Πώς να μιλήσουμε για την κρίση στα παιδιά μας;

Είναι αδιαμφισβήτητη η επίδραση της κρίσης, την οποία διερχόμαστε, στην οικογένεια. Η ανατροπή του οικονομικού προγραμματισμού από την μία και η ανασφάλεια για το μέλλον από την άλλη οδηγούν, εκτός από την κοινωνία, και την οικογένεια σε κλίμα μελαγχολίας και κατάθλιψης. Το ερώτημα «τι μέλλει γενέσθαι;» δεν μπορεί παρά να απασχολεί τους περισσότερους από τους ανθρώπους, ιδίως αυτούς που αισθάνονται ότι τα παιδιά τους θα βρεθούν σε δυσκολότερη θέση από τους ιδίους, αλλά και δεν θα είναι ως γονείς σε θέση να ικανοποιήσουν τα όνειρα που πιθανόν να είχαν για εκείνα.

Αυτό το γενικευμένο κλίμα ανασφάλειας , το οποίο προκαλείται και επιτείνεται όχι μόνο από όσα γνωρίζουμε και βιώνουμε εξαιτίας της κρίσης, αλλά και από την αβεβαιότητα των όσων δεν γνωρίζουμε και όσων φανταζόμαστε ότι μπορεί να μας συμβούν, αποτελούν αφορμές ενός ευρύτερου προβληματισμού και ανατοποθέτησης όλων μας απέναντι στο νόημα της ζωής. Έως τώρα είχαμε την αίσθηση ότι ο ρους των αγαθών που ο πολιτισμός μας αφειδώλευτα μας προσέφερε, είχε χαράξει ορισμένους καλούς δρόμους  για την ζωή μας και για την ζωή των παιδιών μας. Έννοια-κλειδί για την προ-κρίσεως πορεία μας ήταν αυτή της αυτάρκειας. Ο καθένας είχε το πρόγραμμά του, την άνεσή του, την δυνατότητα να ανταποκριθεί, είτε χάρις στην εργασία του και τον κόπο του είτε χάρις στην ευκολία με την οποία μπορούσε να δανειστεί χρήματα , στις απαιτήσεις της εποχής, να εξασφαλίσει για τα παιδιά του ένα άνετο μέλλον, να έχει την πολυτέλεια των επιλογών τόσο για τον εαυτό του όσο και για εκείνα.

Ακόμη και καταστάσεις κρίσεων , όπως είναι κάποιο πρόβλημα υγείας ή οι συγκρούσεις μέσα στην οικογένεια , μπορούσαν να βρουν τρόπους υπέρβασης και θεραπείας, χάρις στην άνεση που τα χρήματα έφερναν. Μάλιστα οι μεγαλύτεροι συνήθως είχαν καταφέρει να δώσουν στην γενιά μας σπίτια, ευκαιρίες για άνετη ζωή, την δυνατότητα υπέρβασης του κατοχικού συνδρόμου, που δεν έγκειτο μόνο στον φόβο της πείνας , αλλά και στον φόβο για την ελευθερία στην ζωή. Το ίδιο και η δική μας γενιά πορευόταν με την αίσθηση ότι όλα θα πήγαιναν ως είχαν και ότι θα μπορούσαμε να απολαμβάνουμε μία ζωή με άνεση, ταξίδια, αγαθά, διασκέδαση, δυνατότητες ικανοποίησης των επιθυμιών μας, χωρίς ιδιαίτερους υπαρξιακούς προβληματισμούς, καθώς διαθέταμε τον ελεύθερο χρόνο μας στην τηλεόραση, στο Διαδίκτυο  , στην βόλτα, στην απουσία ουσιαστικής επικοινωνίας και στον εγκλωβισμό στον εαυτό μας. Μάλιστα, έχοντας την δυνατότητα των αγαθών, θωρούσαμε ότι μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε στα παιδιά μας υποκατάστατα της δικής μας παρουσίας, μη αφιερώνοντας χρόνο σ’ αυτά και αφήνοντας ως παιδαγωγό την τηλεόραση ή τον υπολογιστή και, ταυτόχρονα προσφέροντάς τους, αντί της αγάπης, αγαθά που τα ξεγελούσαν.

Η κρίση όμως διέλυσε τις ψευδαισθήσεις . Αποκάλυψε τρία χαρακτηριστικά του κόσμου και του πολιτισμού, τα οποία δεν τα είχαμε συνειδητοποιήσει.

Το πρώτο είναι η ρευστότητα των αξιών, των θεσμών, του τρόπου λειτουργίας της ίδιας της κοινωνίας. Έχοντας αφεθεί σε έναν ατομοκεντρισμό, δηλαδή σε μία ζωή στη οποία κυριαρχούσε το «εγώ» μας, δεν είχαμε δει ότι όταν «μέτρο πάντων χρημάτων άνθρωπος» και μάλιστα, όχι ο συνάνθρωπος –πλησίον , αλλά ο εαυτός μας και μόνο, τότε δεν υπάρχουν στηρίγματα, δεν υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στο υγιές και το άρρωστο, δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα στα χαρίσματα των ανθρώπων. Στην πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα αυτό εκφράζεται με τους όρους «απαξίωση των θεσμών» και «αναξιοκρατία». Η ρευστότητα φανέρωσε ότι την ώρα της κρίσης δεν υπήρχαν τα στηρίγματα εκείνα, τα οποία θα μπορούσαν να κάνουν τους ανθρώπους να μην αποκαρδιωθούν, να βρούνε εναλλακτικές λύσεις όχι μόνο για την επιβίωσή τους , αλλά, κυρίως για το νόημα της ζωής τους. Όταν δεν υπάρχουν σταθερά σημεία αναφοράς δεν μπορεί να υπάρξει πίστη. Και η πίστη δεν έχει να κάνει μόνο με την θρησκευτικότητα του ανθρώπου. Έχει να κάνει με την αυτοεκτίμησή του, με την δυνατότητά του να πατήσει στα πόδια του, να μην αποκάμει στις δυσκολίες, να μπορεί να εφεύρει, να γεννήσει λύσεις, να παράγει  νέα δεδομένα, τα οποία θα τον διευκόλυναν να αντέξει. Η πίστη έρχεται μέσα από αξίες και τον τρόπο που κανείς έχει μεγαλώσει . Πρωτίστως όμως έρχεται όταν κάποιος έχει νόημα, φιλοσοφία ζωής και μπορεί να προσαρμόσει τις όποιες αλλαγές των καταστάσεων σ’ αυτό το νόημα, αντλώντας δύναμη, για να μπορέσει τελικά να μην  συντριβεί από την όποια δυσκολία.

Το δεύτερο είναι η βαθύτερη κρίση-έλλειψη παιδείας στη ζωή μας . Επαναπαυτήκαμε στην αίσθηση ότι την παιδεία την βρίσκει ο άνθρωπος στο σχολείο. Ότι παιδεία σημαίνει γνώσεις. Ότι παιδεία είναι τα προσόντα που μπορούν να εξασφαλίσουν στον καθέναν μας θέση στην αγορά εργασίας . Και αυτό θελήσαμε και ακόμη θέλουμε για τα παιδιά μας. Παιδεία όμως είναι κυρίως η δυνατότητα του καθενός μας να μπορεί να αναζητεί την ποιότητα στη ζωή του. Να μπορεί να την εκτιμήσει όταν τη βρει. Να μπορεί να την δημιουργήσει ο ίδιος, έχοντας έμπνευση και μεράκι. Έχοντας, αυτό που ονομάζουμε «έρωτα», όχι μόνο με την σχεσιακή του λογική με το άλλο φύλλο, αλλά κυρίως, μέσα από την δημιουργικότητα και την αγάπη για κάθε τί που μας δίνει γνήσια χαρά , γιατί μας κάνει να προσφέρουμε τον εαυτό μας ή, έστω , κάτι από αυτόν. Και για να έχουμε παιδεία δεν αρκούν οι γνώσεις. Χρειάζεται το κτίσιμο μιας ευαισθησίας απέναντι στην ασχήμια, χρειάζεται η άρνηση του κακού και της αμαρτίας γύρω μας, αλλά και εντός μας, και η ανάπτυξη του εαυτού μας σύμφωνα με τις δυνατότητές του. Η ποιότητα εξαρτάται από την αγάπη που έχουμε μέσα μας. Εξαρτάται από την αγάπη που μπορούμε να δείξουμε στους γύρω μας . Από το πόσο μπορούμε να μοιραστούμε αυτά που μας δόθηκαν ή αυτά που αποκτήσαμε. Και για να γίνει αυτό χρειάζεται παιδεία, και θύραθεν και εκκλησιαστική, ασκητική, πνευματική. Η παιδεία δεν αποκτιέται μόνο στο σχολείο. Αποκτιέται χάρις στον κόπο του καθενός, ο οποίος δεν σταματά με την απόκτηση ενός τίτλου σπουδών, οποιαδήποτε βαθμίδας. Αποτελεί συγκερασμό εμπειριών, μόρφωσης, καλλιέργειας, ένταξης της ευαισθησίας στην υπηρεσία και τον τρόπο της αγάπης. Είναι αυτονόητο ότι η παιδεία δεν γνωρίζει ηλικίες, θέσεις, ιδιότητες, αλλά είναι πνευματική και δια βίου….

( συνεχίζεται)

Πηγή: « η αγάπη είναι απλή

μα θέλει κόπο»

Δρόμοι για την σύγχρονη οικογένεια…

Πρωτοπρεσβυτέρου Θεμιστοκλή Μουρτζανού

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ