Γέροντα, ο Όσιος Μάρκος ο Ασκητής λέει: «Ο γνωστικός εξομολογείται στον Θεό όχι με απαρίθμηση των παραπτωμάτων του, αλλά με την υπομονή των επερχόμενων θλίψεων». Τι εννοεί;
- Και το ένα πρέπει να γίνεται και το άλλο. Εξομολογείται ο πιστός στον πνευματικό, εξομολογείται και πριν από την προσευχή ταπεινά στον Θεό, απογυμνώνοντας τον εαυτό του: « Θεέ μου έσφαλα, είμαι τέτοιος, τέτοιος». Συγχρόνως όμως δέχεται και τις θλίψεις που του συμβαίνουν σαν φάρμακο. Ο Άγιος δεν λέει να μην κάνης την πρώτη και την δεύτερη εξομολόγηση , αλλά μόνο να υπομένης τις θλίψεις. Τι θα πη «εξομολογούμαι;». Δεν θα πη «ομολογώ έξω αυτό που έχω μέσα μου»; Αν έχης μέσα σου καλά, «εξομολογείσαι τω Κυρίω», δηλαδή, δοξολογείς τον Θεό. Αν έχης κακά, εξομολογείσαι τια αμαρτίες σου.
- Γέροντα, την πρώτη φορά που θα πάη κανείς για εξομολόγηση, θα μιλήση στον πνευματικό για όλη την προηγούμενη ζωή του;
- Την πρώτη φορά θα κάνη για γενική εξομολόγηση. Όπως, ο ασθενής, όταν μπη στο νοσοκομείο, δίνει το ιστορικό του, π.χ. λέει: «είχα μια πάθηση στους πνεύμονες ,αλλά τώρα έχει περάσει, έχω κάνει μία εγχείρηση με ολική ή τοπική νάρκωση κ.λπ.», έτσι και στην πρώτη εξομολόγηση, ας προσπαθήση κανείς να πη στον πνευματικό λεπτομέρειες από τη ζωή του , και εκείνος θα βρη την πληγή, για να την θεραπεύση. Πολλές φορές ένα χτύπημα , που δεν του δίνεις σημασία, έχει ύστερα συνέπειες. Βέβαια, την πρώτη φορά που θα πάη στον πνευματικό, θα έχη να πη, ας υποθέσουμε , εκατό αμαρτίες. Την δεύτερη θα έχη να πη εκατόν δέκα, γιατί θα τον πολεμήση περισσότερο ο διάβολος, επειδή εξομολογήθηκε και του χάλασε την δουλειά. Την τρίτη φορά μπορεί να πη εκατόν πενήντα, αλλά ύστερα θα ελαττώνεται συνέχεια ο αριθμός, μέχρι που θα πηγαίνη για εξομολόγηση και θα έχη να πη ελάχιστες αμαρτίες.

Ανάγκη καλών πνευματικών

Οι άνθρωποι σήμερα είναι κουρασμένοι, ζαλισμένοι και σκοτισμένοι από την αμαρτία και τον εγωισμό. Γι’ αυτό υπάρχει ανάγκη, περισσότερο από κάθε άλλη εποχή, από καλούς πνευματικούς, που θα πλησιάζουν τους ανθρώπους απλά και με πραγματική αγάπη και θα τους καθοδηγούν με διάκριση, για να ειρηνεύουν. Χωρίς καλούς πνευματικούς αδειάζουν οι εκκλησίες και γεμίζουν τα ψυχιατρεία, οι φυλακές και τα νοσοκομεία. Πρέπει να συναισθανθούν οι άνθρωποι ότι ταλαιπωρούνται , γιατί είναι μακριά από τον Θεό, να μετανοήσουν και να εξομολογηθούν ταπεινά τις αμαρτίες τους.
Η εργασία του πνευματικού είναι εσωτερική θεραπεία. Δεν υπάρχει ανώτερος γιατρός από τον έμπειρο πνευματικό , που εμπνέει εμπιστοσύνη με την αγιότητά του, πετάει από τα ευαίσθητα πλάσματα του θεού τους λογισμούς που φέρνει το ταγκαλάκι και θεραπεύει ψυχές και σώματα δίχως φάρμακα, με την Χάρη του Θεού.
Ο πνευματικός, όταν έχη θείο φωτισμό, πνεύμα Θεού, καταλαβαίνει και διακρίνει καταστάσεις, και μπορεί να δίνη σωστές κατευθύνσεις στις ψυχές. Καλά είναι να μην έχει πολλές απασχολήσεις, για να μπορή να διαθέτη τον απαιτούμενο χρόνο για την κάθε ψυχή και να κάνη σωστά την δουλειά του. Διαφορετικά, παθαίνει ό,τι και ένας καλός χειρουργός , που, όταν κάθε μέρα έχη να κάνη πολλές εγχειρήσεις, κουράζεται και είναι φυσικό να μην αποδίδη όσο μπορεί. Γι’ αυτό δεν χρειάζεται να αναμιγνύεται σε πολλά τα οικογενειακά θέματα, αλλά να περιορίζεται σε ό,τι σχετίζεται με την συγκεκριμένη κάθε φορά ψυχή , ώστε να έχη τον χρόνο να την βοηθήση αποτελεσματικά. Ούτε όμως ο εξομολογούμενος πρέπει να απασχολή τον πνευματικό με θέματα για τα οποία μπορεί να ρωτήση άλλους πιο αρμόδιους , να τον ρωτάη π.χ. ποιο σπίτι να νοικιάση ή σε ποιο φροντιστήριο να στείλη το παιδί του κ.λπ.
Στην εξομολόγηση κρίνεται και ο εξομολογούμενος και ο πνευματικός. Πολύ βοηθάει για την καθοδήγηση της ψυχής η ελευθερία η πνευματική . Να μην ακολουθή δηλαδή ο πνευματικός κάποια γραμμή που του βάζουν οι άλλοι, αλλά να βλέπη τι λένε οι Πατέρες και να ενεργή με διάκριση ανάλογα με τον άνθρωπο , με την πτώση, με την μετάνοια. Βλέπω όμως μερικές φορές ότι δεν υπάρχει ειλικρίνεια. Μερικοί που έχουν ευθύνη για τις ψυχές δεν κάθονται να πουν στον άλλον, που είναι λ.χ. μπλεγμένος με μάγους, με πλανεμένους κ.λπ. , μια κουβέντα, να τον προβληματίσουν λίγο, να πάρουν μια θέση, για να μην έχουν φασαρίες μαζί τους. Δηλαδή , για να μην τα χαλάσουμε με τον έναν και με τον άλλον και για να λένε καλά λόγια για μας, να αφήσουμε τον άνθρωπο να καταστραφή και να χαίρεται ο διάβολος.


Από το βιβλίο: «ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
ΛΟΓΟΙ Γ΄
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
2007